Samenvatting Gezondheidsrecht
Inleiding Recht
Positief recht: geheel van geldende rechtsregels, plaats- en tijdgebonden.
Doel: belangen beschermen en ordenen m.b.v. betrokken normen en waarden.
Rechtsbronnen:
1. Verdragen: hoogste niveau, in monistisch stelsel werken internationale verdragen direct
door in de rechtspraak van een land.
➔ Europees verdrag van de rechten van de mens (EVRM): recht op leven, vrijheid,
eerlijk proces, bescherming van privé en familieleven, verbod op onmenselijke of
vernederende behandeling.
➔ Internationaal verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten
(IVESCR)
➔ Grondrechtenhandvest
2. Wetgeving:
● Wet: bindende norm met algemene strekking
● Wetgever: voorstel door regering → debat tweede kamer → eerste kamer →
stemming → publicatie in Staatsblad → geldig → periodieke evaluatie.
● Domeinen:
- Wetboek strafrecht: misdrijven, overtredingen
- Burgerlijk wetboek: koop, huwelijk
- Wet openbaarheid van bestuur: verplichting tot informatieverstrekking
3. Rechtspraak
4. Regelgeving, voorschriften, protocollen
Democratische rechtsstaat: staat waarin regering de bevolking vertegenwoordigt en waarin
algemeen geldende rechtsregels democratisch zijn opgesteld. Er moet volgens Montesquieu
scheiding zijn van wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
➔ Nederland: wetgevende en uitvoerende macht zijn niet geheel gescheiden.
➔ Amerika: rechterlijke macht is niet onafhankelijk, rechters worden door de overheid
aangesteld.
Grondwet:
● Gelijke behandeling [1]
● Privacy [10]
● Onaantastbaarheid van het lichaam [11]
● Fysieke vrijheid [15]
● Plicht van overheid tot bevorderen van volksgezondheid [22]
Klassieke grondrechten: onthoudingsverplichting overheid, de overheid mag niet…
Sociale grondrechten: inspanningsverplichting, overheid of instantie moet…
1
,Rechtspraak:
● Taken:
- Belangen afweging
- Uitleg, interpretatie van algemene wetten
- Rechtspreken: een rechter moet een uitspraak doen
● Rol: rechtvaardig het recht toepassen waarbij rechtsvorming plaatsvindt, door een
uitspraak kunnen soortgelijke gevallen in de toekomst evenredig behandeld worden.
● Typen recht:
- Strafrecht: Arts heeft niet alleen verkeerd gehandeld als beroepsbeoefenaar,
maar ook als mens. (Seksueel misbruik, opzettelijk schenden beroepsgeheim,
euthanasie, dood door schuld)
➔ Straf: vergelding, preventie, opsluiten misdadigers
➔ Maatregel: TBS, schadevergoeding, ontzetting uit beroep
- Civiel recht: privaatrecht, burgers onderling. Uitkomst is een vordering.
(Informatieplicht, dossierplicht, informed consent)
➔ Schadevergoeding: geld
➔ Medisch dossier
- Bestuursrecht: reguleert verplichtingen en handelwijze van overheid en
bestuursorganen richting burger. (Zorgverzekering, wet BIG, inspectie en
zorgautoriteit)
- Tuchtrecht: bewaakt de kwaliteit van het handelen van de individuele
beroepsbeoefenaar. Gedrag wordt minder beoordeelt aan de hand van wetten,
maar meer aan de hand van waarden en normen:
1. Handelen of nalaten in strijd met zorg die geleverd zou moeten worden.
2. Handelen of nalaten in strijd met het belang van individuele zorg.
➔ Waarschuwing, berisping, schorsing
- Klachtrecht: onvrede wegnemen en kwaliteit waarborgen. Uitkomst is een
bemiddeling of geschilbeslechting.
➔ Publiek recht: tussen overheid en burgers
● Beroepsmogelijkheden: herziening van zaak
1. Rechtbank: eerste aanleg
➔ Kort geding: snelle zaak, er is haast bij een beslissing.
➔ Bodemprocedure: tragere zaak.
2. Gerechtshof: hoger beroep, integrale herbeoordeling van de feiten en de gehele
zaak.
3. Hoge raad: cassatie, geen herbeoordeling van de feiten, alleen controle op de
juiste interpretatie van het recht uitgevoerd door het gerechtshof.
Bij tuchtrecht is er maar één mogelijkheid tot hoger beroep: regionaal tuchtcollege →
centraal tuchtcollege.
● Beginselen:
- Vrije toegang tot rechter
- Openbare zitting en uitspraak
- Onafhankelijke rechter
2
, - Motiveringsplicht rechter
- Hoor en wederhoor
- Binnen redelijke termijn
Arts-patiënt relatie
Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO): boek 7 Burgerlijk Wetboek.
● Informed consent: plicht om patiënt te informeren over bijwerkingen, prognose,
gevolgen, risico’s.
➔ Uitzondering: Recht op niet weten, tenzij deze keuze van patiënt niet opweegt
tegen het nadeel voor hemzelf of anderen.
➔ Uitzondering: Therapeutische exceptie: achterhouden van inlichtingen om ernstig
nadeel voor patiënt te voorkomen. Bijv. suicidale patiënt confronteren met
diagnose.
● Leeftijdsregime: vanaf 16 jaar is een persoon handelingsbekwaam, tussen 12-15 moet
er toestemming van ouder en kind gegeven worden, onder 12 beslissen de wettelijk
vertegenwoordigers (ouders, voogd).
➔ Uitzondering: Verrichting is nodig om ernstig nadeel te voorkomen voor patiënt,
bijv. SOA behandeling.
➔ Uitzondering: Verrichting gaat door als kind persisteert na weigering van de
ouders.
● Wilsonbekwaamheid: patiënt is niet in staat tot redelijke waardering van zijn belangen in
een situatie (contextafhankelijk). Patiënt moet wel betrokken worden bij besluitvorming,
maar er moet een vertegenwoordiger zijn die keuzes maakt. Alleen dwang uitvoeren als:
➔ Patiënt verzet, toestemming vertegenwoordiger: om ernstig nadeel te
voorkomen.
➔ Afwezigheid vertegenwoordiger: om ernstig nadeel te voorkomen.
● Medisch dossier: alle gegevens omtrent de gezondheid van patiënt die voor goede
hulpverlening nodig zijn.
➔ Bewaarplicht: dossier moet 15 jaar bewaard worden na laatste wijziging.
➔ Vernietiging: als patiënt dat wilt binnen 3 maanden, tenzij bewaring van groot
belang kan zijn voor een ander, bijv. een genetische mutatie in de familie.
➔ Verstrekken: is op aanvraag van patiënt verplicht, tenzij het ingaat tegen de
bescherming van de persoonlijke levenssfeer van een ander.
➔ Persoonlijke werkaantekeningen: notities die niet bedoeld zijn voor andere ogen
dan die van de hulpverlener zelf, zoals geheugensteuntjes bij de voorlopige
gedachtevorming. Deze hoeven niet verstrekt te worden.
● Goed hulpverlenerschap: handelen volgens de geldende professionele standaard
volgens een redelijk bekwame beroepsuitoefening. Er moet rekening worden gehouden
met stand van wetenschap en beroepsnormen.
● Beroepsgeheim: belangrijk voor privacy van individuele patiënt en om vrije toegang tot
gezondheidszorg te waarborgen. Het omvat alle kennis in hoedanigheid als hulpverlener
ontvangen.
3
