Samenvatting
Psychologie een inleiding: H 1, 5, 6, 7, 10 & 12
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en Psychologische wetenschap.
Wat is psychologie? Psychologie is de wetenschap van gedrag en mentale/geestelijke processen. Dit
kun je zien aan interne gedragingen zoals denken of voelen, maar ook aan externe waarneembare
gedragingen zoals praten, lachen en lopen.
Drie soorten psychologen
Alle psychologen vallen ruwweg gezien in 3 soorten groepen:
- Experimenteel psychologen: de kleinste groep van de drie. Voert verschillende onderzoeken
uit zoals bijvoorbeeld het effect van suiker op hyperactiviteit. Sommige van dit psychologen
werken voor bedrijven of onderzoeksinstellingen maar de meeste zijn werkzaam op
universiteiten waar ze tevens lesgeven.
- Docent psychologie: psycholoog met als taak het lesgeven op bijvoorbeeld HBO- of
bacheloropleiding of aan een universiteit.
- Toegepast psychologen: Psycholoog die zijn of haar kennis gebruikt om problemen van
mensen op te lossen. Is vooral werkzaam op scholen, klinieken, bedrijven,
welzijnsorganisaties en in ziekenhuizen. Het grootste deel van de psychologen werkt als
toegepast psycholoog.
Zo zijn er verschillende specialisaties die toegepaste psychologen kunnen doen:
- Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivaties te verbeteren door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te beheersen.
- Arbeids- en organisatiepsychologen (A&O genoemd): zijn gespecialiseerd in aanpassingen
aan de werkplek die de productiviteit en arbeidsmoraal van werknemers moeten
maximaliseren.
- Schoolpsychologen: houden zich bezig met onderwerpen op het gebied van leren, het gezin
of persoonlijke omstandigheden die de schoolprestaties kunnen beïnvloeden.
- Klinisch psychologen en counselors: helpen mensen zich aan te passen op sociaal en
emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, cariére of opleiding te maken.
- Forensisch psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem.
- Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren. Zij bestuderen bijvoorbeeld de invloed van groene ruimten in de binnenstad op
de schoolprestaties van kinderen of verzinnen manieren om milieu vriendelijk gedrag te
stimuleren.
, - Gerontopsychologen: omdat er steeds meer 65+’ers zijn, zijn deze psychologen er voor om
ouderen te helpen hun gezondheid, welzijn te behouden en effectief te leren omgaan met
leeftijd gerelateerde problemen.
Psychologe en Psychiatrie >> wat is het verschil?
Veel mensen halen deze twee nog al eens door elkaar. Het verschil is dat psychiatrie een medisch
specialisme is en geen deel uitmaakt van psychologie. Een psychiaters hebben een geneeskunde
opleiding en mogen daarom ook geneesmiddelen voorschrijven. Psychologen mogen dit niet.
Pseudopsychologie: Niet onderbouwde psychologische aannamen zonder psychologische
wetenschappen. Denk hierbij aan horoscopen of paranormale fenomenen.
Kritisch denken: Er zijn 6 vaardigheden voor kritisch denken. Elke van deze vaardigheid is gebaseerd
op een specifieke vraag:
- Wat is de bron?
- Is de bewering redelijk of extreem?
- Wat is het bewijsmateriaal?
- Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias (vooroordelen)?
- Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
- Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
René Descartes
De 17de eeuwse filosoof René Descartes Kwam met het idee dat leidde tot de moderne psychologie.
Hij scheidde de spirituele geest van het lichaam. Op deze manier kon hij de kerk buiten het
wetenschappelijk onderzoek houden. Descartes behoorde tot het rationalisme. 400 jaar later vormt
Descartes’ perspectief de basis voor het moderne biologisch perspectief. Moderne psychologen
voegde hierbij het lichaam en geest weer samen. Volgens dit standpunt komen onze
persoonlijkheden, voorkeuren, en vaardigheden voort uit onze lichamelijke eigenschappen. Daarom
zoeken biologisch psychologen naar de oorzaken van on gedrag in het zenuwstelsel, het
hormoonstelsel en de genen.
Het biologisch perspectief heeft twee sterke wortels:
- Neurowetenschappen: Het vakgebied dat zich richt op begrip hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn en andere mentale processen creëren.
- Evolutionaire psychologie: gedrag is de uitkomst van genetische aanpassingen om de kans
op overleven en voortplanting te vergroten worden gezocht in de werking van de genen,
hersenen, het zenuwstelsel en de hormonen.
,Wilhelm Wundt
Was een van de eerste die zich zelf psycholoog noemde en werkte met introspectie (de beschrijving
van je innerlijke, bewuste ervaringen). Een leerling van Wundt deed onderzoek naar de elementen
van bewustzijn, dit werd uiteindelijk het structuralisme genoemd. In de 20ste eeuw kreeg het
structuralisme meer kritiek. Een roep mensen geloofde dat bewustzijn veel meer omvatte dan
zintuigelijke ervaringen. Deze groep werken Gestaltspsychologen genoemd. Zij geloven in het geheel
en noemen dit de wet van continuering. Een andere tegenstander van het structuralisme was
William James. Hij vond dat de psychologie zich moest richten op de functie van het bewustzijn en
niet alleen de structuur ervan. Zo kwam de stroming functionalisme tot stand. Zij waren
geïnteresseerd in de wijze waarop psychologie kon worden toegepast om het menselijk leven te
verbeteren.
De 6 verschillende psychologische perspectieven:
- Cognitief perspectief: Hierbij ligt de nadruk op mentale processen zoals; leren, geheugen en
denken. De gestalpsychologen, structuralisme en functionalisme vallen hier allemaal onder
- Behavioristisch perspectief: gedrag wordt bepaald door stimulans vanuit de omgeving.
Nature >> aangeboren. Nurture >> aangeleerd
- Biologisch perspectief: Richt zich op het zenuwstelsel, hormoonstelsel en fysieke
kenmerken.
- Ontwikkelingsperspectief: legt de nadruk op erfelijkheid en omgeving. Richt zich op
veranderingen in psychologisch functioneren tijdens het leven
- Het Whole-person perspectief: hieronder valt het humanistisch perspectief (geestelijke
gezondheid), psychodynamisch perspectief (onbewuste moticatie en psychische stoornissen)
en perspectief van karaktertrekken en temperament (Dit wordt ook wel de dispositionele
invalshoek genoemd)
- Het socioculturele perspectief: Richt zich op sociale invloeden op het gedrag en mentale
processen, hoe functioneren mensen in een groep en culturele verschillen.
,Wetenschappelijke methode
Een wetenschappelijke methode is een procedure om ideeën te onderwerpen aan een
onderzoek, waarna ze bewezen of verworpen worden. De essentie hiervan is
emperisch onderzoek >> onderzoeksbenadering waarbij gegevens worden verzameld door
middel van objectieve informatie gebaseerd op een sensorische ervaring.
De 4 stappen van de wetenschappelijke methode
1. Hypothese ontwikkelen >> resultaten/uitkomst voorspelen
2. Objectieve data verzamelen >>
3. Resultaten analyseren
4. Resultaten, publiceren, bekritiseren en repliceren (onderzoek opnieuw uitvoeren)
Operationele definitie: objectieve beschrijving van een concept dat bij een wetenschappelijk
onderzoek hoort. De wetenschappelijke methode is niet geschikt voor vragen met een subjectief
antwoord.
Randomisering: het woord random zegt het al. Het is een procedure waar willekeurig iets of
iemand wordt toegewezen.
Verschillende soorten onderzoeken:
- Correlatieonderzoek >> Hierbij wordt de relatie tussen twee variabelen bestudeerd. Hierbij
kan geen oorzaak gevolgrelatie worden afgeleiden.
- Gevalstudie >> onderzoek van een enkel object
- Dubbelblindonderzoek >> experimentele procedure waarbij zowel de onderzoekers als
proefpersonen niet weten wie welke onafhankelijke variabele krijgt toegediend.
, Hoofdstuk 5: Geheugen
Geheugen is het systeem van een mens, dier of apparaat dat informatie codeert, opslaat en
terughaalt. Coderen is de eerste elementaire functie van het geheugen, het heeft te maken met het
omzetten van informatie in een vorm die het beste in het geheugensysteem past. De tweede
elementaire functie is het opslaan en zorgt ervoor dat gecodeerd materiaal langdurig bewaard blijft.
De derde elementaire functie is het terughalen van het geheugen en heeft te maken met het
terugbrengen van informatie.
De drie stadia van het geheugen
Het sensorisch geheugen.
Het sensorisch geheugen heeft als taak de beelden en andere sensomotorische informatie voor een
korte tijd vast te houden. Er zijn verschillende soorten sensorisch geheugen (zie figuur 5.2
