Hoofdstuk 1
De Industriële revolutie 1760-1840
Veel verandering door ontwikkelingen in de wereld ook wel industriële revolutie. De levensstijl van
mensen veranderd. De overheid en kleine groep mensen werd rijk, bevolking groeit. Productenvraag
ging omhoog, waardoor minder gespecialiseerde vakmensen meer mechanische massaproductie.
Mogelijk door paar uitvindingen door onder andere Richard Arkwright, Edmund Cartwright en James
Watt. ijzer, metaal werden basismateriaal.
Neoclassicisme
Industriële revolutie belangrijk voor designgeschiedenis. Consumptierevolutie: meer producten voor
grote bevolkingsgroep. Door uitvindingen meer belangstelling voor vormgeving. Massaproductie
vergden duidelijke planning. Rome gezien als culturele centrum westerse wereld. Belangstelling in
neoclassicisme vergroot door belangrijke ontwerpers. Thomas Chippendale ook geïnspireerd en door
andere stijlen. Hij maakte harmonieuze, evenwichtige ontwerpen. Meubelgids: The gentleman and
Cabinet-maker’s Director.
De Great Exhibition
Eerste wereldtentoonstelling in London door vraag naar hoger niveau IO gesteund door de prins. Hier
werden diverse producten met verschillende stijlen getoond bezocht door mensen over de hele
wereld. Samuel Colt repeteerwapens kreeg prominente plek. Europa wou vakmanschap en
versieringen, Amerika wou massaproductie en eenvoudigheid.
Gebogen hout en massaproductie
EU en VS grote fabrieken alles machinaal. Mensenarbeid werd vervangen door productiesystemen en
machinerie bestuurd door ongeschoolde arbeiders. Hierdoor hogere productie lagere prijzen.
Industrialisatie nog sneller door beter transport. Efficiëntere methodes verpakken/verzenden.
Michael Thonet wou meer elegante, lichte meubels met golvende belijning. Zijn producten konden in
massaproductie gemaakt worden omdat ze bestonden uit onderdelen. Maakte decoraties overbodig.
Door ‘meubelpakketten’ grootschalig massaproductie en verzending mogelijk.
Militaire vernieuwingen
19e eeuw ontstaan nieuwe wereldorde. Meer machinale productie. In de Amerikaanse burgeroorlog
loofde de betere machinale productie en spoorweglijnen van de Unie. Veel militaire vernieuwingen,
meer automatische geweren en andere handige uitvindingen tijdens de oorlog.
Arts-and-craftsbeweging 1860-1910
Het ontstond als protest tegen de slechte fabrieksproducten en de ongelijkheid. Is sterk beinvloed
door onder andere William Morris. Heeft geen duidelijke herkenbare stijl. Dachten dat
industrialisatie de natuur en tradities schade. Originaliteit, eenvoudige vormen, natuurlijk materiaal.
Meer levensovertuiging. Charles Rennie Mackintosh Shots architect ontwerper.
Japanse invloeden
Nadat Japan 200 jaar gesloten was kwam er veel interesse in hun kunst en had het een grote invloed.
Na nieuwe regering deden ze ook mee aan de wereldtentoonstelling. Prenten, vereenvoudigen
vormen en decoratieve patronen. Vooral van groot invloed waren houtsneden en schilderingen van
het dagelijkse leven.
Art nouveau 1890-1914
Meer internationale stroming dan een stijl. Wouden originele ontwerpen voor alle klassen.
Natuurlijke vormen, organische lijnen. Door Art and Crafts beweging als antwoord op de neostijlen
die populair waren. Ze werden niet geaccepteerd door de elite. Bloem-plantmotieven. Hector
, Guimard maakte de Franse metro in Parijs. Antoni Gaudi van Sagrada Familia, grondleger organische
architectuur.
Hoofdstuk 2
De lopende band
Eerste massaproductie in fabrieken belangrijk in modern design. Veel factoren niet meer nodig,
verkoopprijs gaat naar beneden. Arbeidsdeling ontstond, producten werden gemaakt zoals ze
werden ontworpen. G-B liep achter op US in mechanisatie, US had tekort aan mankracht was dus
noodzakelijk. Henry Ford bedacht lopende band, hierdoor ging productie nog sneller. Model T was de
eerste massa geproduceerde, betaalbare auto, bereikbaar voor middenklasse. Precies goede
moment want WW1 begon en massaproductie en lopende band werd vol gebruikt. Andre-Gustave
Citroen eerste massaproducent EU. Mensen wilde meer variëteit en breed assortiment, General
Motors deed dit. Styling en Design werden kerntaken.
Pioniers van het modernisme
Echte moderne beweging pas in 1920 maar zijn ook voorgangers. Steeds meer onvrede ontwerpers
en architecten tegen opzichtige consumptie. Opzoek naar nieuwe designtaal, strakke ontwerpen
zonder decoratie. Basis modernistisch denken door Augustus Pugin en John Ruskin en opnieuw
opkwamen door William Morris (arts-and-craft). Ook kledinghervorming, Mariano Fortuny vb
Delphos-japon. Deutsche Werkbund belangrijk in Duitsland met doel industriële ontwerpen door
kunstenaars. Hermann Muthesius, Theodor Fischer, Peter Behrens, Richard Riemerschmid en Bruno
Paul belangrijke figuren hier in. In Nederland groep de Stijl belangrijk ook tijdschrift. Theo van
Doesburg, Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Gerrit Rietveld en Robert van ’t Hoff. Functie was
alles bepalend uitgedrukt in vorm, vlak en kleur.
Grafische revolutie
Constructivisme wilde uit chaos WW1 en Russische Revolutie nieuwe wereldorde. Het vorticisme
korte opschudding in Britse kunst voor WW1, leidend figuur hiervan Wyndham Lewis, Henri
Gaudier-Brzeska ondertekende manifest en Ezra Pound die woord ‘vorticisme’ bedacht. Was tegen
traditionele kunstgenres voor abstracte weergeven machinetijdperk. Suprematisme, zuivere
abstracte vormen en kleuren invloed op constructivisme. Kazimir Malevitsj, El Lisstzky. Verschil
constructivisme belangrijk rol van kunst, design voor maatschappelijke veranderingen.
Echtpaar Alexander Rodtsjenko, Varvara Stepanova. Beïnvloede generaties grafische ontwerpers.
Bauhaus
Ontwerpopleiding in Weimar opgericht in 1919 Walter Gropius voor alle disciplines. Eerst beïnvloed
door expressionisme. Theo van Doesburg bracht ideeën de Stijl mee naar de school en El Lissitzky
van constructivisme. Studenten aangemoedigd werken met abstracte vormen op diverse materialen.
Johannes Itten (hoofd voorcursus) extreme opvattingen vertrok 1922. Opvolger Laszlo Moholy-Nagy
meer van constructivisme. Financieel eerst moeizaam, 1923 tentoonstelling wat er gebeurde op
opleiding, onderdeel hiervan Haus am Horn opmerkelijk modelhuis. Onder politieke druk gesloten
1925. Verhuisd naar Dessau naar nieuw gebouw ontworpen door Gropius. Hij wou dat studenten
vaardigheden leerde voor in de industrie. Na eerste jaar in productiefste werkplaats
metaalwerkplaats. In 1933 gesloten door nazi’s. Bedachte welke vorm bij de functie en materiaal
pasten schoonheid niet uiteindelijke doel. Belangrijke leraren Bogler en Otto Lindig. Houtwerkplaats
vooral gericht op meubels belangrijke student en later leraar Marcel Breuer. Ruimte belangrijker dan
massa. Bauhaus meeste mannen, textielwerkplaats vooral vrouwen. Herbert Bayer hoofd
typografische werkplaats met schreefloze lettertype. Ook veel nevenactiviteiten zoals theater.
Architectuur pas in school vanaf 1927. Gropius in 1928 opgevolgd door Hannes Meyer toen door
Mies van der Rohe. Verhuisde naar Berlijn toen gesloten door nazi’s. De grote namen gingen toen
allemaal naar Amerika.
