Hoorcollege 1 – Kwalitatief empirisch onderzoek
Waarom ga je kwalitatief onderzoek leren?
Doelstelling van de cursus:
kennis hebben van en inzicht in kwalitatieve methoden van (organisatie) onderzoek.
Hoofdstromen binnen kwalitatief onderzoek kunnen beschrijven en vergelijken. Kwalitatief
onderzoek kunnen ontwerpen, onderdelen hiervan kunnen uitvoeren en hierop kunnen
reflecteren.
Kwalitatief onderzoek: voor inzicht in patronen en betekenissen
• Het begrijpen van menselijke beslissingen en handelingen in hun natuurlijke context
(Myers, 2019).
Bijvoorbeeld:
• De rol van coaching in het motiveren van werknemers;
• Verloop reorganisatieproces binnen een organisatie;
• Machtsprocessen tussen zorgprofessionals en patiënten.
Kwalitatief onderzoek: voor een ‘emic perspective’
Staat tegenover epic perspective. Emic is van binnenuit organisaties begrijpen je wil
mensen zien en spreken (interview). Staat tegenover kwantitatief onderzoek waar je vanuit
vogelperspectief kijkt.
Kwalitatief onderzoek: om te exploreren
• Exploreren en toetsen. Toetsen: ga uit van bestaande theorie over bepaald
verschijnsel en wil weten of dat verschijnsel kan worden verklaard vanuit die
organisaties. Exploreren: heb een nieuwe theorie nodig en ga vanuit wat waarneem
een meer abstracte theorie ontwikkelen.
• Empirie: wat je fysiek kan waarnemen (met zintuigen). Waarnemen met bestaande
kennis in je achterhoofd, zorgt voor een kans dat je gaat zien wat je wil zien
zonder theorie en met open vragen heb je minder neiging dat verwachtingen je beeld
vertroebelen.
• Het benaderen van de empirie met zo min mogelijk veronderstellingen: gebruik
maken van open vragen en een open blik.
• Open vraag: begint met ‘wat’ krijgt andere antwoorden. Gesloten vraag: hierin zit
een veronderstelling en je enige antwoord kan zijn ‘eens’ of ‘oneens’ en in welke
mate. Welke beter is hangt af van wat voor soort onderzoek je doet (kwalitatief of
kwantitatief).
Bijvoorbeeld:
“Wat betekent uw werk voor u persoonlijk?”
“Hoe ervaart u in uw werk ondersteuning vanuit uw professionele omgeving?”
In plaats van:
“Ik voel me in mijn werk gewaardeerd door collega’s
Eens O O O O O oneens”
Wat betekent uw werk voor u persoonlijk?
,Ik zie het niet als een manier om alleen maar geld te verdienen. Ik zie het ook als een manier
om mezelf te ontwikkelen. De laatste tijd, sinds dat ik kleine kinderen in huis heb, zie ik het
vooral ook als een manier om het huis uit te komen. Even tijd voor mezelf.
Hoe ervaart u in uw werk ondersteuning vanuit uw professionele omgeving?
Ja, formele steun die is er zeker. Als je kijkt naar werkdruk… Als ik denk “het is te druk” dan
kan ik zomaar iemand vragen of hij het werk overneemt. Omdat het allemaal heel
gestructureerd werk is. Het is heel makkelijk om taken van elkaar over te nemen. Het is ook
makkelijk om cursussen aan te vragen, ook op vakgebied. Maar de laatste tijd…we zijn vorig
jaar gefuseerd. Het bedrijf is groter geworden. We gaan ook allerlei dingen samen doen met
de organisatie in Japan en Amerika en daardoor merk je wel dat er een soort
schaalvergroting is opgetreden waardoor sommige dingen op een bepaald niveau
besproken worden en vergeleken met een paar jaar terug is de invloed op de processen en
de ondersteuning minder aan het worden.
Hoe kun je kwalitatief onderzoek leren?
Door een combinatie van kennen (literatuur; hoorcolleges), toepassen (werkopdrachten) en
inzicht verwerven (reflecteren door presenteren, feedback geven, ontvangen en verwerken).
Doelstelling van dit hoorcollege:
• Het kunnen benoemen van de specifieke kenmerken van een kwalitatief onderzoek.
• Het kunnen beoordelen en formuleren van een doelstelling en een vraagstelling van
een kwalitatief onderzoek volgens methodologische criteria.
Een vergelijking…
Kwalitatief Kwantitatief
Patronen, betekenissen Correlatie tussen variabelen
Begrijpen in de context Analytische reductie
Interpreteren van teksten Interpreteren van getallen
Intensief Extensief
Weinig onderzoekseenheden Veel onderzoekseenheden
Doelgerichte steekproef A-selecte steekproef
Nadruk op exploreren Nadruk op toetsen
Iteratief-parallel proces Lineair- serieel proces
Triangulatie van methoden Multivariate analysetechnieken
Kwantitatief: survey, correlatie tussen variabelen. Reduceren tot één afhankelijke variabelen
en enkele onafhankelijke variabelen. Veel participanten.
Kwalitatief: interview, in beeld krijgen hoe de verbinding eruit ziet. Altijd in verhaal op papier
(hebt dus taal nodig). Weinig participanten.
Onderzoekseenheden: waar je uitspraken over doet. Waarnemingseenheden: waar je
survey, etc. bij doet.
Onderzoekseenheden en steekproeftrekking kwalitatief onderzoek
, • Klein aantal onderzoekseenheden vanwege de noodzaak antwoorden af te leiden uit
diepteanalyse van je materiaal
• Strategische steekproef: keuze van steekproef op inhoudelijke gronden:
– Theoretische selectie (methode van overeenkomst en methode van verschil;
Bleijenbergh, 2015: 20, 21);
– Pragmatische selectie;
– Selectie van een kritische case.
Triangulatie
Voordeel triangulatie: vergroot validiteit (systematische fouten eruit) en betrouwbaarheid.
Methodentriangulatie: Het combineren van verschillende methoden van dataverzameling
(open interviews, (participerende) observatie, verzamelen van documenten) (zie
datatriangulation Myers, 2019: 10-11).
Bronnentriangulatie: via dezelfde methode van dataverzameling meerdere soorten bronnen
(Bleijenbergh, 2015: 109-110) .
Onderzoekerstriangulatie: met meerdere onderzoekers dezelfde waarneming doen en
hetzelfde materiaal analyseren en interpreteren (Myers, 2019: 12).
Hoe vind je een onderwerp voor je kwalitatieve onderzoek?
Bijvoorbeeld….
• Een vergelijking van de bedrijfscultuur in twee vestigingen van een firma in de zink-,
lood en koperbranche.
• Het verloop van het wervings-en selectieproces van croupiers bij Holland Casino.
• Thuiswerken op een advocatenkantoor.
• De rol van Persoonlijke Ontwikkelingsplannen in het vergroten van arbeidsmotivatie
in een sociale werkplaats.
• De klantvriendelijkheid van een grote Nederlandse bank.
Kies een…
• Onderwerp waar je affiniteit mee hebt (op het gebied van interne processen) in
een…
• organisatie die je kent (stage, vakantiebaan, bijbaan, familie, vrienden) of…
• organisatie waar je altijd al een kijkje hebt willen nemen.
, • zoek buiten Nijmegen!
• benader een contactpersoon eerst persoonlijk (telefoon, face-to-face) en pas
daarna formeel (e-mail, brief).
…verdiep je in het onderwerp
Wat zeggen wetenschappelijke tijdschriften over het onderwerp (Myers, 2019: 25,26).
• Verplichte literatuur andere vakken;
• Zoek binnen een specifiek tijdschrift (Academy of Management Journal,
International Journal of Human Resource Management etc.);
• Zoek met trefwoord in Scholar Google of via LibGuides (zie Brightspace);
Maak een overzicht van wat we al weten over het onderwerp.
• Gebruik correcte literatuurverwijzingen (APA!).
En identificeer de ‘gap’ kenniskloof.
• Het proces dat aan een bepaalde uitkomst vooraf gaat, toetsen van twee strijdige
theorieën etc.
Beslis over de doelstelling van je onderzoek…
EEN BIJDRAGE LEVEREN AAN een praktisch doel…
(het wervings- en selectieproces in een organisatie verbeteren, de duurzaamheid van een
productieproces vergroten),
of
een theoretisch doel…
(toetsen van theorie over veranderingsprocessen in organisaties)
…DOOR MIDDEL VAN het ontwikkelen van kennis over...
(lacunes (gaten) in het werving- en selectieproces in deze organisatie, de oorzaken van
weerstand tegen verandering van de organisatiestructuur van een specifiek bedrijf).
…en maak een keuze tussen a) theoriegericht onderzoek (Myers, 2019: 89-91)
Bestaande theorie toetsen:
Is weerstand een hinder of bevordert het een succesvolle doorvoering van
organisatieverandering?
Nieuwe theorie ontwikkelen (exploreren):
Welke rol spelen online zorgcommunities in het verbeteren van de
machtspositie van patiënten ten opzichte van zorgprofessionals?
of b) praktijkgericht onderzoek
Probleemanalyse:
Wat is de vertegenwoordiging van vrouwen in hogere wetenschappelijke posities?
Diagnose:
Wat zijn de oorzaken van de ondervertegenwoordiging van vrouwen in hogere academische
posities?
Ontwerp:
Welk organisatiebeleid verbetert de doorstroom van vrouwen naar hogere academische
posities?