Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
BGD – HOORCOLLEGES, WERKCOLLEGES EN ZELFSTUDIES
WEEK 1 – INTRODUCTIE HOORCOLLEGE
Globaal overzicht
- Theorieonderwijs voorweek: herkennen en de aanpak van spoedpatiënten
- Practica voorweek: hanteren, stabiliseren en behandelen van spoedpatiënten
- 50% klinisch onderwijs spoed (binnen en buiten kantooruren)
o Dag: verwijsspoed -> specialisten UKG aanwezig
o Avond/Nacht/Weekend: m.n. eerste lijn
- 50% klinisch onderwijs verschillende disciplines van de UKG (Chirurgie, Interne, Oogheelkunde,
Anesthesie, en VBD)
o Opdoen van kennis, klinische en sociale vaardigheden
o Indruk (on)mogelijkheden van zorg verwijskliniek
Overzicht voorweek
Veel zelfstudie is niet ingeroosterd in timetable, kijk daarom goed in dit rooster.
Toets gaat alleen over spoedeisende oogaandoeningen
Ruilen mag: mailen naar Annemarie(cursuscoördinator) en Stijn Opstal (van het rooster zelf)
Ma-Vrij vaak rustig, daarom mag je bij de klinische bespreking zijn van de patiënten op de Iza. Daarnaast
zijn er zelfstudie e-modules over de spoedpatiënten. Als het dan nog steeds rustig is kan je ook gewoon
vragen stellen aan de spoedarts, bijv. wat doe je als een dier wordt aangereden. Daarnaast kan je ook nog
eventueel meelopen bij de poli interne.
Iva; op woensdag met 6 patiënten bij de Iva met de apotheek. Daarnaast moet je dan patiënten
overdragen. Op maandag is daarnaast een rondleiding van de dierverpleger, die is op woensdag niet, dus
dat even aan elkaar uitleggen.
1
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
Toetsing
Aftekenlijst handelingen anesthesie/spoed
- Actief bij het onderwijs betrokken zijn
- 4 van de 6 handelingen laten aftekenen en beoordeelt
- Fysiek formulier; zelf verantwoordelijk voor, goed bewaren, foto van maken en als bijlage
Klinische observatie
- E-mailadres van de feedbackgever invoeren
- EPA’s: je zit tijdens dit coschap tussen 1-3
- Competentiedomein: we zijn beginner, alles wat hoger is, is mooi meegenomen
- Eisen:
o Minimaal 3 van verschillende medestudenten
o Minimaal 2 verschillende docenten of minimaal 1 docent en 1 multifeedbackscore
(feedback van verschillende personen (eigenaar, docent, medestudent, dierverzorger))
Aanwezigheid
- Minimaal 90%
- Indien verhinderd
o Afwezigheidsformulier scorion naar cursuscoördinator
o E-mail naar CS – planning en roostering
Als het ’s avonds is dan bellen naar balie spoedkliniek
Hygiënemaatregelen
- Linnen kamer aanwezig met schone, droge, witte jassen
- Geen hand-polssierraden/horloges
- Korte schone nagels
- Handen wassen/desinfecteren
o Tussen patiënten
o Tussen patiënten en toetsenbord
o Wassen zicht- of voelbaar bevuild
o Desinfectie: niet zicht- of voelbaar bevuild
o Handcreme in kluisje/tas
- Geen grote oorbellen (katten!)
- Geen losse haren
- Verzorgd uiterlijk
o Geen korte broek
o Gesloten schoenen
2
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
Meenemen:
- Goede fonendoscoop
- Verbandschaar
- Elektronische thermometer
- Pen en papier
- XS-pas
Contactpersonen sociale veiligheid kliniek
- Hans Kooistra
- Marja de Jong
- (Annemarie kan ook)
Rooster technische vragen: Stefan Jonker
WEEK 1 – HOORCOLLEGE: INTRODUCTIE SPOEDKLINIEK
Structuur spoedpatiënt
- Eerstelijns = eigenaar meldt zich rechtstreeks
o SGMN: Spoedkliniek voor Gezelschapsdieren Midden Nederland
o Minder dan 30 minuten aanrijden
o Hond, kat, vogels en bijzondere dieren (behalve giftige slangen, of dieren die niet
gehouden mogen worden)
o Iedereen mag komen, we mogen niemand weigeren
o Bezetting op basis van verwachte diensten
o Faciliteiten en organisatie gericht op spoedopvang zoals reanimatiekar en PoCUS
o
- Tweedelijns = verwijzing via (eigen) dierenarts naar Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren
behalve VBD
o Verwijzing alleen mogelijk als er plek is op de UKG
o 24/7
o Dagspoed UKG = binnen kantooruren
1 dierenarts, 1 spoedparaveterinair en studenten
Multidisciplinair: overleg met aanwezige specialisten
o AZZ speod UKG = buiten kantooruren
SGMN-medwerkers opvang, Avond/nacht ook junior UKG diernarts en studenten
Multidisciplinair: vaak overleg met meerdere specialistische achterwachten
Definitie van spoedgeval
- Situatie van ‘leven en dood’: het leven van een individu of de functie van een
lichaamsdeel/orgaan wordt bedreigd
- Maar wie kan dit bepalen?
o De eigenaar? -> is die er toe in staat?
o De spoedmedewerker? -> is die er toe in staat?
- Voordeel van de twijfel -> als spoedkliniek moet je laagdrempelig zijn!
Taal van spoedkliniek
- Herkennen wat een dier en de eigenaar nodig heeft en wat je direct kan bieden
- Patiënt in leven houden door hem te stabiliseren: verlenen van eerste hulp
- ‘Alleen’ waar nodig verdere diagnostiek en aanvullende behandeling
- Spoed is prioritering en tijdmanagement
3
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
Studenten op de kliniek
- Last minute afwezigheid, probeer te ruilen, en geef het door op 0900 222 3000 aan de spoed
- Bijdragen
o Balieassistentie
Triage
Aan de telefoon (anamnese)
In de wachtkamer
Begeleiding eigenaren
o Poli (30 min)
Verkorte (spoed) anamnese
Verkorte algemene indruk
Lichamelijk onderzoek
ABC (airway, breahting en circulation)
Algemeen LO
Onderzoek orgaansystemen
Normaalbeeld en afwijkingen leren herkennen
Oefenen klinische handelingen
Thorax auscultatie en buikpalpatie voeg je eigenlijk standaard toe aan je LO
o Opname
Diagnostiek
Behandelingen
Verpleging
Verzorging
Verslaglegging
WEEK 1 – HOORCOLLEGE 3: OPVANG SPOEDPATIËNTEN
TRIAGE
Hier veelal gedaan door ervaren paraveterinair. Deels aan de telefoon maar ook in kliniek en wachtkamer.
Triage gaat via het ABCDE protocol:
- A: Airway
o Is er een vrije luchtweg?
- B: Breathing
o Ademt het dier?
o Is het ademtype functioneel?
- C: Circulation
o Is er een hartslag?
o Is er een perifere pols?
o Welke kleur zijn de slijmvliezen?
- D: Disabilities
o Zijn er tekenen van ruggenmergschade of hersenschade?
- E: Environment
o Is er sprake van ernstige hypothermie of hyperthermie?
Laat je niet afleiden door dingen die niet levensbedreigend zijn! Maar wees wel voorzichtig voor de patiënt,
maar ook zeker voor jezelf!
4
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
Na de triage ga je naar de verkorte anamnese:
- Signalement
- Primaire probleem, inclusief duur
- Eten, drinken, poepen, plassen
- Diarree, braken, loos braken
- Activiteitsniveau
- Mogelijk trauma
- Mogelijke ingestie/blootstelling toxische stoffen
o Inclusief huidige medicatie
- Verandering uiterlijk: oa abdominale distensie
Onderzoek belangrijkste orgaansystemen
- Respiratie
o Snelheid/frequentie
Normale frequentie 10-30/min hond, 20-40/min kat
o Type
Normaal thoraxexcursie minimaal
Thorax en abdomen bewegen synchroon
o Longauscultatie
Eerst kijken, dan luisteren
Als geluid te horen zonder stethoscoop, duidt dit op voorste luchtweg
problemen
Wat kan je horen?
Versterkte longgeluiden
o Bronchiaal ademen
o Muzikale ronchi (piepen/chiemen)
o Niet muzikale ronchi (crepitaties
Bovenste luchtwegen
Darmgeluiden
Verminderde longgeluiden
o Pleurale effusie
o Pneumothorax
o Intrathoracale massa’s
o Hernia diaphragmatica
Anatomische lokalisatie
5
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
o Eerste therapie
Minimaliseert stress en hanteren
Zuurstof
Verdere therapie afhankelijk van anatomische lokalisatie
o Therapie pleurale ruimte aandoeningen
Thoraxocentese
Niet ban zijn dit zonder beeldvorming uit te voren
Prik laag voor effusie, hoog voor lucht
- Circulatie
o Een goed onderzoek van het circulatieapparaat geeft een globale indicatie van de
perfusie status van het lichaam en beoordeling van primaire hartafwijkingen
o Hypoperfusie kan leiden tot shock
o Verschillende soorten shock
Hypovolemisch Cardiogeen Obstructief Distributief
Hemorragisch Congestief hartfalen Pericardiale Sepsis
- Trauma - Cardiomyopathie tamponade
- Aangeboren o Gedilateerd
aandoening o Hypertrofisch
o Restrictief
- klepafwijkingen
Ernstige dehydratie Ernstige dysrhytmias GDV Anafylaxie
- braken
- diarree
- ernsitge
polyurie
Intern vochtverlies Cardiale tamponade Progressieve Neurogene schok
- intestinaal pulmonaire
- pleuraal trhomboembolisme
- abdominaal
Medicijn overdosis Saddle thrombosis Hitte shock
- anesthesie
- beta blokker
- calcium kanaal
blokkers
Hartworm ziekte
Tensie pneumothorax
o Polsfrequentie
Honden: 60-120/min
Katten: 160-200/min
>220-240 is meestal aritmie
o Hartauscultatie
Hartetonen: souffles
Klep lekkages
Anemie
Hartetonen: volume
Hypovolemie
Demping
Ritme
Gallop: 3e of 4e hartetoon hoorbaar
Aritmie
6
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
o Pols kwaliteit
Arterie femoralis of metatarsaal arterie
Polsdruk -> verschil in amplitude
Krachtig
Steil
Zwak
Pulsus paradoxus -> variatie in pols in combinatie met ademhaling
Pols uitval -> tegelijker tijd naar hart voelen
o Slijmvliezen
Lippen en sclera
o CRT
Normaal < 1 seconde, of 2 seconde afhankelijk van mate druk
Bepaald door tonus precapillaire sfincter
o Beoordeling parameters
Is de gevonden waarde passend bij de situatie?
Elektrolyten afwijkingen
Hartafwijkingen
Neurologische afwijkingen
Sepsis/SIRS
o Beoordeling extremiteiten
Koude extremiteiten in vergelijking tot lichaamstemperatuur
Hypovolemische shock
Cardiogene shock
Obstructieve shock
Warme extremiteiten in vergelijking tot lichaamstemperatuur
Distributieve shock
Pyrexie
- Neurologie
o Bewustzijnsniveau
Alert
Sopor (sloom maar wekbaar)
Stupor (reageert enkel op pijnlijke/sterke stimuli)
Coma
o Houding
Laterale decubitus: neurologisch of niet?
Sternale decubitus
Shiff Sherrington
Decerebellaire rigiditeit
Ophisthotonus
Gebogen tot stijve achterpoten, stijve voorpoten
Normale mentaliteit
Decerebrale rigiditeit
Zelfde als decerebellaire rigiditeit, behalve dat bewustzijn is aangedaan
o Gang
Mankheid aan een of meerdere poten
Ataxie
Parese vs paralyse
Onwillekeurige bewegingen (bijv. tremoren)
7
, Basiscoschap Gezelschapsdieren | Jonker, G.G. (Gemma)
o Cerebrale reflexen
Focus op visuele en vestibulaire reflexen
Pupilreflex, dreigreflex, ooglidreflex, nystagmus, positie van de oogbol,
strabismus?
Als gepaard gaande met afgenomen bewustzijn, vermoed intracraniale
ziekte
o Comateuze patiënten
Beoordeel ademhaling
Apneutische ademhaling
Cheyne Stoke ademhaling
Beoordeling cardiovasculair systeem
Cushing reflex (verhoogde intracraniale druk -> verhoogde bloeddruk ->
reflexmatig bradycardie)
Allemaal tekenen van ernstige intracraniale aantasting
o Zijn ze passend bij de situatie?
Hypoglycemie
Shock
Pijn
Medicatie
- (Pijn)
Na evaluatie van belangrijkste orgaansystemen
- Evalueer pijn
- Buikpalpatie
o Abdominale distensie
o Abdominale pijn
o Sterk vergrootte blaas
o Massa’s
o Opgezette/afwijkende darmlissen
o Prostaat
- Lichaamstemperatuur
- Andere duidelijke verwondingen/afwijkingen
- Onderzoek orgaansystemen op basis van de gevonden afwijkingen
Op basis van lichamelijk onderzoek en anamnese wordt gericht plan voor aanvullend onderzoek gemaakt
door spoedarts:
- Bloedonderzoek
- ECG
- Bloeddruk meting
- Point of care ultrasound (POCUS)
- Röntgenfoto’s
- Echo door radiologie
Vervolgplan – stabilisatie
- Zodra mogelijk, zodra nodig
- Veelal gelijktijdig met lichamelijk onderzoek
- Soms voor, soms na aanvullend onderzoek
8
