Interdisciplinair samenwerken in de gezondheidszorg
Instelling
Universiteit Gent (UGent)
Boek
Interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken in gezondheid en welzijn
Samenvatting van de 2 boekjes van het vak (Interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken in gezondheid en welzijn Samenwerken aan kwaliteit in de zorg en welzijn), 2 screencasts en de te kennen extra teksten.
interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken
Samenvatting interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken (boekje)
Alles voor dit studieboek
(3)
Geschreven voor
Universiteit Gent (UGent)
Revalidatiewetenschappen en kinesitherapie
Interdisciplinair samenwerken in de gezondheidszorg
Alle documenten voor dit vak (3)
1
beoordeling
Door: stervdg • 4 jaar geleden
Verkoper
Volgen
samenvattingrevakiugent
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Interdisciplinair samenwerken in de
gezondheidszorg
Samenvatting
,Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1: INTERPROFESSIONEEL EN INTERDISCIPLINAIR SAMENWERKEN IN GEZONDHEID EN WELZIJN
Waarover het? ............................................................................................................................................... 1
Samenwerken is meer dan naast of bij elkaar werken ................................................................. 1
Een gezamenlijk kader ................................................................................................................. 1
Voorwaarden en eigenschappen van samenwerken .................................................................... 2
Een zaak van beroepsverenigingen en opleidingen ...................................................................... 2
De nood aan samenwerken ............................................................................................................................ 3
Waarom en hoe bevorderen we samenwerking .......................................................................... 3
Wat brengt samenwerking op? ................................................................................................... 3
Naar een integratieve zorg .......................................................................................................... 3
Cliëntgerichte zorg ...................................................................................................................... 4
Beroepen die samenwerken ........................................................................................................................... 6
Een kader .................................................................................................................................... 6
De huisarts .................................................................................................................................. 6
Beroepsprofiel en basiscompetenties ............................................................................................ 6
Werksetting en werkdomeinen ...................................................................................................... 7
Bevoegdheden en beperkingen...................................................................................................... 7
De verpleegkundige .................................................................................................................... 8
Beroepsprofiel en basiscompetenties ............................................................................................ 8
Werksetting en werkdomeinen ...................................................................................................... 8
Bevoegdheden en beperkingen...................................................................................................... 9
De vroedvrouw ......................................................................................................................... 10
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 10
Werksetting en werkdomein ........................................................................................................ 10
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 12
De kinesitherapeut .................................................................................................................... 12
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 12
Werksetting en werkdomein ........................................................................................................ 13
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 13
De ergotherapeut ...................................................................................................................... 13
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 13
Werksetting en werkdomein ........................................................................................................ 14
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 14
De logopedist ............................................................................................................................ 14
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 14
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 15
Bevoegdheden en beperktheden ................................................................................................. 15
De podoloog.............................................................................................................................. 16
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 16
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 16
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 17
, De maatschappelijke werker ..................................................................................................... 18
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 18
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 18
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 18
De voedings- en dieetkundige ................................................................................................... 19
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 19
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 19
De mondhygiënist ..................................................................................................................... 20
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 20
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 20
De psycholoog ........................................................................................................................... 21
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 21
Werksetting en werkdomein ........................................................................................................ 21
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 21
De orthopedagoog en opvoeder ................................................................................................ 22
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 22
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 22
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 22
De medical management assistant ............................................................................................ 23
Beroepsprofiel en basiscompetenties .......................................................................................... 23
Werksetting en werkdomeinen .................................................................................................... 23
Bevoegdheden en beperkingen.................................................................................................... 23
Samenwerken aan een zorgplan ................................................................................................................... 24
Interdisciplinaire zorgpaden ...................................................................................................... 24
De essentie van een interdisciplinair zorgplan ........................................................................... 24
ICF als uitgangspunten .............................................................................................................. 25
Stappen te voorbereiding van een overleg ................................................................................ 26
1. Verzamel informatie die je hebt en eventueel nog bekomen voor het overleg ...................... 26
2. Bepaal de aanleiding van het teamoverleg, aanmelding en hulpvraag; anticipeer op het
overleg .......................................................................................................................................... 26
3. Orden de informatie in het ICF-model ..................................................................................... 26
4. Identificeer eventueel overblijvende tekorten en de mogelijke inbreng van andere
zorgverleners ................................................................................................................................ 27
5. Bepaal zorgdoelen vanuit een interdisciplinair perspectief met aandacht voor inbreng van
teamleden .................................................................................................................................... 27
6. Identificeer zorgdoelen die jouw discipline specifieke zorg en jouw expertise vragen en
anticipeer hierop .......................................................................................................................... 27
Vastleggen van het interdisciplinair ........................................................................................... 27
Competenties voor samenwerken ................................................................................................................ 29
Interdisciplinaire competenties ................................................................................................. 29
De competentiekaart ................................................................................................................ 30
Kerncompetenties ........................................................................................................................ 30
Belangrijke houdingsaspecten...................................................................................................... 30
, Kenniselementen.......................................................................................................................... 30
Vaardigheden ............................................................................................................................... 31
Beoordelingscriteria ..................................................................................................................... 31
Teamcompetenties ................................................................................................................... 31
Kwaliteit van samenwerken ......................................................................................................................... 32
Vereisten vanuit beleidsmakers ................................................................................................ 32
Instrumenten vanuit kwaliteitszorg ........................................................................................... 33
Specifieke meetinstrumenten ................................................................................................... 33
Overleg en vergaderen ................................................................................................................................. 35
Interdisciplinair overleg ............................................................................................................. 35
Voorbereiding van een teamoverleg.......................................................................................... 35
Fasering van een teamvergadering ............................................................................................ 36
Probleemaanbreng ....................................................................................................................... 36
Probleembespreking (analyse) ..................................................................................................... 36
Ontwikkelen van oplossingen en een zorgverleningsstrategie .................................................... 37
Afspraken en opvolging ................................................................................................................ 37
HOOFDSTUK 2: SAMENWERKEN AAN KWALITEIT IN DE ZORG EN WELZIJN
Het trio van O’s in kwaliteitszorg .................................................................................................................. 38
De O van oriëntatie ................................................................................................................... 38
De O van observatie .................................................................................................................. 39
De O van organisatie ................................................................................................................. 40
Het ACPD-model van kwaliteitszorg ............................................................................................................. 40
De 4 A’s: assen of basisfuncties van kwaliteitszorg .................................................................... 40
De 7 C’s: condities of voorwaarden voor kwaliteitszorg ............................................................. 41
Coordination ................................................................................................................................. 41
Competence ................................................................................................................................. 41
Coaching ....................................................................................................................................... 41
Communication ............................................................................................................................ 41
Cooperation/Collaboration .......................................................................................................... 43
Client/Customer orientation ........................................................................................................ 43
Cost management ........................................................................................................................ 43
De 6 P’s: elementen van een kwaliteitszorgsysteem .................................................................. 44
Policy & Priorities: beleid ............................................................................................................. 44
Profiles & Persons ........................................................................................................................ 46
Pillars & Products ......................................................................................................................... 47
Products & Procedures ................................................................................................................. 47
Projects & Plans ............................................................................................................................ 48
Progress & Performance .............................................................................................................. 48
De 9 D’s: “do’s and dare’s” in kwaliteitszorg .............................................................................. 48
De 9 A’s: action in a cycle .......................................................................................................... 49
De P-methoden of basistechnieken .............................................................................................................. 50
, Probleemanalyse....................................................................................................................... 50
Procesanalyse ........................................................................................................................... 50
Prioritering ................................................................................................................................ 51
Projectbeheer ........................................................................................................................... 51
Duurzame integratieve kwaliteitszorg .......................................................................................................... 52
Niveaus in kwaliteitszorg ........................................................................................................... 52
Zelfevaluatie en overleg als uitgangspunten .............................................................................. 52
Integrale aandacht voor alle aspecten ....................................................................................... 53
Aandacht voor betrokkenheid en tevredenheid ........................................................................ 53
Integratie in de dagelijkse werking ............................................................................................ 54
Kwaliteit in een praktijk evalueren ............................................................................................................... 54
Clinical Practice Quality Scales................................................................................................... 54
Methodiek ................................................................................................................................ 55
Kwaliteit in een organisatie evalueren.......................................................................................................... 56
Basic Residential Care Quality Scales ......................................................................................... 56
Human Factors Quality Scale ..................................................................................................... 56
Tevredenheid als toetssteen ........................................................................................................................ 57
Tevredenheid meten ................................................................................................................. 57
Zelf vragenlijsten ontwikkelen................................................................................................... 60
Tevredenheid en welbevinden van cliënten .............................................................................. 61
Kwaliteitsindicatoren ................................................................................................................................... 61
Criteria voor indicatoren ........................................................................................................... 61
Sleutelindicatoren ..................................................................................................................... 62
Indicatoren maken of kiezen ..................................................................................................... 62
HOOFDSTUK 3: SCREENCAST
Screencast: Het wat en waarom interdisciplinair samenwerken ................................................................... 63
Screencast: Samenwerken aan een zorgplan ................................................................................................ 66
HOOFDSTUK 4: TEKSTEN
Tekst valpreventie: ....................................................................................................................................... 68
Tekst organisatie en structuren kwaliteitsbeleid in Vlaanderen .................................................................... 72
Hervorming eerstelijnszorg in Vlaanderen .................................................................................................... 76
Multidisciplinaire samenwerking in eerstelijnszorg Vlaanderen ................................................................... 85
, Interprofessioneel en interdisciplinair
samenwerken in gezondheid en welzijn
Waarover het?
Samenwerken is meer dan naast of bij elkaar werken
Interdisciplinair = interprofessioneel. Benaming ‘discipline’ verwijst meer naar een vakgebied of
specialisatie. Bij vacatures in de gezondheidszorg wordt werken in teamverband binnen
multidisciplinaire setting terwijl men interdisciplinair teamwerk bedoelt. Termen interdisciplinair en
transdisciplinair verwijzen naar manier van samenwerken.
Multidisciplinair:
• ≠ disciplines vanuit eigen professionaliteit en expertise inbreng hebben in de behandeling
zonder dat dit noodzakelijk gepaard gaat met actieve samenwerking of gezamenlijk overleg.
• Niet actief en interactief met elkaar overleggen
• Samenstelling behandelende/verzorgende team dat samen werkt
Interdisciplinair:
• Via intercollegiaal overleg naar gezamenlijke doelstellingen en zorgplan gewerkt.
• Verreist inzicht in de andere disciplines en bereidheid om eigen werkzaamheden ter discussie
te stellen
Transdisciplinair:
• Grenzen van de disciplines vervagen
• In samenspraak en samenwerking ook gedeeltelijk op elkaars werkterrein begeven (leidt niet
tot spanning en discussie over bevoegdheden)
• Vakoverschrijdend denken en werken; soms elkaars taken overnemen
• In beroep van afwezige zorgverlener gericht observeren en rapporteren zodat
zorgcontinuïteit gewaarborgd
• Kennis elkaars beroepsmatige methoden en compensaties hoog, gezamenlijke opmaak
zorgplanning en afspraken vlot è niet duidelijk wie voor welk beroep staat
• Professionele identiteit niet zoek
• Gezamenlijk raamwerk voor zorg- en hulpverlening
• Stereotype rolverdeling en vakjargon op de achtergrond
Een gezamenlijk kader
Interdisciplinair samenwerken verreist specifieke methode en
over mechanismen/instrumenten beschikken die dit
samenwerken bevordert. Mensen met chronische ziekten
ondervinden de meeste gevolgen hiervan.
WHO (begin 21e eeuw): ICF; gefocust op gemeenschappelijk
begrippenkader ivm menselijk functioneren en vertrekt van
een hollistische psychosociale kijk op de gezondheid.
1
, Voorwaarden en eigenschappen van samenwerken
Interdisciplinair samenwerken: P correct verwijzen, overleggen, samen zorgplannen maken.
Overlapping werkdomeinen vaak geassocieerd met wrijvingen en schrik voor verlies
beroepsidentiteit.
In de praktijk zijn overlappingen in beroepsfunctieprofielen niet dysfunctioneel als ze worden
geaccepteerd als begrijpelijk en onvermijdelijk. Roloverlapping zorgt voor gevoel van onveiligheid,
perceptie van verlies territorium en idee van onevenwicht professionele status. Er zijn meer
gelijkenissen in de manier van werken dan verschilpunten; verschillen enkel gemerkt in manier van
instructies geven en waarop motorische taak gefaciliteerd.
Overlappingen: uitdagingen om de specifieke inbreng van elke discipline scherper en complementair
stellen è gezamenlijke behandeling è verdieping en verbreding.
Pijn is een domein waar ≠ disciplines kruisen. Mening, overtuiging en motivatie P van belang:
compliance motivation and health. Wijze waarop men kennis en inzicht aanbrengt in
patiënteneducatie: invloed op acceptatie, retentie en implementatie van deze kennis en
noodzakelijke gedragsveranderingen die gezondheidsadviezen inhouden ifv revalidatie.
Interdisciplinaire zorgplanning meestal gewoon multidisciplinair (nauwelijks overleg maar eigen
activiteit rapporteren/beschikbaar stellen). Activiteiten zoals bloedwaardenonderzoek vaak
verkeerdelijk als zorgdoelen benoemt. Zorgverleners eerst samen bepalen wat haalbare doelen zijn
en vervolgens activiteiten afleiden noodzakelijk voor doelen. Voor verschillende doelen kunnen
wisselende zorgverleners verantwoordelijk zijn. Arts, overleg- of zorgcoördinator superviseren
totaalzorg. Indien nodig case-manager.
Een zaak van beroepsverenigingen en opleidingen
Onderzoek Belgische beroepsvereniging kinesitherapie: p20-21.
Opleiding interdisciplinair samenwerken beperkt tot een vorm van sensibilisering. Percepties en
houdingen beïnvloeden, of kennis en inzicht overbrengen. Werkveld vraagt naar interdisciplinair
competentheid maar zelden hierop beoordeel. Interprofessioneel leren gericht op effectief
verwerven competenties en omzetten in geleerde praktijk. Organisatie en context van zorgverlening
aanpassen om effectiever doelen te bereiken. (tabel 1 p 22)
2
,De nood aan samenwerken
Waarom en hoe bevorderen we samenwerking
Heerst een mening dat interdisciplinair samenwerken veel tijd en energie kan opslorpen. Terwijl het
de bedoeling is via goede coördinatie de samenwerking vlotter te doen verlopen en kwaliteit zorg te
verhogen. Indien geen aangepaste structuren en mechanisme uitgebouwd, blijft het interdisciplinair
samenwerken een intentie.
Nodige mechanismen:
• Institutionele ondersteuning en management
• Werkwijzen veranderingen vereisen in werkcultuur, personeelsbeleid en infrastructuur
Ruimtelijk samen werken vergemakkelijkt het werkelijk samenwerken mits beleid en management
hierop afgestemd.
Wat brengt samenwerking op?
Interdisciplinair samenwerken op zich is geen garantie op betere zorg: kan leiden tot misverstanden
als binnen de samenwerking geen coördinatie is. Omstandigheden en kwaliteit goed è betere
aanpak/behandeling chronische ziekten en werksatisfactie via interdisciplinaire zorg. Dergelijk team
belangrijk bij zorgplanning ifv continuïteit zorg.
Nood aan instrumenten die:
• Informatie beter aan collega-gezondheidswerkers bezorgen
• Informatie meet onderling consulteerbaar maken
• Formuleren gezamenlijke zorgdoelen centraal stellen
• Interdisciplinaire opvolging zorgplannen ondersteunen
Gezamenlijke deontologie nodig.
Naar een integratieve zorg
Biopsychosociaal model:
• Fysieke, mentale en sociale aspecten in onderlinge samenhang è ICF voor diagnostische
classificatie.
• Tendens om de eerstelijnsgezondheidszorg te versterken.
• Te veel beschouwt als classificatietool voor epidemiologische doeleinden.
ICF:
• Vervlakt vaak nakijken ziekte implicaties op psychosociaal vlak en of de maatschappelijke
integratie of activiteit P hinder ondervindt
• Interprofessioneel overleg faciliteren door gezamenlijk denk- en werkkader + persoonlijke
en contextgebonden factoren als uitgangspunt.
• Eerst vraag gesteld wat de wensen, mogelijkheden en belemmeringen zijn vanuit oogpunt
van de P om vervolgens de ziektetoestand, activiteiten en participatiebeperkingen als team
met de P te analyseren en bepalen welke interventie haalbaar.
3
,Werking multidisciplinaire werking:
• Erkenning en ondersteuning in Vlaanderen
• Richtlijnen nodig om:
− De werking te stroomlijnen
− Middelen en methoden om interdisciplinaire besluitvorming opvolging
vergemakkelijken
Dossiers vaak gericht op het samenbrengen van gegevens; maar moet integratief zorgplan opstellen
vanuit overleg.
Cliëntgerichte zorg
Interdisciplinaire zorg inherent met patiëntengerichte zorg.
Hulpvrager:
• Herkennen in de vooropgestelde aanpak
• Actief betrokken van in het begin
Voordeel overleggen in team met P:
• Vooropgestelde hypothesen onmiddellijk vanuit ≠ invalshoeken aan P voorgelegd
• Elke discipline andere accenten leggen
• Aspecten of voorstellen door inbreng van P genuanceerd of gecorrigeerd
• Belangrijk voor patiëntenrechten
• Betere en gerichtere zorgverlening
Zoeken naar evenwichtig zorgplan vereist open discussie over wat voor het welzijn van P op korte en
lange termijn aangewezen.
Zorgdoelen die geformuleerd worden vanuit ≠ disciplines kunnen soms op het eerste zicht
tegenstrijdig lijken, zeker indien gekaderd in stereotiepe beelden disciplines.
3 modellen van interdisciplinair samenwerken: (p28)
1. Hiërarchisch model
2. Cliëntgericht model
3. Probleemgeoriënteerd model
− P mee in cirkel van zorgverleners; als actief persoon meekijken naar
gezondheidsprobleem
− Interactie tussen zorgverleners en patiënt
4
, Redenen waarom interdisciplinair samenwerken moeizaam ingevoerd:
1. Beroepsverenigingen sterk vanuit eigen beroepsidentiteit werken en verdedigen
2. Onderwijs sterk gericht op specifieke beroepsbekwaamheden en weinig interprofessionele
competentie
3. Geen gezamenlijke beroepsdeontologie
4. Bij aanvang studie, onmiddellijk specifieke opleiding kiezen (kokerzicht)
5. Interprofessioneel onderwijs vooral gericht op theoretische kennis, weinig op effectieve
gedragsverandering
6. Werkstructuren klassiek gericht op unidisciplinaire of multidisciplinaire werking
7. Vooroordelen tegenover interprofessionele werkwijzen (meer tijd, weinig effectief)
8. Grote werkdruk waardoor eerder gefocust op eigen beroepsspecifiek handelingskader ipv
integrale aanpak
9. Mechanismen vanuit overheid onvoldoende gericht op effectief bevorderen interdis
10. Relatieve onbekendheid werkmodellen die integrale cliëntgerichte aanpak stimuleren
11. Gebrek aan goede instrumenten die interdisciplinair samenwerken ondersteunen
12. Gebrek aan managementvaardigheden om interdisciplinair samenwerken te leiden
13. Bestaan van hiërarchische verhoudingen tussen beroepsrollen
14. Stereotiepe vooroordelen tegenover bepaalde andere beroepen
Voordelen:
• Efficiëntieverhoging
• Innovatiekracht
• Kwaliteitsverhoging
• Risicobeheersing
• Tevredenheid P en medewerkers
Europese charter voor interprofessioneel samenwerken: p 30
Reden interdisciplinair samenwerken:
• Vermijden van misverstanden
• Beter benutten competenties
• Complementaire specialisaties inzetten
• Efficiëntie van zorg bevorderen
• Effectiviteit van zorg bevorderen
• Continuïteit van de zorg bevorderen
• Kwaliteit van zorg bevorderen
• Kwaliteit van leven bevorderen
Nood aan:
• Een collectieve deontologie van verschillende gezondheidswerkers
• Ondersteunende middelen zoals een interdisciplinair zorgdossier
• Financiële mechanismen die interdisciplinaire samenwerking bevorderen
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samenvattingrevakiugent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
