SE-I/CE - Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 - Endogene en exogene processen HAVO 5
Meer samenvattingen voor SE-I en CE zijn te vinden bij mijn uploads
Deze samenvattingen zijn samenvattingen voor de schoolexamens van de stof uit het boek BuitenLand voor HAVO 5
Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 – Endogene en exogene processen
Basistheorie platentektoniek
Binnenkern → vast, ijzer (radioactiviteit geeft warmte)
Buitenkern → “vloeibaar”
Asthenosfeer → “vloeibaar” (ook wel buitenmantel)
Lithosfeer → vaste gesteente (aardkorst + laatste stuk van de mantel)
Paragraaf 2.2 – De opbouw van de aarde
Aardkorst
2 type platen:
1. Oceanische → Zwaar, basalt, “dun” (5-20 km).
2. Continentale → Lichter, graniet, “dik” (20-80 km).
De platen bewegen door convectiestromen in de mantel.
Asthenosfeer – het gedeelte van de mantel dat gedeeltelijk vloeibaar is en waar de
lithosfeer overheen beweegt.
Lithosfeer – de aardkorst en het bovenste deel van de mantel dat als aardkorstplaten
beweegt.
Convectiestromen - stromen van magma die ontstaan als gevolg van
temperatuurverschillen.
Basalt – stollingsgesteente dat ontstaat bij vulkaanuitbarstingen.
Graniet – stollingsgesteente dat ondergronds stolt bij intrusies.
Aardkern – het binnenste deel van de aarde, waar warmte ontstaat.
Aardkorst – de dunne buitenste schil van de aarde, die bestaat uit continentale en
oceanische korst.
Aardmantel – het deel van de aarde waar de aardkorst op drijft.
Midoceanische rug – het “onderwatergebergte” op de oceaanbodem dat een
wereldomspannend geheel vormt.
Magma – vloeibaar gesteente in de aarde.
Lava – vloeibaar gesteente buiten de aardkorst.
Paragraaf 2.3 – Platentektoniek
, Aardkorstplaten – delen van de aardkorst die als geheel bewegen tov andere
aardkorstplaten.
Drie soorten bewegingen
1. Convergente beweging (OC-CO of CO-CO of OC-OC): Platen bewegen naar elkaar
toe/botsen tegen elkaar aan. →←
→ Subductie - het wegduiken van de oceaanbodem in de mantel. De zwaarste duikt
onder de lichtere.
Op de grens ontstaan dan diepzeetroggen – de diepste plaatsen in de oceaan die
ontstaan bij convergente plaatbewegingen.
2. Divergente beweging (OC-OC of CO-CO): Platen bewegen uit elkaar. Er ontstaat een
gat in de aardkorst. Dit gat wordt direct gevuld met vloeibare lava uit de mantel.
Door het stollen hiervan ontstaat er een nieuwe oceaanbodem. ←→
3. Transforme beweging (OC-CO of CO-CO): Platen bewegen langs elkaar. ↗↙
Divergerende platen
2 oceanische platen bewegen uit elkaar:
Magma komt omhoog → stolt (basalt, magma stolt snel).
Platen bewegen langzaam → veel lagen → midoceanische rug gevormd.
2 continentale platen bewegen uit elkaar:
Er ontstaan horsten, hogere delen, en slenken, lagere delen, in het landschap.
→ Gebergten ontstaan door rek.
Op den duur: vulkanisme, nieuwe zeeën/oceanen.
Convergerende platen
2 continentale platen botsen:
Geen verschil in gewicht → land wordt geplooid → plooiingsgebergten.
Bij beweging → aardbevingen.
Botsing oceanische + continentale plaat:
OC-plaat duikt onder de CO-plaat (OC-plaat is zwaarder!).
Bij beweging → aardbeving.
Op de plek in de oceaan waar de plaat duikt ontstaat een trog.
Een stuk van de plaatrand af ontstaan vulkanen (OC-plaat is dan pas gesmolten)
Water sijpelt mee de diepte in (wordt gas), mengt met gesmolten basalt + graniet.
→ Stroperige magma die omhoog gaat.
Magma stolt in de vulkaan → vormt een “prop”.
Druk te hoog → explosieve uitbarsting.
2 oceanische platen bewegen naar elkaar toe:
Zwaarste plaat duikt onder (subductie).
Gevolgen: aardbevingen + vulkanisme eilandboog → evenwijdig aan de plaatgrens.
Transforme platen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nickhildebrand. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
