Volledige samenvatting van de module Arts & Maatschappij I, gebaseerd op college slides en eigen lesnotities.
Bevat alle 4 de onderdelen: ethiek, diversiteit, medische psychologie en medische sociologie.
Wat is bio-ethiek
= ethiek van het leven (medische vragen, gezondheid, verhouding tegenover milieu en omgeving)
= discipline binnen toegepaste ethiek, die zelf een discipline is binnen ethiek (vakgebied binnen filosofie)
Onora O’Neill
“Bio-ethiek is geen discipline, het is een ontmoetingsruimte geworden voor een aantal disciplines, dialogen en
organisaties die zich bezighouden met ethische, juridische en sociale vragen die worden opgeroepen door
vooruitgang in geneeskunde, wetenschap en biotechnologie”
Wat is filosofie
theoretische filosofie: vraag naar theoretische kennis van de mens/wereld
● wijsgerige antropologie
● wetenschapsfilosofie
● metafysica
→ bv. snaartheorie (kosmologie) zijn niet empirisch bewijsbaar
praktische filosofie → centrale vraag: hoe moet de mens leven
● ethiek
● politieke filosofie
● sociale filosofie
doordenken op heldere en consistente manier, niets als vanzelfsprekend beschouwen
● filosofie reflecteert over de betekenis van concepten
○ wat is ziekte, wat betekent het om een identiteit te hebben?
● filosofie stelt algemeen aanvaarde veronderstellingen in vraag
○ wat uiteindelijk aanvaard wordt als wetenschap hangt niet louter af van wat wetenschappers
vinden, maar ook van wat de maatschappij er over te zeggen heeft
● filosofen ontwikkelen theorieën in plaats van experimenten uit te voeren
○ wel: gedachtenexperimenten
○ vernieuwing: experimentele filosofie
, Wat is ethiek
niet-normatieve takken
● moraalwetenschap of descriptieve ethiek
○ moraal beschreven vanuit menswetenschappen (sociologie, psychologie …)
● meta-ethiek
○ waarom en hoe zijn mensen moreel? is de mens moreel van nature of wordt het opgelegd?
○ bv. wat is informed consent? wat zijn patiëntenrechten?
normatieve takken
● algemene normatieve ethiek
○ basisprincipes van moraal op rationele gronden formuleren
○ samenhang tussen de idee van goed & kwaad en specifieke morele waarden & normen
verantwoorden
● toegepaste ethiek
○ medische ethiek, bio-ethiek, zakelijke ethiek
○ analyse en opheldering van concrete morele dilemma’s en kwesties
Waarom zijn we ontvankelijk voor moraliteit (meta-ethiek)
Thomas Hobbes (1588-1679)
● notie van egoistic prudence (egoïstische voorzichtigheid)
○ ethiek enkel van toepassing op menselijke wezens die in een samenleving leven
● verhaal van Hobbes: invloed van concurrentie op moraliteit
○ vroeger: weinig mensen, veel bestaansmiddelen
○ later: toename van bevolking, strijd over middelen
○ sociale contract: het is in het voordeel van elk individu om zich te schikken naar ethische regels
en normen
Frans De Waal (1948)
● fairness (eerlijkheid) en altruïsme
○ biologische basis
○ voorwaarden voor moraliteit
● menselijke moraliteit ≠ niet-menselijke moraliteit
○ rol van religie en het concept ‘taboe’
● onderzoek met aapjes
Morele theorieën
Dilemma van het treinspoor
keuze afhankelijk van
● het relationele (zorgethiek)
○ ken je de mensen, zijn het criminelen, de leeftijd
● rechtvaardigheid
○ wie verdient het om te sterven
● deontologie
○ niets doen stelt je ook verantwoordelijk
● gevolgen (consequentialisme)
● utilitarisme
○ de hendel omdraaien, zodat minder mensen nadelige gevolgen ondervinden
● deugdethiek
, Utilitarisme
“Het grootste goed voor het grootst aantal mensen”
● vorm van consequentialisme = morele theorie die acties evalueert op basis van de gevolgen die er
waarschijnlijk uit voortvloeien
● hedonisme = het idee dat goed in verband staat met plezier
○ Jeremy Bentham (1748-1832)
■ plezier/pijn kan worden beoordeeld in termen van factoren zoals intensiteit, duur, mate
van zekerheid en of het wordt gevolgd door sensaties van de tegenovergestelde soort
● John Stuart Mill (1806-1873)
○ kwalitatieve verschillen
■ plezier van geest > plezier van het lichaam
○ "Handelingen zijn goed in verhouding tot het bevorderen van geluk, verkeerd omdat ze het
omgekeerde van geluk veroorzaken”
● Robert Nozick (1974)
○ The experience machine: illusie van ervaring die genot schaft is evenwaardig aan het stellen
van handelingen die genot verschaffen
20ste eeuw
● prefentieutilitarisme
○ goed = voorkeuren van zoveel mogelijk mensen respecteren
● handelingsutilitarmise vs. regelutilitarisme
● handelingsutilitarisme: nadenken over individuele handelingen om geluksmaximalisatie te
bereiken
● regelutiliatarisme: algemene maatschappij gelukkig stellen door regels te volgen
Voordelen en nadelen
voordelen
● ethisch progressief (dieren, vrouwen)
○ Jeremy Bentham/Peter Singer
■ speciësisme = moreel onderscheid maken tussen menselijke en niet-menselijk dieren
○ iedereen die geluk kan ervaren wordt beschouwd als relevant voor morele afwegingen
● gebaseerd op gezond verstand
● interessant voor beleid
nadelen
● opofferen van minderheden
● speculatief
○ hoe kunnen we lijden meten? wie zou het meest lijden?
○ afhankelijk van gevolgen die in de toekomst liggen
● gedane beloftes
● belang van persoonlijke relaties
● supererogatorische conclusies
○ heilige conclusies, meer dan de standaard moraliteit verlangt van de mens
Deontologie
deon = plicht; logos = studie → plichtenleer en rechtsleer
● sommige daden zijn slecht, ongeacht de goede gevolgen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katovandenbroucke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
