Duits Literatuurtoets
Nachts schlafen die Ratten doch – Wolfgang Borchert
(1947)
Trümmerfrauen Trümmerliteratur
Stunde Null
Jürgen’s broertjes ligt onder het puin, Jürgen moet zorgen dat hij niet wordt opgegeten
door de ratten. Mann probeert hem weg te lokken met konijnen.
Todesfuge – Paul Celan (1948)
Vuga = uit de muziek, =stuk met meerdere melodieën door elkaar (opbouw tekst)
Schwarze milch = oxymoron = rook uit verbrandingscellen
Opzichter vernietigingskamp schrijft naar huis, zijn vrouw (Margarete)
Simon Wiesenthal = nazi-opspoorder
Vergangenheitsbewältigung
Paul Celan: overleefde als jood de oorlog, ouders niet
Vor dem Gesetz – Franz Kafka (1915)
Uit: Der Prozeß (parabel)
Man van het land wil bij de wet naar binnen deurwachter: kan, maar nu niet man
wacht jaren, koopt hem om met alles wat hij heeft, lukt niet deurwachter: ik neem het
alleen aan zodat je niet denkt dat je niet alles hebt gedaan wacht tot zijn dood man:
iedereen zoekt de wet, waarom is er dan in al die jaren niemand gekomen deurwachter:
deze ingang is alleen voor jou
Context: Josef K wordt opgepakt door politie, weet niet waarvoor, blijft proberen uit te
vinden, lukt niet, werkt verder (bankier), moet klant rondleiden in stad, klant komt niet, hij
bekijkt zelf de kathedraal, priester roept hem (kent hem niet, werkt ook voor rechtbank),
vertelt dit verhaal, Einde: komt er niet achter, wordt vermoord
o Das Prozeß = parodie op de samenleving (niet rechtvaardig, burger heeft geen
inspraak)
o Hele roman surrealistisch (bijv.: rechtszaal ergens op zolder, mensen komen uit het
niets, etc.) realistisch verteld, toch irrealistisch
Kafka: Woonde in Praag (joodse minderheid), jong overleden (1924, was 41), hele leven
gestreefd naar liefde en erkenning vader, kreeg dit niet (mocht niet schrijven, moest
bankier (of zoiets) worden (Josef K))
Kafka = persoon op zoek naar iets, vindt dit niet
Kafkaësk = onheilspellend, bureaucratie, maatschappij krijgt steeds meer grip op individu
Effi Briest – Theodor Fontane (1894)
Adel & hoge burgerij
Bürgerliche Realismus (1850-1900)
Effi Briest getrouwd met Baron von Instetten, gaat uit verveling vreemd met Major
Crampas, Baron komt hier na 6 jaar achter
o Baron moet confrontatie aangaan met Major, maar wil dit eigenlijk niet moet
volgens ongeschreven regels, anders lig je uit je stand