Artikelen
Week 1:
M.S. Groenhuijsen – Een kort geding in strafzaken
Een rechterlijke beslissing is niet van rechtswege nietig, maar heeft gezag en effect zolang daartegen
niet is opgekomen en de beslissing niet door een hogere rechter is vernietigd.
Dit is in het algemeen het geval, ruimte voor uitzonderingen?
Geen uitzondering is in ieder geval de enkele grond dat een bepaalde beslissing in strijd zou zijn met
de wet.
HR: gesloten stelsel
De PR heeft de verdachte veroordeeld tot een gevangenisstraf van 7 maanden, waarvan 2
voorwaardelijk. Dat mocht onder het toen der tijd geldende recht niet, toen mocht de PR maximaal 6
maanden vrijheidsstraf opleggen waarbij geen verschil werd gemaakt tussen de voorwaardelijke of
onvoorwaardelijke straf.
Veroordeelde is niet in hoger beroep gegaan, maar wilde executie van de straf verhinderen door een
kort geding aan te spannen.
HR: in dergelijke gevallen kan de civiele rechter niet worden ingeschakeld om gevolgen van een
inhoudelijk evident onjuist strafvonnis ongedaan te maken. gesloten stel van rechtsmiddelen dus
Er kan dus slechts bij wijze van hoge uitzondering een beroep worden gedaan op de civiele rechter.
- Er staat geen rechtsmiddel open tegen een bepaalde handeling of beslissing
bij lacunes in de rechtsbescherming
- De beschikbare rechtsgang is te traag om aan het doel te beantwoorden
De kort geding rechter zal de eiser ontvankelijk verklaren in zijn vordering, indien:
1. er een spoedeisend belang in het geding is en
2. het strafrecht geen met voldoende waarborgen omgeven rechtsgang biedt.
Voorbeelden:
Eiser vordert een verbod voor de overheid om strafvorderlijke dwangmiddelen tegen hem toe
te passen. Denk bijvoorbeeld aan een dreigende aanhouding.
Procedure art. 552a Sv: beklag over inbeslaggenomen voorwerpen duurt vaak erg lang,
dus mensen gaan derhalve naar de kort geding rechter
Denk ook aan straatverboden, interne en externe openbaarheid van stukken, TBS etc.
Naar een strafvorderlijk kort geding?
Linie is niet in zijn geheel onbevredigend burgerlijke rechter vervult op dit moment een nuttige
aanvullende rol op de plekke waar het strafvorderlijk stelsel tekort schiet.
Burgerlijke rechter toetst marginaal
Er wordt vooral gekeken of er een bepaalde bevoegdheid niet naar willekeur is gebruikt
of is aangewend voor een ander doel dan waarvoor de bevoegdheid was verleend.
Dit is in 2 opzichten van groot belang:
Negatief: lettend op de beleidsvrijheid zal een eis in kort geding doorgaans weinig kans van slagen
hebben
Positief: indien er wordt vastgesteld dat de overheid onrechtmatig handelt, is er wel degelijk een
dringende reden aan de orde geweest om in te grijpen. Kort geding rechter is derhalve misschien wel
het belangrijkste rechtsmiddel van de burger tegen onrechtmatig en willekeurig optreden van de
overheid.
,Meest principiële argument voor een strafvorderlijk kort geding:
Art. 1 Sv: legaliteitsbeginsel strafvordering vindt uitsluitend plaats op de wijze bij de wet voorzien
Waar dus concrete leemten in de rechtsbescherming zijn gebleken, dient en aparte
aanvullende voorziening te worden getroffen
Vorm strafvorderlijk kort geding
Art. 42 van het ontwerp-wetboek van strafvordering van de Nederlandse Antillen biedt een goed
voorbeeld.
Maar:
- Liever geen openstaande weg naar kort geding voor het OM
- Regeling van de dwangsom niet opnemen
Nadelen kort geding
1. Verlies aan onbevangenheid van de zittingsrechter
2. Risico op misbruik door de verdediging
3. Kans op problemen ten gevolge van het vervoer van het dossier
J.B.H.M. Simmelink – kanttekeningen bij het gesloten stelsel van rechtsmiddelen
Een strafvorderlijk kort geding
brengt het individu toegang tot de strafrechter in de opsporingsfase
Moet worden gezien als een algemene beklagprocedure met betrekking tot opsporing. Klager kan
van de strafrechter een oordeel verkrijgen over een actuele of voorgenomen opsporingsactiviteiten
met de bedoeling een onrechtmatige situatie te beëindigen of voorkomen.
Taak van de rechter is dus beperkt tot toetsing van de rechtmatigheid van de
opsporingsactiviteit
Gesloten stelsel van rechtsmiddelen
rechterlijke beslissing kan in het algemeen alleen door vernietiging door een hogere rechter haar
kracht verliezen en een beslissing waartegen door de wet geen hogere voorziening is toegelaten kan
daarom in het algemeen niet op grond van daaraan mogelijk klevende gebreken van formele of
materiële aard als van onwaarde worden beschouwd.
= interne werking
Externe werking: het is in principe niet mogelijk om in een andere dan een strafvorderlijke procedure
te klagen over de juistheid van een beslissing van de strafechter of over eventuele vormverzuimen in
de procedure van een beslissing.
Plicht tot tenuitvoerlegging vloeit hieruit voort:
Het OM is verplicht om over te gaan op tenuitvoerlegging indien de beslissing in kracht van gewijsde
is gegaan.
Dragende overwegingen van het gesloten stelsel
Het gesloten stelsel van rechtsmiddelen en het ne bis in idem beginsel liggen eigenlijk in elkaar
verlengde. Beide gaan uit van de gedachte dat de rechtsstrijd moet eindigen: indien de rechter heeft
gesproken en alle voorzieningen zijn uitgeput, is het door hem rechtens gesprokene onaantastbaar.
= Definitiviteit van de rechterlijke beslissing
, Gesloten stelsel biedt:
- Rechtszekerheid
- Gezag van de strafrechter; indien het structureel mogelijk zou zijn om de juistheid van een
strafvonnis ter discussie te stellen wordt daarmee de autoriteit van het strafrechtelijk
gewijsde ondergegraven
- Overzichtelijkheid strafrechtspleging
Uitzonderingen op het gesloten stelsel
exceptioneel
1. Schending van fundamentele rechtsbeginselen
HR: indien er bij de voorbereiding van een rechterlijke beslissing sprake is van schending van
fundamentele rechtsbeginselen, waarbij niet meer gesproken kan worden van een eerlijke
en onpartijdige behandeling van de zaak, en tegen die beslissing geen rechtsmiddel open
staat of heeft opengestaan.
Staat in het licht van art. 6 EVRM aansprakelijk voor de schade
Dit is echter pas van toepassing indien dit blijkt uit een latere beslissing van het EHRM dus
wanneer HR in de betreffende zaak ten onrechte geen schending van een van de garanties
van art. 6 EVRM heeft aangenomen.
Kostovski zaak
Kostovski had een klacht ingediend bij de toenmalige Europese Commissie voor de Rechten
van de Mens, dat hij in NL ten onrechte was veroordeeld omdat het bewijs in zijn strafzaak
uitsluitend was ontleend aan anonieme getuigenverklaringen.
HR oordeelde dat de in die zaak beperkingen op het ondervragingsrecht niet in strijd waren
met art. 6 EVRM.
EHRM oordeelde echter dat deze beperkingen wel in strijd waren met het EVRM, hetgeen er
voor zorgt dat de tenuitvoerlegging van de vrijheidsstraf als onrechtmatig moet worden
beschouwd.
Doorwerking Kostovski
Een door het EHRM geconstateerde verdragsschending doorbreekt het gesloten stelsel
van rechtsmiddelen indien niet meer gesproken kan worden van een eerlijke
behandeling van de zaak in de zin van art. 6 EVRM.
Dit heeft als gevolg dat de tenuitvoerlegging van de straf als onrechtmatig moet
worden beschouwd en deze dus stop gezet moet worden (= dus de uitzondering omdat
normaal alleen een rechtsmiddel dit ten gevolge heeft) + Staat is civiel aansprakelijk voor
de schade
2. Herstel-arresten
Herstel arresten:
Door verzuim van de administratie is een tijdig ingediend schriftuur niet onder de aandacht
van de HR gekomen, waardoor de HR – overeenkomstig het toentertijd geldende recht – het
beroep heeft verworpen met als overweging dat er geen gronden aanwezig waren voor
ambtshalve cassatie
Na de constatering van de vergissing werd het beroep in cassatie hervat en werd het
schriftuur alsnog inhoudelijk behandeld. Dit leidde tot een herstelarrest, door de HR
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amyluijten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.