Boek I: Instellingen in de Bourgondische en Habsburgse Nederlanden
Deel I: De centrale instellingen in de Bourgondische Nederlanden
0. Inleiding
Instellingen
- Bv. UGent, ministeries, gemeenteraden, ngo’s, ziekenhuizen…
- Alles wat is ingesteld
- Universeel
Publiekrechtelijke instellingen
- Houden bronnen bij (in functie van hun doelstellingen)
Voorbeeld: lager en middelbare scholen in Congo in interbellum
- Archieven van kerkelijke instellingen
- Ministerie van koloniën
- Ministerie van Nationale Opvoeding/onderwijs
Institutionele oefening
Moet weten welke instellingen er bestaan en wat ze deden
Hoofdstuk 1: Staatsvormingen en institutionele ontwikkelingen – algemeenheden ter
overweging
Bourgondische tijd + ontwikkelen van organisaties
- Bourgondische Nederlanden => samengestelde staat
o Meer en meer verenigd
Centralisatie/machtsconcentratie door landsheer, via instellingen
- => greep op geweten verstevigen
o Universiteiten => belangrijke instellingen voor vorst
Politieke modernisering
- Grotere effectiviteit van staatsinstellingen (intern en extern)
Bottom-up
- Behoeftes die ontstaan aan de basis/belangen liggen aan de basis
Bureaucratisering => functionarissen (mensen die bureaujobs doen?)
- Machtsuitoefening vanachter een bureau
Juridisering
- Wetten worden gefinancierd en vastgelegd
,Uniformisering
- Binnen instellingen
Specialisering
Hogere fiscale druk
- Specialisering = duur
uitzonderingen en tempoverschillen
In de late ME en vroege VMT wordt W-Europese staatsvorming over het algemeen
gekenmerkt door opkomst en uitbouw van een ambtenarenstaat gepaard met
- Machtsconcentratie
- Specialisering
- Functionarisering
- Bureaucratisering
- toename fiscale druk
- uniformisering
Vorst wil machtsconcentratie (=centralisatie)
Gebruikt ambtenaren om een complex en hiërarchisch netwerk van instellingen en
beleidsorganen uit te bouwen
- Supra-centrale instellingen
o Bevoegdheden betreffende de hele staat
- Centrale instellingen
o Betreffende bepaald deel
- Gewestelijke instellingen
o Betreffende een deel van een deel
Instellingen worden geleid door functionarissen
- Leden van de derde stand die hun positie van de vorst hebben gekregen
- (ipv de adel)
Staatsvorming gebeurt ook Bottom-up
- Nieuwe maatschappelijke behoeften
Elke instelling heeft eigen opdracht => specialisering
- Bureaucratisering => archivering
Is allemaal duur => opvoeren fiscale druk
,Hoofdstuk 2: De centrale instellingen van 1385 tot 1473
1. De Kanselier van Bourgondië
1385: eerste kanselier (aangesteld door Filips de Stoute)
Bevoegdheden nooit precies omschreven
Hoofd van de kanselarij
Bewaard het groot zegel
- heeft handtekening in handen om een beslissing te maken
Juridisch geschoold (Fr of Bourgondië)
Zat de Hofraad voor
Woordvoerder voor de hertog
Belangrijk raadgever/vertrouwenspersoon van de vorst
Altijd in de omgeving van de vorst te vinden
Nicolas Rodin
Kanselier van 1522-1462
Belangrijke kanselier geweest
2. De Hofraad (Grans Conseil Ducal)
Van 1385 tot 1445: Grand Conseil Ducal
- Groep van mensen die de hertog moet informeren/regeren samen met de hertog
o (vandaag = Kroonraad)
o Binnenlands beleid
o Buitenlands beleid
o Financiën
o Rechtspraak
Kerndepartementen van een staat
- Samengesteld uit hoge edelen, maar ook juristen
- Belangrijke spelers in de Bourgondische Nederlanden => machtigen/hoge edelen
o Probleem: hoge edelen niet geschoold => ook juristen in raad
- 1435: taakverdeling tussen edelen en juristen
o Rechtspraak exclusief voor juristen
o In 1445 aparte juridische commissie binnen Hofraad => ‘De Grote Raad’
, Van 1445 tot 1473: start specialisatie
- Vanaf 1445 in grote mate van rechtspraak verlost
- Algemene politiek en financieel beleid bleven wel de aandacht vragen
o Algemeen beleid voor hoge edelen-raadsheren
o Financieel beleid voor aparte cel van ambtenaren-raadsheren
o => beide groepen geen autonome afdeling
- Filips de Goede => Hofraad herhaaldelijk gereorganiseerd
o Een gemeen punt hervormingen: institutionaliseren (binnen de hofraad)
o Twee duidelijk onderscheiden commissies:
Politiek en financieel
Naast de reeds bestaande rechterlijke comissie
o Karel de Stoute
Legt in 1473 ordonnanties van Thionville op
Vanaf 1474 enkel nog algemene politiek in Hofraad bepaald
1474-1477: uniformisering
Hoofdstuk 3: De ordonnanties van Thionville
Parlement van Mechelen
Opvolger van de Grote Raad
- Ontstaan tussen 1435 en 1445 binnen de Grand Conseil Ducal
- Nam vanaf 1445 de volledige Bourgondische rechtspraak voor zijn rekening
Specialisatie te danken aan
- Sterke territoriale uitbreiding
- Beëindigde oorlog met Frankrijk
o Filips de Goede en rijn raadsheren kunnen zich weer toespitsen op politiek en
rechtspraak
- Hertog streefde naar uitbreiding van zijn gezag
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irenepattyn204. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.