Samenvattingen-bundel literatuur sociale processen: 1/2
Deze samenvattingen-bundel 1/2 hoort bij 3W.1.1A Kennistoets: Sociale processen in de wijk
Inhoud
Samenvatting 1 – Meritocratie, op weg naar een nieuwe klassensamenleving 2
Samenvatting 2 – Ontmoeten doet ertoe 4
Samenvatting 3 - kiezen voor de kudde 6
Samenvatting 4: Onderzoek Hoogvliet 10
Samenvatting 5: Liever zwakke banden dan een sterk netwerk 11
Samenvatting 6: De betekenis van nabijheid 12
Samenvatting 7: tussen regels en vertrouwen 16
Samenvatting 8: de sociale betekenis van de buurt 18
Vanuit de literatuur:
1. Beer, P., Pinxteren, M. van, (red.) (2016). Meritocratie, op weg naar een nieuwe klassensamenleving.
Amsterdam: University Press.
2. Blokland, T. (2008). Ontmoeten doet ertoe [Brochure Vestia]. Geraadpleegd op http://docplayer.nl/77751-
Ontmoeten-doet-er-toe.html
3. Duyvendak, J.W., Hurenkamp, M., (2004). Kiezen voor de kudde, lichte gemeenschappen en de nieuwe
meerderheid. Amsterdam: Van Gennep.
4. Kleinhans, R. et al. (2014). Onderzoek Hoogvliet wijkaanpak heeft nauwelijks effect op sociale mobiliteit
van bewoners. Geraadpleegd op 1 juli 2015, van http://versbeton.nl/2014/07/onderzoekhoogvliet-
wijkaanpak-heeft-nauwelijks-effect-op-sociale-mobiliteit-van-bewoners/
5. Lans, J. van der. (2012). Liever zwakke banden dan een sterk netwerk. Geraadpleegd op 1 juli 2015, van
http://www.socialevraagstukken.nl/site/2012/04/20/liever-zwakke-banden-dan-een-sterknetwerk/
6. Linders, L (2010). De betekenis van nabijheid. Een onderzoek naar informele zorg in een volksbuurt.
Amsterdam: Van Gennep.
7. Linders, L., Feringa, D., Potting, M., Jager-Vreugdenhil, M. (2016). Tussen regels en vertrouwen.
Amsterdam: Van Gennep.
8. Pinkster, F. (2008). De sociale betekenis van de buurt. Een onderzoek naar de relatie tussen het wonen in
een arme wijk en sociale mobiliteit (pp. 72-74). Amsterdam: Amsterdam University Press
, Samenvatting 1 – Meritocratie, op weg naar een nieuwe
klassensamenleving
1.1 H1
Meritocratisering is een maatschappelijke ontwikkeling en volgens Michael Young worden in deze
samenleving maatschappelijke posities toebedeeld op basis van merit (verdienste). Merit = IQ +
inspanning. Deze combinatie bepaalt waar je terecht komt. Het onderwijs heeft dan ook een sleutelrol
in het verdelen van deze posities.
Het uitgangspunt is dat het belang van IQ voor schoolprestaties en maatschappelijk succes toeneemt
en het belang van andere factoren (in verhouding tot het IQ) afnemen, dan wordt er gesproken van
een meritocratisering.
Volgens een meritocratische samenleving bepaalt je IQ welke vorm van onderwijs je gaat volgen. Hier
worden je talenten en capaciteiten verder ontwikkeld. Hierbij is je sociale achtergrond/inkomen niet zo
belangrijk.
Maar het IQ wordt zowel op een nature (erfelijk) als een nurture (omgeving) manier overgebracht in
generaties. Hierdoor ontstaat er in een opkomende meritocratische samenleving een op- en
neerwaartse sociale mobiliteit 🡪 getalenteerde kinderen uit lagere klassen krijgen de kans om de ladder op te
klimmen terwijl ‘domme’ kinderen uit hogere klassen een stap omlaag zetten.
Maar niet alleen je IQ kan uitmaken in welke positie je terecht komt. Want je kan dan wel zo slim zijn,
als je niet het snelste ben win je niet de hardloopwedstrijd.. Dus wat behoort eigen tot iemands merit?
Dit wordt bepaald door de bestaande maatschappelijke structuren en instituties. Ook zijn er maar
weinig (Nederlandse) databronnen waarin het IQ van mensen wordt gemeten en kan worden
gerelateerd met een maatschappelijke positie. Daarom wordt primaire vooral gericht op het belang van
het opleidingsniveau voor de maatschappelijke positie van mensen. Dit vormt namelijk een perfecte
indicator voor iemands IQ en inzet.
Een meritocratische samenleving heeft twee belangrijke doelstellingen: doelmatigheid en
rechtvaardigheid.
Rechtvaardigheid → je maatschappelijke positie hangt af van wat je zelf presteert, niet van je sociale
afkomst (herkomst, sekse). Ieder heeft gelijke kansen om je talenten te ontwikkelen en je te ontplooien
op de arbeidsmarkt. Discriminatie op grond van niet-relevante kenmerken, denk aan
huidskleur/geslacht is uitgebannen.
Doelmatig → alle burgers hun talenten en capaciteiten worden benut. Je komt in de positie terecht die
het beste bij je past en waarin je een groots mogelijke bijdrage kan leveren aan de maatschappelijke
welvaart.
Een meritocratisering is alleen niet van de één op ander dag ontstaan. Dit duurt een aantal generaties.
Mensen zijn namelijk op jonge leeftijd kneedbaar. Hoe ouder iemand wordt hoe meer hij vast houdt
aan zijn aangeleerde (maatschappelijke patronen). De opbouw van een meritocratische samenleving is
een traag en langdurig proces. De meritocratische instituties zullen traditionele instituties geleidelijk,
over een periode van vele jaren, vervangen.
De meritocratie spreekt echter niet van generaties maar van geboortecohorten. Een geboortecohort
bestaat uit alle burgers die in dezelfde periode geboren zijn. Dit kan bijvoorbeeld gaan om periodes
van 10 jaar.
2
, Doordat het meritocratisering-proces jaren duurt valt het samen/overlapt het met andere
maatschappelijke ontwikkelingen.
onderwijsexpansie → het onderwijs is meer toegankelijk geworden voor kinderen uit alle lagen van
de bevolking. De onderwijsdeelname nam sterk toe (8 op 10). Hierdoor is iedere volgende
geboortecohort weer hoger opgeleid. Hierdoor veranderde de relatieve positie van opleidingsniveaus.
Upgrade beroepenstructuur → aandeel hogere beroepen is gegroeid en het aandeel lagere beroepen
gekrompen. Er waren steeds meer hoger opgeleiden, dus bedrijven groeide mee en creëerde hogere
functies.
Emancipatie van de vrouw → opmars vrouwen op de arbeidsmarkt.
3
