Samenvatting Internationale Betrekkingen en Veiligheid
Internationale betrekkingen/International Relations (IR):
Studie van relaties en interacties tussen staten.
▪ Met het oog hierop wordt buitenlandse politiek geanalyseerd en wordt beleid gemaakt.
▪ Gaat over thema’s zoals oorlog, globalisering, mensenrechten en internationale veiligheid.
Staat heeft grote invloed op de manier waarom mensen denken en leven. Het is praktisch onmogelijk
om het systeem van staten te ontlopen.
Soevereiniteit:
Zelfbeschikking over staten: het recht van een bestuursorgaan om het hoogste gezag uit te oefenen
zonder dat verantwoording is verschuldigd aan een ander orgaan.
Soevereine staat:
Staat met een territorium met grenzen waarover het zelfbeschikkingsrecht uitoefent. Verder:
▪ Een permanente bevolking en een overheid.
▪ Onafhankelijke macht aan het hoofd
▪ De mogelijkheid om internationale betrekkingen aan te gaan met andere soevereine staten.
Soevereine staat is het beginpunt van bijna alle theorieën van International Relations (IR).
Nationale veiligheid:
Alle waarden, regels, wetten die een land belangrijk vindt.
Rol van de staat:
Er zijn vijf basiswaarden waarvan men verwacht dat de staat ze waarborgt, het verzorgen van:
▪ Veiligheid
▪ Vrijheid
▪ Orde
▪ Gerechtigheid/rechtspraak
▪ Welvaart
Veel staten trachten dit te doen, anderen doen het niet of nauwelijks.
Rechtstaat:
Staat die het recht als het hoogste gezag handhaaft. Vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid zijn
in een dergelijke staat erg belangrijk.
▪ De burger heeft bescherming rechten en vrijheden, tegen medeburgers én de overheid.
Dimensies van de staat:
Het begrip ‘staat’ kan op meerdere manieren bekeken worden.
De staat als een land: Territorium, overheid, bevolking
Formele/juridische staat: Erkenning door andere staten (als onafhankelijke staat, bijv. schotland)
Empirische staat: Politieke instellingen, economische basis, nationale eenheid
Weak states vs. strong states:
▪ Weak states: staten met een laag ‘empirical statehood’. Dit betekent dat staten zwakke
instituties hebben, economisch onderontwikkeld zijn en er weinig nationale eenheid is.
o Allerzwakste staten worden ook wel ‘failed states’ genoemd.
▪ Strong states: sommige landen zijn door hun hoge mate van ‘empirical statehood’ sterk, dit
geldt voor veel Westerse landen (Zweden, Nederland, Luxemburg).
▪ Een staat kan ook een militaire grootmacht zijn, dat heet dan ‘strong power’.
Samenvatting Internationale Betrekkingen en Veiligheid – 3e leerjaar, blok A
1
,Kenmerken ‘failed states’ (bijv. Somalië):
▪ Verlies van controle over geweld monopolie
▪ Afname van autoriteit over collectieve beslissingen
▪ Geen/weinig publieke diensten
▪ Onvolwaardig lid van de internationale gemeenschap
Macht:
De mogelijkheid een ander te beïnvloeden.
▪ Macht is relatief (land A is machtiger dan land B, maar niet dan land C)
▪ Alle internationale relaties hebben met macht te maken
Soorten macht:
▪ Hard power (carrots and sticks): het gebruiken van economische en militaire macht om
anderen je wil te laten volgen (betaling en dwang).
▪ Soft power (agenda setting): het vermogen om voorkeuren van anderen te vormen d.m.v.
aantrekkingskracht (niet dwingend).
Anarchie:
De algemene betekenis van anarchie duidt op een toestand van regeringloosheid. Vaak wordt er ook
gewezen op een ‘ongeregeld en chaotisch zooitje’
▪ In IR betekent het: een situatie waarin alle landen gelijkwaardig zijn, zonder autoriteit boven
dat van de soevereine staat.
State of Nature (Hobbes) – anarchie:
De natuurlijke toestand van de mensheid, een constante staat van oorlog.
▪ Bestaat als er geen regering, beschaving, wetten en gemeenschappelijke macht zou zijn om
de menselijke natuur te bedwingen.
▪ Volgens Hobbes betekent de state of nature automatisch een state of war. Ieder is gelijk,
maar streeft uiteindelijk vanuit hebzucht naar meer → men wil domineren → strijd.
o ‘’In the state of nature, life is nasty brutish and short’’.
Het ontvluchten van de ‘state of nature’ naar een beschaafde menselijke staat is volgens Hobbes
mogelijk door een soevereine staat te creëren en te onderhouden.
▪ Men moet hiervoor hun angst voor elkaar omzetten naar samenwerking (paradoxaal doen ze
dit ook vanuit angst voor elkaar).
▪ Door de vrede en orde kan men zich richten op andere kwaliteiten en kan men floreren.
De rationele mens ziet in dat hij zijn vrijheid in overeenstemming met anderen moet beperken.
International state of nature (Hobbes):
Door de vorming van staten volgt wel een serieus politiek probleem: het creëert een state of nature
tussen staten onderling.
▪ Door de onafhankelijkheid zijn staten continue jaloers op elkaar en zijn ze waakzaam, alert
en bewapend (state of war). Zie: security dilemma.
▪ Er valt niet te ontsnappen aan de international security dilemma, zoals dat voor de
persoonlijke wel mogelijk is (wereldoverheid of ‘global state’ is namelijk onmogelijk).
Security dilemma:
Het zowel brengen van oplossingen als het mogelijk veroorzaken van problemen. Bijvoorbeeld:
bewapening zorgt voor bescherming, maar ook voor extra angst en gevoelens van onveiligheid.
Samenvatting Internationale Betrekkingen en Veiligheid – 3e leerjaar, blok A
2
, Immers, bewapening van de staat kan ook gebruikt worden om de veiligheid van andere staten aan
te tasten.
1. Er is geen internationale autoriteit, staten zijn elkaars gelijken
2. Staten hebben geen directe controle over elkaar
3. Er is onzekerheid over de motieven van staten bij andere staten
4. In reactie op onzekerheid bewapenen staten zich
5. Bewapening kan leiden tot spanning, wat weer kan leiden tot onveiligheid
Rol van theorie:
▪ Geven van inzicht
▪ Simplificatie van de werkelijkheid
▪ Werkt als lens
Normatieve theorie:
Theorieën over hoe men (moreel juist) moet handelen.
Realisme:
Volgens realisten wordt het wereldsysteem gekenmerkt door anarchie: het ontbreken van een
centrale autoriteit die de staten normen en regulering oplegt. Elke staat is soeverein, en het geldt
zelf als hoogste autoriteit en duldt dus geen hogere macht boven zich.
De basisstellingen van de theorie zijn:
▪ Macht staat centraal in het realisme.
▪ Samenwerking tussen staten is moeizaam en nooit langdurig.
▪ Zelfbehoud: de staat streeft naar maximalisatie van het eigenbelang.
▪ Veiligheid is het belangrijkste thema in de internationale betrekkingen.
Kern: Actoren gedreven door eigenbelang en macht.
Klassiek realisme (Hobbes, Machiavelli):
Normatieve theorie: wat maakt een goede staatsman?
▪ Macht vraagt om verantwoordelijkheid. Klassiek realisme besteed hierom met theorieën
specifiek aandacht aan basiswaarden binnen de politieke wereld.
Strategisch realisme (Schelling):
Wetenschappelijk, niet normatief: wat is er nodig om beleid te laten slagen?
▪ Nadruk op rationaliteit, actoren moeten gewogen afwegingen maken.
▪ Ontwijkt extremen en angst.
▪ Stelt dat dreiging effectiever kan zijn dan daadwerkelijk geweld.
Neorealisme (Waltz):
Wetenschappelijk én normatief: het is het waard om voor een staat te vechten én staten zijn gelijk
en soeverein.
▪ Staten dienen hun nationale belang: volgen van dit belang gebeurt automatisch.
▪ Geen aandacht voor anarchie en menselijke natuur (zie: ‘state of nature’ – Hobbes).
▪ Enige relevante verschil tussen staten is het verschil in capaciteiten.
▪ Verandering is het resultaat van ‘the rise and fall’ van macht (verschuiving in machtsbalans).
Stability theory (Mearsheimer):
De dreiging van de Koude Oorlog, maar ook de mogelijkheid van stabiliteit.
▪ Bipolair systeem (Koude Oorlog 1945-1990)
o Twee supermachten, supermachtgelijkheid, nucleaire afschrikking, verovering is
moeilijk, discipline van de supermachten.
Samenvatting Internationale Betrekkingen en Veiligheid – 3e leerjaar, blok A
3
