Ethiek: Zorg en Onderzoek
Hoorcollege 1 Inleiding in Ethiek en Moreel Redeneren
09-09-2019
Tentamen: digitaal met essay vragen.
Essay opdracht: 30 september inleveren.
Boek Thomson: casusbeschrijvingen overslaan.
Analyseren van praktisch oordelen
Praktisch oordelen = praktische beslissing nemen naar aanleiding van een praktisch probleem. Beslissing wordt
genomen op basis van een aantal standpunten die je afgeeft. Conclusie is het besluit om iets te gaan doen.
Praktische oordelen zijn gebaseerd op verstandige redenen. Dus niet gevoelsmatig. Ethiek gaat over de
kwaliteit van de argumentatie.
Stap 1 Algemene structuur
Met meerdere redenen kom je tot een conclusie:
*Reden 1
*Reden 2
*Reden …
>
Conclusie
Voorbeeld 1:
Redenen:
*Zonder slot achterlaten, dan fiets kwijt;
*Zonde van de fiets.
>
Meenemen in trein.
Voorbeeld 2:
Redenen:
*Leerling erg druk;
*Ten koste van hemzelf;
*Ten koste van anderen.
>
Verwijderen van school.
Stap 2 Twee soorten voldoende (cruciale stap)
Kwaliteit van de redenen:
- Relevant;
- Waarheidswaarde.
Kwantiteit van de redenen:
- Voldoende qua aantal;
- Voldoende qua gewicht.
Voorbeeld 1: fiets wél meenemen in de trein en deze keer kwam de conducteur wel langs. Meerdere redenen
opnoemen aan de conducteur. Conducteur kijkt naar kwaliteit van de redenen. Tijdens discussie ben je
genoodzaakt om je redeneringen uit te breiden. Conducteur wijst de redenen af en beroept zich op de wet.
Voorbeeld 2: leerling is buitengewoon druk. Leerling blijft steeds verder achter in prestaties. Leerling past niet
goed bij andere leerlingen. Zijn voortgang is nadelig voor gemiddelde van de school. Ouders doen moeilijk, dat
strest het personeel. We mogen zelfs geen diagnostisch onderzoek laten doen. Als zorgleerling hoort hij niet tot
onze doelgroep. We investeren in hoogbegaafde leerlingen. De school kan met deze redenen komen tot de
conclusie dat ze de leerling verwijderen van school. Deze redenering wordt op de proef gesteld als ouders het
1
,er niet mee eens zijn. Ouders kunnen de waarheidswaarde van bepaalde redenen betwisten. Ouders kunnen
ook zeggen dat een bepaalde reden niet relevant is. Ze kunnen ook twijfelen over de kwantiteit (aantal en
gewicht) van de redenen. Ouders kunnen bij ‘Geschillencommissie passend onderwijs’ bezwaar aantekenen
tegen dit soort beslissingen.
Een manier van beoordelen is om redenen te vergelijken met de regels die er zijn.
Redenen die terecht zijn voor het verwijderen van een leerling (volgens Geschillencommissie):
- Wangedrag van de leerling;
- Wangedrag van de ouders;
- Handelingsverlegenheid van de school: de ondersteuningsbehoefte van de leerling past niet bij de
ondersteuningsmogelijkheden (deze moeten beschreven staan in beleid) van de school. School moet
ook kunnen laten zien dat er onderzoek is gedaan naar de ondersteuningsbehoefte van het kind en dat
ze gekeken hebben of deze past bij de ondersteuningsmogelijkheden van de school. Een school heeft
zorgplicht: zorgen voor een andere passende onderwijsplek.
Morele beoordeling: meer rekening houden met het belang van het kind in plaats van enkel naar de regels
kijken. Hoe verhoudt het zich tot principes als gelijkheid en belang van het kind, etc.?
Stap 3 Structuur vaak complex
De algemene structuur van argumentatie is vaak simpel, maar bij het analyseren van argumentaties zul je zien
dat het veel complexer lijkt dan het op papier zou moeten zijn. Dit komt vaak door samengestelde
redeneringen: redeneringen waarin in de reeks van redenen die er zijn, er ook subredeneringen zijn (1 van de
redenen is zelf de conclusie van een redenering).
Voorbeeld: Leerkracht gaat na aanslag naar huis ondanks instructies, want:
- Was al buiten geweest, niks aan de hand;
- De paniek was overdreven;
- Typisch staaltje machtsvertoon, symbolisch bedoeld;
- Overheid probeert bevolking risico’s aan te praten;
- Oneens met instructie van de schoolleiding;
- Leerlingen zijn geen kinderen meer;
- Anders heeft iedereen de mond vol over eigenaarschap en eigen verantwoordelijkheid;
- Diabetes en moest nodig eten;
- Werkdag zat erop, dan mag ik zelf weten wat ik doe;
- Kon thuis niet gemist worden.
Deze redenen allemaal opgeteld om te besluiten om weg te gaan. Maar in deze redeneringen zitten er
subredeneringen, zoals reden 1. Een rechter beoordeeld de kwaliteit van de redeneringen van deze leerkracht.
Stap 4 Altijd impliciete redenen
Het lastige van redeneringen in de praktijk is dat er vaak impliciete redenen zijn. Veel redenen benoemen we
niet en bedenken we niet, terwijl ze wel meespelen in de argumentatie.
Voorbeeld:
*Baby huilt boven
>
Even kijken.
2
, Een van de redenen die hier impliciet is, is dat als de baby huilt dat je ervan uit kan gaan dat de baby stress
heeft of pijn heeft. Nog een impliciete reden is dat jij aan het oppassen bent/zorgplicht hebt. De impliciete
reden wordt niet genoemd, maar telt wel in de argumentatie.
Een reeks van redenen is dus nooit volledig, er zijn altijd impliciete redenen.
Er zijn altijd impliciete redenen, ook in empirische redeneringen. Voorbeeld:
*Lijkt op Mozes (zijn hond);
*Ruikt naar Mozes;
*Loopt als Mozes;
*Klinkt als Mozes;
*Is op de plek waar ik Mozes verwacht.
>
Het is Mozes.
De impliciete redenen: er is echt niemand in huis geweest die de hond heeft omgewisseld voor een andere
hond.
Oplossing voor “Is>Ought”-probleem
Kunnen morele redeneringen redelijk zijn (p. 36 tot 43 boek Thomson)?
Probleem dat ze noemt is dat we uit empirische redenen (dat is het geval, dat is het geval > dus wat je ziet >
beschrijvend) geen praktische conclusie (iets wat je doet) mogen trekken. Dit kan onderuitgehaald worden
door te zeggen dat je ook moet kijken naar impliciete redenen. De empirische redenen worden aangevuld met
impliciete redenen, waardoor de conclusie praktisch kan zijn.
Kort gezegd:
- We mogen geen praktische evaluatieve conclusie trekken uit beschrijvende redeneringen.
- Klopt, maar redeneringen ‘lijken’ vaak beschrijvend doordat praktische evaluatieve redenen niet
geëxpliciteerd zijn.
Huiswerkopdracht volgende college
In het boek van Thomson wordt een onderscheid gemaakt tussen de optimizing approach en de ethical
approach in het beslissingen maken.
Optimizing approach: gewone redeneren en beslissingen nemen.
Ethical approach: praktische redenen en beslissingen nemen.
- Vergelijk de twee benaderingen en wat is het precieze verschil?
- Is de optimizing approach niet per definitie ook ethical?
Stap 5 Alternatief redeneren
Alternatieve manieren van redeneren moet je terugbrengen naar de algemene structuur. Soms is de
redenering meer beeldend dan dat het letterlijk/woordelijk is. Een renedering die opzich wel in woorden zijn
uitgedrukt, kunnen impliciete redeneringen bevatten die beeldend zijn.
Voorbeeld: student bij staan in beroep tegen bindend studieadvies. Redenen die de school noemde:
*Niet het vereiste minimum aan studiepunten behaald;
*Geen vertragende persoonlijke omstandigheden.
>
Stoppen met studie (negatief bindend studieadvies)
Verdediging: student haalt 90% van de deeltentamens, maar door de manier van toekennen van studiepunten
(voor grote blokken), had ze er niet genoeg. Student had verleden met anorexia, maar had dit niet gemeld aan
begin van schooljaar, dus kon hier geen beroep op doen. Reden om niet te noemen: met schone lei beginnen.
Tijdens de rechtszaak: emoties spelen een grote rol in de manier waarop redenen relevant worden gevonden.
Tijdens analyseren moet je je niet te veel laten leiden door redenen die opgeschreven zijn, maar ook dat je
goed moet kijken naar de manier waarop iets verwoord wordt en de emoties die erachter steken.
Wanneer je jezelf moet verdedigen, moet je er rekening mee houden dat die argumenten onderuitgehaald
kunnen worden door de manier waarop je die presenteert.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper k2908. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.