Dit is een samenvatting van het vak gezondheidspsychologie in het 2e jaar. Alles is onderbouwt door middel van het boek van Morrison en Bennet, de hoorcolleges en de werkcolleges van Henk. Alle leerdoelen zijn hierin uitgewerkt en alles is makkelijker uitgelegd doormiddel van plaatjes en voorbeelde...
Week 6: Psychologie, de kwaliteit van leven en chronische aandoeningen
H13 + 16
Leerdoel: De student kan de rol van psychologie bij kwaliteit van leven en chronische
aandoeningen beschrijven en toelichten
H13: De invloed van ziekte op de kwaliteit van leven
Impact vak ziekte (fase die de meeste mensen meemaken in een diagnose; kan andere volgorde zijn)
Onzekerheid; in deze periode probeert het individu de betekenis en de ernst van de eerste
symptomen te begrijpen (wat is er aan de hand, wat moet ik doen, ben ik ziek= spannend)
Ontwrichting; dit treedt op wanneer duidelijk wordt dat het individu een echte ziekte heeft.
Er wordt een crisis ervaren die gekenmerkt wordt door intense stress en hoge mate van
afhankelijkheid van zorgverleners en anderen die dichtbij staan (leven op de kop, probeert
leven eraan aan te passen)
Streven naar herstel; in deze periode probeert het individu enige vorm van controle over de
ziekte te krijgen door actieve coping (wanneer je de behandeling krijgt wil je duidelijkheid)
Herstel van welzijn; in deze fase bereikt het individu een nieuw emotioneel evenwicht
gebaseerd op acceptatie van de ziekte en de gevolgen ervan
Gevolgen die ziekte kan hebben op iemands leven (psychische aandoeningen)
Vermoeidheid; beter worden kost veel inspanning, emotionele eisen van de ziekte (grotere
kans op depressies en angst)
Negatieve emoties; patient worden roept heftige emotie’s op, depressie’s, angst en zorgen
Strafovertuiging: mensen kunnen zich depressief voelen en een lage zelfwaardering
hebben door een ziekte omdat ze het idee hebben dat het krijgen van straf (de ziekte)
terecht en logisch is na een naar eigen overtuiging foute leefwijze
BV; het krijgen van HIV is terecht want ik heb onveilige seks gehad
‘Verlies van het zelf’; je moet je gaan aanpassen aangezien je het gevoel krijgt dat je je eigen
leven niet meer kan leven, je wordt beperkt. Kan ook in sociaal isolement komen door
afneming mobiliteit en de omgeving kan negatief reageren (je moet je niet zo aanstellen)
Je moet jezelf herdefiniëren van een gezond persoon naar een ziek persoon —> doel is
acceptatie —> dmv empowerment: het benutten van eigen capaciteiten en mogelijkheden
om de regie over het eigen leven te verkrijgen of behouden door eerst te kunnen vasthouden
aan eerdere ideeën van het zelf en daarna leren om de ziekte te controleren als iets dat hier
los van staat
Centraliteit van ziekte: de mate waarin de persoon een ziekte in zijn zelfconcept opneemt —
> wanneer het individu dit doet zal er meer sprake zijn van negatieve gevolgen
Positieve reacties; positieve persoonlijkheidskenmerken en positieve beoordelingen kunnen
ziekte uitkomsten beïnvloeden en zelfs tot positieve verandering leiden. Positieve emoties:
Bevorderen psychologische veerkracht en effectieve probleemoplossing
Verjagen negatieve emoties
Zorgt voor een opwaartse spiraal van positieve gevoelens
Ziektewinst/posttraumatische groei: het ervaren van positieve psychologische veranderingen na een
traumatische gebeurtenis (ziekte) Bv; gezondere levensstijl, positievere blik op het leven etc.
5 domeinen van positieve verandering als gevolg van stress of trauma
1. Verbeteren persoonlijke relaties
2. Meer waardering voor het leven (na een bijna dood ongeluk)
3. Gevoel van toegenomen persoonlijke kracht
4. Hoge mate van spiritualiteit ; kracht uithalen, gevoel van vrede
5. Verandering van levensdoelen en prioriteiten
, Dit kan leiden tot hoge niveaus van kwaliteit van leven (QoL)
= de evaluatie van een individu van zijn situatie, ervaringen en percepties. Het gaat om
tevredenheid met het leven, met de lichamelijke en geestelijke gezondheid
Voordelen bij ziekte vinden/ervaren kan gezien worden als een mogelijke voorspeller van een
verbeterde stemming of betere aanpassing en wordt door sommige ook gezien als een resultaat op
zichzelf (manier van coping) Bv; enthousiasme om ten
volle te leven en grotere waardering voor het leven
Wordt voorspeld door
- Niveaus van zelfeffectiviteit (een persoonlijke
bron) (intern)
- Sociale bronnen (sociale steun ontvangen)
(extern)
- Optimisme (gebeurtenissen op een positieve
wijze evalueren)
Maakt niet uit of er gebruik is gemaakt van
coping
Accepterende coping: accepteren van
de realiteit van een situatie en van het feit dat deze niet makkelijk kan worden
veranderd
Sociale vergelijking: proces waarin een persoon of groep mensen zichzelf vergelijken
met anderen
Ziekte = crisis: een noodsituatie waarbij het functioneren van de betrokken persoon ernstig verstoord
raakt. Hierbij krijgen mensen te maken met mogelijke veranderingen in de identiteit, locatie, rol en
sociale steun
Processen die het gevolg zijn van ziekte
1. Cognitieve beoordeling: betrokkenen beoordeelt de implicaties van de ziekte op zijn leven
2. Adaptieve taken: betrokkene moet ziektespecifieke taken uitvoeren (omgaan met
symptomen, bewaren van emotioneel evenwicht en relaties met anderen)
De adaptieve taken die nodig zijn als gevolg van chronische ziekte
Omgaan met de symptomen en de pijn
Vasthouden van controle over de ziekte (behandeling of preventie progressie)
Onderhouden van communicatieve relaties met zorgverleners
Tegenmoet zien van een onzekere toekomst en zich erop voorbereiden
Vasthouden van het zelfbeeld en het zelfvertrouwen (door verandering uiterlijk)
Vasthouden van controle en emotioneel evenwicht over de gezondheid en het
leven in het algemeen
Omgaan met veranderingen in relaties met familie en vrienden
3. Copingsvaardigheden: het individu past copingsstrategieën toe die gedefinieerd worden als
beoordelingsgericht, probleemgericht en emotiegericht
Copingsstrategieën
Ontkenning (vermijdende coping): positief op korte termijn want daardoor raak je
niet zo gestresst maar wel negatief op lange termijn want daardoor ga je niet mee
met de juiste behandeling en kan je depressief worden
Probleemgerichte en accepterende coping; plannen hoe je moet omgaan met de
problemen, zet je aan tot de juiste behandeling , zoeken sociale steun, dingen
accepteren hoe ze zijn. Leidt tot lagere mate van lijden, een positievere stemming
en verbeterde gezondheidsuitkomst
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudverbugt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
