Samenvatting CBI10306 week 1 – Cellen en celorganellen
College 1 – Cellen en celorganellen
Een stukje geschiedenis:
- 1665: Robert Hooke zag met een simpele microscoop structuren in kurk die hij cellen noemde
- 1674: Antony van Leeuwenhoek verbetert de microscoop zodat de inhoud van cellen zichtbaar is
- 1838: Matthias Schleiden rapporteerde dat plantenweefsels uit cellen zijn opgebouwd
- 1839: Theodor Schwann rapporteerde dat dierlijke weefsels uit cellen zijn opgebouwd
- 1855: Rudolf Virchow ontdekte dat nieuwe cellen gevormd worden door celdeling
Celtheorie (Theodor Schwann, Matthias Jakob, Schleiden en Rudolf Virchow, 1855):
- Cellen zijn de bouwstenen van alle levende organismes
- Alle levende organismes bestaan uit één of meerdere cellen
- Cellen ontstaan uit andere cellen
- De activiteit van een organisme wordt bepaald door de totale activiteit van alle cellen die aanwezig zijn in
het organisme
Huidige celtheorie:
- Cellen zijn de bouwstenen van alle levende organismes
- Alle levende organismes bestaan uit één of meerdere cellen
- Cellen ontstaan uit andere cellen
- De activiteit van een organisme wordt bepaald door de totale activiteit van alle cellen
- Metabolische en biochemische processen vinden plaats in cellen
- Erfelijke informatie is opgeslagen in het DNA (chromosomen) en wordt door transcriptie en
translatie vertaald in eiwitten
- Alle cellen van vergelijkbare soorten hebben dezelfde chemische samenstelling
Prokaryoten: bacteria en archeae.
- Archeae komen net zo veel voor als bacteriën
- Klein en meestal eencellig
- Heeft een celwand
- Grote diversiteit
- Cyanobacteria: primaire producten
o Maken toxines
- Beperkte intracellulaire organisatie
o DNA: nucleoid
o Geen kernmembraan
o Geen organellen
Cyanobacterien hebben de radiatie van hetrotrofe organismen mogelijk gemaakt:
- Hebben de concentratie O2 in de atmosfeer 10.000 keer verhoogd
o Want wij en heterotrofe organismen hebben zuurstof nodig om te leven
- Ozon (O3) productie
o Houdt UV-straling tegen in de atmosfeer
o Zonder ozon geen leven op het land mogelijk geweest
- Sequestratie van CO2
o Tegengaan broeikaseffect
§ Cyanobacterie bond CO2
o Productie fossiele brandstoffen en mineralen
- Hebben hun fotosynthesesystemen doorgegeven aan eukaryote cellen
- Alleen een aantal prokaryoten, waaronder een aantal cyanobacteria, kunnen stikstof fixeren
Van prokaryoot naar eukaryoot:
Ontstaan van kernmembraan met ER:
,Endo (binnen) symbiontentheorie à los levende mitochondriën/chloroplasten zijn opgenomen door een
eukaryoot.
- Mitochondriën hebben eigen DNA en een dubbel membraan
Door opname van verschillende prokaryoten zijn mitochondriën en chloroplasten ontstaan.
Bewijs:
- Dubbele unitmembranen
- Eigen nucleotiden met prokaryotische genen
- Delen als bacteria
- Eigen ribosomen
- Allerlei overgangsvormen
- Dubbele en driedubbele endosymbionten
Met blote oog zien à 0.2 mm.
Milimeter is miljoen keer zo groot als nanometer.
Visualisatietechnieken van cellen: lichtmicroscopie.
- Resolutie (=oplossend vermogen): de minimale afstand waarbij 2 punten van elkaar te onderscheiden
zijn
- De resolutie (r) is uit te rekenen door:
- Waarin;
o l: golflengte van het licht à beperkende factor van dingen zien in microscoop
§ <200 nm kan je niet meer zien in een microscoop
o n: brekingsindex materie tussen lens en dekglas
o a: halve openingshoek van de lens
- N.A.: numerieke appertuur, dit getal staat op een objectief
De formule kan herleid worden tot:
De resolutie van de microscopen in de practicumzaal is dan:
r = 422 nm (=422*10^-9 m, = 0.422 µm) à dingen zien van een halve micrometer onder de microscoop.
Visualisatietechnieken van cellen (want cellen hebben geen kleur).
Contrastering:
1. Kleurstoffen die plaatselijk licht absorberen à dingen zichtbaar maken die je niet zonder kleuring zou
kunnen zien
a. Kleuring door middel van specifieke kleurstoffen
, 2. Faseverschillen van licht converteren naar intensiteitsverschillen
(Epi)fluorescentiemicroscopie:
- Visualisatie van fluorescerende stoffen die specifiek aan bepaalde onderdelen van een cel binden
o Dingen normaal niet kunnen onderscheiden nu wel te onderscheiden
Visualisatietechnieken van cellen: electronenmicroscopie:
- Electronenmicroscopie; geen licht maar een electronenbundel om preparaat te bekijken; daardoor veel
meer zien <200 nm
- Twee types:
o Transmissie Electronen Microscopie
o Scanning Electonen Microscopie
- Beiden maken details zichtbaar tot +- 0.1 nm (1*10-10m)
- Electronen in plaats van licht:
o Resolutie niet beperkt door golflengte van licht
o Geen kleurstoffen maar zware metalen voor contrast
o Geen glazenlenzen maar magnetische lenzen
Transmissie Electronen Microscopie (TEM):
- Electronenbundel valt door het preparaat
o Extreem dunne coupe (+- 70 nm!)
o Fixatie en inbedding in kunsthars, vacuum: alleen dood materiaal;
niet naar dynamiek kijken
o Contrastering door zware metalen die lokaal binden
Scanning Electronen Microscopie (SEM):
- Preparaat weerkaatst de electronenbundel, tast oppervlakten af
o Alleen oppervlaktes en breukvlakken te bekijken
o Soms contrastering door opdampen zware metalen
o Alleen doodmateriaal te bekijken
o Veel nieuwe ontwikkelingen
Nieuwe ontwikkelingen in de electronenmicroscopie: 3D imaging van celinhoud:
- Conventionele TEM coupes zijn erg dun (2D)
- 3D weergave heeft veel meerwaarde
- TEM: tomografie (max ca. 500 nm)
- SEM: Focussed Ion Beam (FIB) of Serial Block Face Sectioning (SBFS)
Samenvatting SEM en TEM:
Lichtmicroscoop à kleurstof en glazen lens gebruikt.
Transmissie microscopie à elektronen en magnetische lens gebruikt.
De eukaryote cel:
, De eukaryote cel: definities:
- Cytoplasma: alles in een cel dat buiten de kern ligt, inclusief het plasmamembraan
- Organellen: onderdelen van de cel met een specifieke functie, omgeven door membraan
- Cytosol: het grondplasma, een waterige oplossing met verschillende moleculen, waar de organellen in
liggen (organellen horen daar niet bij)
- Cytoskelet: dynamische structuur van draden en buizen, die de cel structureren en voor transport en
beweging zorgt
- Endomembraansysteem: alle door membranen omgeven compartimenten in een cel
Dierlijke cellen:
Plantencellen:
- Plastiden en fotosynthese
- Celwand en turgordruk
- Grote lytische vacuole in plaats van lysosomen
- Veel in plaats van 1 Golgi stack (dierlijke cel)
- Geen intermediaire filamenten
- Geen centriole
De cel: een complexe, georganiseerde eenheid.
Waarom al die compartimenten?
- Hogere efficiëntie (groter worden)
- Specialisatie in functie
- Afschermen van processen die schadelijk zijn voor de rest van de cel
Mitochondriën, de energiecentrales van de cel:
- Alle eukaryotische cellen bezitten mitochondriën
- Ze hebben een buitenmembraan en een ingestulpte binnenmembraan
(2 membranen)
- Mitochondriën zijn meestal ovaal of langwerpig
- Ze hebben eigen mitochondriaal DNA en delen als bacteria (endosymbiont!)
Functie mitochondriën: energievoorziening.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinemadern. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.