SAMENVATTING COMPENDIUM VERZEKERINGSRECHT
Verzekeringsrecht | Radboud Universiteit
2023-2024
Hoofdstuk Titel Paginanummer
Hoofdstuk 1 De verzekeringsovereenkomst 2
Hoofdstuk 14 Schadeverzekering (algemeen) 6
Hoofdstuk 26 Inleiding levensverzekering 11
Hoofdstuk 3 Mededelingsplicht bij aangaan 16
verzekering
Hoofdstuk 6 Uitleg van 23
verzekeringsovereenkomsten
Hoofdstuk 15 Het onderwerp van de verzekering 27
Hoofdstuk 12 Verzuim door de verzekeraar 32
Hoofdstuk 16 Verzekerde hoedanigheid/ 34
verzekerde activiteit
Hoofdstuk 5 Algemene voorwaarden, 36
polisvoorwaarden en oneerlijke
bedingen
Hoofdstuk 18 Causaliteit in het 39
verzekeringsrecht
Hoofdstuk 9 Verplichtingen na het 41
verwezenlijken van risico
Hoofdstuk 19 Schadevaststelling en 48
schaderegeling
Hoofdstuk 21 Beschermende positie van 53
benadeelde bij een
aansprakelijkheidsverzekering
Hoofdstuk 10 Fraude en persoonlijk onderzoek 61
Hoofdstuk 12 Samenloop van verzekeringen 66
Hoofdstuk 20 Opzet en eigen schuld 72
, Samenvatting Compendium Verzekeringsrecht
HOOFDSTUK 1 | DE VERZEKERINGSOVEREENKOMST
Inleiding.
Hoewel een privaatrechtelijke overeenkomst in beginsel tot stand komt doordat
verzekeraar en verzekeringnemer die met elkaar willen aangaan, bestaat hiertoe niet
altijd volledige vrijheid.
Voorbeelden van verplichte verzekeringen zijn de WA-verzekering voor
motorvoertuigen (WAM) en de zorgverzekering.
Elementen van de verzekering.
Art. 7:925, lid 1, BW definitie van verzekering: overeenkomst waarbij de ene partij,
de verzekeraar, zich het genot van premie jegens haar wederpartij, de
verzekeringnemer, verbindt tot het doen van een of meer uitkeringen, en bij het
sluiten van de overeenkomst voor partijen geen zekerheid bestaat, dat, wanneer of
tot welk bedrag enige uitkering moet worden gedaan.
o Overeenkomst die verbindt tot het doen van een of meer uitkeringen.
o Eenmalige of periodieke premie.
o Onzekerheid.
- Verzekeringsovereenkomst is een kansovereenkomst.
Art. 7:926, lid 1, BW uitkering kan worden gedaan in geld of in natura.
Voorbeeld natura: vernieuwen van gebroken ruiten, verlenen van
rechtsbijstand of het regelen van een uitvaart.
Een verzekering is hetzij een schadeverzekering, hetzij een sommenverzekering.
o Schadeverzekering = strekt tot vergoeding van vermogensschade als gevolg
van een verzekerde gebeurtenis (art. 7:944, BW).
o Sommenverzekering = in tegenstelling tot de schadeverzekering, heeft de
sommenverzekering niet tot doel opgelopen schade te vergoeden. In plaats
hiervan keert de sommenverzekering het van tevoren afgesproken bedrag –
de verzekerde som – uit.
Het is niet altijd even duidelijk of een verzekering een schadeverzekering of een
sommenverzekering is. Bijv. bij een individuele arbeidsongeschiktheidsverzekering is
dit niet altijd even duidelijk. Van welk soort verzekering er sprake is, moet dan
worden bepaald aan de hand van de concrete omstandigheden van het geval en de
uitleg van de verzekeringsovereenkomst.
Een algemene polisvoorwaarde waarin als strekking van de overeenkomst
vergoeding in geval van inkomensderving wordt genoemd, is an sich
onvoldoende voor een schadeverzekering.
Juridisch kader.
De verzekeringsovereenkomst is neergelegd in titel 17 van boek 7, BW. Voor zover
daar bij deze titel niet vanaf geweken wordt, zijn de algemene bepalingen van boek
3, 5 en 6, BW ook van toepassing op de verzekeringsovereenkomst.
Bijvoorbeeld de bepalingen m.b.t. de totstandkoming van de overeenkomst,
de algemene voorwaarden en de redelijkheid en billijkheid.
2
, Samenvatting Compendium Verzekeringsrecht
Ook de Wet op het financieel toezicht (Wft), Wetboek van Burgerlijke
Rechtsvordering (Rv) en de Faillissementswet (Fw) kunnen van belang zijn voor
verzekeringsovereenkomsten.
Het privaatrechtelijke verzekeringsrecht wordt ook beïnvloed door het Unierecht.
De polis en de polisvoorwaarden in het voorliggende geval zullen telkens uitsluitsel
geven over de rechten en verplichtingen die uit de verzekeringsovereenkomst
voortvloeien.
Aard van de verzekeringsovereenkomst.
Een verzekeringsovereenkomst is een duurovereenkomst; verplicht partijen tot
opeenvolgende of voortdurende prestaties. Dat het een duurovereenkomst betreft is
voornamelijk interessant met het oog op opzegging en wijziging.
Tussentijdse opzegging (art. 7:940, lid 3, BW).
Beëindiging op de vooraf overeengekomen einddatum (art. 7:940, lid 1, BW).
Beëindiging van persoonsverzekering (art. 7:940, lid 2 + 5, BW).
Uitoefenen van tussentijds wijzigingsbeding (art. 7:940, lid 4, BW).
Typerend voor een verzekeringsovereenkomst is het vertrouwenskarakter; de
verzekeraar is zowel bij het aangaan van de verzekering als bij de verwezenlijking
van het verzekerde risico in hoge mate afhankelijk van de door de verzekeringnemer/
verzekerde verschafte informatie.
Informatieverstrekking is dan ook een zwaarwegende verplichting van de
verzekeringnemer en/of verzekerde jegens de verzekeraar.
De afhankelijkheid van de door de verzekeringnemer en/ of verzekerde
verschafte informatie kan ook het belang bij het kunnen instellen van
onderzoek naar een door de verzekeringnemer ingediende claim legitimeren.
De betrokken personen en hun verantwoordelijkheden.
In principe wordt de verzekeringsovereenkomst gesloten tussen de verzekeraar en
de verzekeringnemer. Echter kan een verzekeringnemer ook een
assurantietussenpersoon inschakelen.
Assurantietussenpersoon = begeleidt en adviseert over het aangaan van een
verzekeringsovereenkomst.
- Is een opdrachtnemer van de verzekeringnemer (art. 7:401, BW).
- Het handelen en de kennis worden dan in beginsel toegerekend aan de
verzekeringsnemer.
Ook een verzekeraar kan een assurantietussenpersoon inschakelen welke dan geldt
als een hulppersoon van de verzekeraar. Het handelen en de kennis worden in dat
geval in beginsel toegerekend aan de verzekeraar.
Verzekeringsdekking via een beurspolis is interessant wanneer er sprake is van grote
verzekerde bedragen of wanneer de kans op schade en de hoogte van het
schadebedrag erg groot zijn. Bij een beurspolis is er sprake van een ‘pool’ van
verzekeraars die gezamenlijk en in een vaste verhouding in een verzekering
deelnemen Co-assurantie.
Verzekeraars kunnen slechts worden aangesproken voor het percentage
waarvoor zij in de verzekeringsovereenkomst participeren (art. 7:961, lid 4,
BW).
3
, Samenvatting Compendium Verzekeringsrecht
Op de verzekeraar rust mogelijk een bijzondere zorgplicht jegens de
verzekeringsnemer welke voortvloeit uit de redelijkheid en billijkheid (art. 6:2, BW en
art. 6:248, BW). Deze bijzondere zorgplicht strekt ertoe particuliere wederpartijen te
beschermen tegen de gevaren van eigen lichtvaardigheid of gebrek aan inzicht.
Voorbeeld: waarschuwing voor de gevolgen van opzegging van een
arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Bij de beoordeling van de omvang van de zorgplicht van de verzekeraar kan een rol
spelen of de verzekeringnemer zich heeft laten bijstaan door een
assurantietussenpersoon (= deskundige).
Van een verzekeringnemer mag worden verwacht dat hij van de inhoud van de
verzekering kennisneemt en redelijke inspanning verricht om de betekenis van het in
de overeenkomst bepaalde, met inbegrip van de daartoe behoren
verzekeringsvoorwaarden, te doorgronden en voor hem uit de overeenkomst
voortvloeiende verplichtingen en risico’s te begrijpen. Het niet (geheel) lezen van de
polis en de verzekeringsvoorwaarden komt voor risico van de verzekeringnemer.
De verzekerde is degene die in geval van door hem geleden schade krachtens de
verzekering recht heeft op vergoeding of door aanvaarding van de aanwijzing recht
op vergoeding kan krijgen (art. 7:945, BW).
De tot uitkering gerechtigde (art. 7:926, lid 2, BW) is degene die in geval van
verwezenlijking van het risico krachtens de verzekering recht heeft op uitkering.
o Schadeverzekering tot uitkering gerechtigde = verzekerde (art. 7:945, BW).
o Sommenverzekering tot uitkering gerechtigde = begunstigde (art. 7:965,
BW).
De assurantietussenpersoon.
De assurantietussenpersoon is o.g.v. art. 7:401, BW tegenover de verzekeringnemer
als zijn opdrachtgever verplicht om bij zijn werkzaamheden de zorg te betrachten die
van een redelijk bekwaam en redelijk handelend assurantietussenpersoon mag
worden verwacht.
In het algemeen mag van een assurantietussenpersoon een actieve benadering van
zijn opdrachtgever worden verwacht. Hij behoort te waken voor de belangen van de
(aspirant-)verzekeringnemer, verzekerden en andere derden als belanghebbenden
bij de tot zijn portefeuille behorende verzekeringen.
Hij moet voorkomen dat de beoogde verzekeringsdekking niet tot stand komt of dat
de verzekeringnemer wordt geconfronteerd met een verzekering die geen dekking
biedt in verband met het niet-nakomen van een mededelingsplicht of
dekkingsbeperking en dan de verzekeraar zich kan beroepen op onderverzekering.
Indien een assurantietussenpersoon niet over alle relevante informatie beschikt of
niet ervan uit mag gaan dat de gegevens waarover hij beschikt volledig en juist zijn,
dan dient hij daarnaar bij zijn opdrachtgever te informeren.
4
