Farmacotherapie
College 1: Introductie farmacotherapie
De wetenschap van de geneesmiddelen heet farmacie. De wetenschap naar de effecten van
geneesmiddelen in het menselijk lichaam (humane) farmacologie. Het voorschrijven van
geneesmiddelen wordt ook wel farmacotherapie of geneesmiddelentherapie genoemd.
Farmacotherapie hoeft niet betrekking te hebben op slechts 1 geneesmiddel, er kunnen namelijk
interacties worden aangegaan bij bijvoorbeeld dubbelmedicatie. Ook hoeft het niet betrekking te
hebben op slechts 1 aandoening door contra-indicaties (reden om een bepaald medicijn niet te
geven bijvoorbeeld door allergie). De farmacotherapie is belangrijk voor medicatieveiligheid, zo
blijken in de praktijk nog erg veel mensen door medicatie in het ziekenhuis terecht te komen.
Volgens onderzoekers is dit te vermijden door meer rekening te houden met de kenmerken,
bijzonderheden en de conditie van de individuele patiënt en door het toepassen van beschermende
voorzorgsmaatregelen.
Farmacotherapie:
- Doel: Optimale behandeling van patiënten met geneesmiddelen
- Streven: Farmacotherapie op maat -> zo gunstig mogelijke interactie tussen de patiënt en
een geneesmiddel met als doel een maximum aan gewenst effect en zo min mogelijk
bijwerkingen.
Wat maakt toepassing van optimale farmacotherapie complex?
- Toename aantal geneesmiddelen -> meer mogelijkheden van
therapie op maat
- Keuzeproces geneesmiddelen complexer -> prescriptiebeleid
varieert en de collectieve kosten zijn hoog
Daarbij heb je ook nog bijzondere patiëntgroepen die minder goed
klinisch onderzocht zijn.
In het Formularia staan veelal gestandaardiseerde aanbevelingen gebaseerd op klinisch-
farmacologisch onderzoek. Bij schatting moet 30-50% van de patiënten worden afgeweken met het
geneesmiddel, de toedieningsvorm, de standaarddosering of de therapieduur. Bij de
farmacotherapie gelden de KNMP-richtlijnen voor de apothekers; De KNMP-richtlijnen bevatten
aanbevelingen voor het verlenen van farmaceutische zorg en beschrijvingen van de
randvoorwaarden die nodig zijn om goede zorg e verlenen. Daarnaast in de KNMP betrokken bij de
totstandkoming van verschillende multidisciplinaire richtlijnen. De NHG-standaarden zijn gericht op
de huisartsen; Een overzicht van alle NHG-Standaarden voor de huisarts. Deze richtlijnen zijn bedoeld
om het medische beleid in de dagelijkse praktijk van de huisarts te ondersteunen. De webversies van
de standaarden zijn voor iedereen toegankelijk, de PDF-bestanden zijn alleen beschikbaar voor
(ingelogde) NHG-leden. Ook zijn er verschillende multidisciplinaire en internationale richtlijnen voor
de farmacotherapie.
Casus 1: Mevrouw de Vries van 56 jaar heeft hypertensie en diabetes:
- Labetalol tablet 100mg 2dd
- Insuline NovoMix 30 s.c.
- Prednisolon tablet 30 mg 1dd voor 5 dagen
299 B-blokkers zijn niet selectief met insuline. Niet selectieve B-blokkers kunnen de ernst van
hypoglykemische perioden versterken en het herstel uiteen hypoglykemische fase vertragen. De
waarschuwingssignalen worden gemodificeerd en voor een deel geblokkeerd. Tijdens hypoglykemie
kan kortdurend ernstige hypertensie ontstaan. Er wordt aangeraden om de niet selectieve B-blokker
door een selectieve B-blokker te vervangen, labetalol is niet selectief dus zal vervangen moeten
worden. De prednisolon kan zorgen voor contra-indicaties. Glucocorticosteroïden kunnen
hyperglykemie veroorzaken. Het effect is dosisafhankelijk en veel al merkbaar van een dosering van
, 7,5 mg prednison per dag of een equivalente hoeveelheid van een ander corticosteroïd. Hiervoor is
goede advisering aan de patiënt nodig. De bloedglucoseconcentratie moet regelmatig gecontroleerd
worden tijdens en na het staken van de prednisolon behandeling, de patiënt moet alert zijn op
verschijnselen van hyperglykemie (dorst, droge mond, veel plassen en vermoeidheid) en zal bij het
optreden van hyperglykemie contact moeten opnemen met de voorschrijver. Als er hyperglykemie
optreedt zal de dosis van het bloedglucoseverlagende middel moeten worden aangepast.
Casus 2: Meneer Hoebee van 63 jaar heeft hypertensie en komt aan de balie met een eerste uitgifte
recept voor hydrochloorthiazide tabletten 25 mg 1dd. Zijn huidige medicatie:
- Enalapril tablet 10mg 1dd
- Paracetamol tablet 500mg 2dd
De bloeddruk kan plotseling dalen bij toevoeging van een RAAS-remmer (tegen hypertensie) aan een
diureticum (plasmiddel). Andersom, bij toevoeging van een diureticum aan een RAAS-remmer, is de
interactie niet relevant en zijn geen bijzondere maatregelen nodig.
Casus 3: Mevrouw Braak van 19 jaar is gediagnostiseerd met astma. Ze heeft bijna elke dag last. Haar
arts vraagt of het starten met een kortwerkende luchtwegverwijderaar voldoende is en zo ja, welke
je zou aanraden.
Uit de NHG-standaard blijkt dat alleen een luchtwegverwijderaar onvoldoende is, deze wordt wel
toegepast bij weinig frequente klachten van <2 keer per week, dus gebruiken bij zo nodig. Als de
klachten meer dan 3 keer per week optreden zal er een onderhoudsbehandeling met ICS moeten
worden genomen. De klachten moeten dan na 4-6 weken gecontroleerd worden waarna nog 3
maanden moet worden doorgenomen om daarna eventueel de dosering te verminderen.
Casus 4: Meneer van den Berg van 45 jaar is gediagnostiseerd met depressie, hij heeft 2 weken
geleden Paroxetine tabletten 20mg 1dd meegekregen. Nu komt hij in de apotheek voor een tweede
uitgifte gesprek waarbij hij aangeeft nog steeds neerslachtig te zijn en denkt dat de medicatie niet
aanslaat. Wat is uw advies?
Specifieke serotonineheropnameremmers (SSRI) remmen de heropname van serotonine. Het bezit
zwak anticholingere eigenschappen (luchtwegen ontspannen) en het effect ervan is pas na 2 weken
merkbaar. Als advies zal worden gegeven dat meneer nog even door moet zetten totdat hij merkbaar
effect ervaart.
College 2: Introductie Diabetes Mellitus
Bij de normale bloedglucose homeostase zal bij een lage
bloedsuikerspiegel de alvleesklier gestimuleerd worden om glucagon
vrij te laten uit de a-cellen. Hierdoor zal de lever glucose vrijmaken en
dat vrijlaten in het bloed. Bij een hoge bloedsuikerspiegel zal de
alvleesklier gestimuleerd worden om insuline vrij te laten uit de B-
cellen. Hierdoor nemen vetcellen het glucose uit het bloed op. Zo
wordt er steeds naar een evenwicht gestreven.
In de alvleesklier zitten de eilandjes van Langerhans, deze bestaan uit
verschillende soorten cellen.
- A-cellen -> secreteert glucagon
- B-cellen -> secreteert insuline
- D-cellen -> secreteert somatostatine
- F-cellen -> secreteert pancreatic polypeptides
- Exocriene pancreas -> acinal cells and duct cells
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper deeeee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.