Deze samenvatting is 54 pagina's lang. Voor het vak: grondslagen van het recht voor sociale wetenschappers UU. Alle hoofdstukken die moeten worden gelezen uitgebreid samengevat. Je mist niks. Heb zelf hierna niet meer het boek geopend en vorig tentamen een 8 gehaald. inclusief kopjes, zodat je weet...
Grondslagen van het recht
Inhoudsopgave
Boek aantekeningen...............................................................................................................................2
Hoofdstuk 1. Recht.............................................................................................................................2
Hoofdstuk 2. Indelingen in het recht..................................................................................................5
Hoofdstuk 3. Rechtsbronnen..............................................................................................................9
Hoofdstuk 4. De organisatie van de staat: wetgevende en bestuurlijke organisatie........................12
Hoofdstuk 5. De organisatie van de Staat: rechterlijke organisatie..................................................18
Hoofdstuk 6. Wetgeving...................................................................................................................22
Hoofdstuk 9. Privaatrecht: vermogensrecht.....................................................................................26
Hoofdstuk 13. Burgerlijk procesrecht...............................................................................................30
Hoofdstuk 20. Internationaal recht..................................................................................................32
Hoofdstuk 21. Recht der internationale organisaties.......................................................................36
Hoofdstuk 14. Strafrecht: algemeen.................................................................................................40
Hoofdstuk 17. Strafprocesrecht: algemeen......................................................................................42
Hoofdstuk 18. Voorbereiden onderzoek en eindonderzoek in strafzaken.......................................45
Hoofdstuk 19. Strafrechtelijke sancties............................................................................................49
Hoofdstuk 22. Internationale procedures inzake mensenrechten....................................................50
Aanvullende literatuur..........................................................................................................................54
Week 5. Personen en familierecht....................................................................................................54
1
,Boek aantekeningen
Hoofdstuk 1. Recht
1. Rechtsregels
Rechtsregels hebben in het dagelijks leven een aantal functies:
1. Het verschaft informatie: we kunnen onze eigen rechten en de rechten van anderen leren
kennen
2. We weten op grond van de regels hoe ons te gedragen en wat te verwachten van anderen
3. Het bepaalt het leven en daarmee stuurt en bepaalt het gedrag van de mens
Men is zich pas bewust van hun rechten, wanneer er conflicten ontstaan. Iemand is door rood
gereden terwijl jij groen had.
2. Rechtsregels en andere sociale regels
Naast rechtsregels zijn er ook sociale regels die het gedrag van mensen bepalen. Het kan hier gaan
om algemeen aanvaarde regels door de maatschappij of groepsregels, morele regels, regels van
beroepsethiek.
- Groepsregels: bepalen hoe de leden van de groep zich hebben te gedragen: wat ze wel en
niet moeten doen om bij de groep te horen.
- Morele regels: bevatten normen en waarden die betrekking hebben op fundamentele
levensvragen. Deze regels vloeien voort uit verschillende levensbeschouwingen.
- Beroepsethiek: deze geef aan hoe het beroep op een juiste en zorgvuldige wijze uitgeoefend
moet worden.
Rechtsregels en sociale regels staan niet altijd naast elkaar: soms overlappen ze elkaar: een
rechtsregel verbiedt wat ook sociaal onaanvaardbaar wordt gevonden. Maar het kan ook zijn dat
sociale regels in strijd zijn met rechtsregels; bijv. abortus.
De gevolgen van rechtsregels en sociale regels overeenkomen ook. Rechtsregels pakken een
overtreder aan, en wanneer iemand andere kleding draagt die niet conform is aan die sociale
omgeving wordt iemand sociaal uitgesloten of sociaal vernederd.
3. Rechtssysteem:
Juridische regels en juridische instituten fungeren als een systeem dat de samenleving en het sociale
leven ordent en stuurt. Dit ordenen en sturen van de samenleving is gericht op de verwezenlijking
van bepaalde doelstellingen.
3.1Functies van het rechtssysteem
Welke functies heeft een rechtssysteem:
1. Het scheppen van sociale orde
2. Het bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting; een derde maakt beslissing
3. Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers
4. Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse goederen in
de samenleving.
5. Het kanaliseren van sociale verandering.
2
, 3.2Functies van staatsorganen
De overheid/de staat heeft organen in het leven geroepen om de doelstellingen te verwezenlijken.
Deze organen hebben belangrijke functies. De belangrijkste functies zijn: wetgeving, bestuur en
rechtsspraak.
- Wetgeving = het vaststellen van algemene regels. Zoals strafrecht, privaatrecht,
bestuursrecht.
De regels moeten ook gerealiseerd worden. Daarom is er bestuur.
- Bestuur = de overheid stelt overheidsorganen in die regels uitvoeren, toepassen etc. Het gaat
hier om de Belastingdienst, milieupolitie, politie
De derde belangrijke functie is rechtspraak. De rechter is het orgaan dat oordeelt of de overtreding
van de rechtsregels daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.
4. Soorten rechtsregels
Er zijn ook regels die betrekking hebben op de organisatie van het rechtssysteem. Daarnaast zijn er
ook nog andere regels zoals; gedragsnormen, sanctienormen en bevoegdheidsverlenende normen.
4.1 gedragsnormen
- Gedragsregels: rechtsregels kunnen een gedraging verbieden, gebieden of toestaan.
Vooral bij het strafrecht zien we deze normen die gebieden en verbieden, vaak gekoppeld aan dwang
of straf.
4.2 sanctienormen
- Sanctienorm: een regel die aangeeft wat degene die zich niet aan een gedragingsnorm houdt
te wachten staat. De regel specificeert dus welke sanctie kan volgen op de overtreding.
Sanctienormen en gedragsnormen zijn vaak gekoppeld aan elkaar.
4.3 bevoegdheidsverlenende normen
- Bevoegdheidsverlenende normen geven staatsorganen een bepaalde macht. Die macht kan
inhouden dat een staatsorgaan rechten en plichten vaststelt of bepaalde handelingen
verricht.
5. Positiviteit, gelding en effectiviteit van het recht
Rechtsregels zijn regels die op een bepaalde tijd in een bepaalde rechtsgemeenschap voorkomen.
Wat voorkomen betekent wordt uitgelegd a.d.h.v. het onderscheid tussen positiviteit, gelding en
effectiviteit.
5.1Positiviteit
Onder positief recht wordt verstaan dat het recht in een bepaalde gemeenschap door mensen
vastgesteld of erkend is. Omdat het door mensen is vastgelegd onderscheidt het zich van het ideale
recht.
- Ideale recht = het recht dat men wenst en nastrevenswaardig vindt.
5.2Gelding
Positieve rechtsregels hebben doorgaans gelding oftewel zijn verbindend. Dit houdt in dat een
rechtsregel op een bepaalde plaats en bepaalde tijd voor een bepaalde groep personen aanspraak op
gehoorzaamheid heeft. Soms kan zo’n regel in strijd met een andere regel zijn en dan is het
onverbindend.
3
, Positief recht houdt dus in dat de rechtsregels in het Nederlandse recht te vinden is.
5.3Effectiviteit
Met effectiviteit van het recht wordt bedoeld dat het recht in het algemeen daadwerkelijk
gehoorzaamd wordt dan wel daadwerkelijk toegepast of gehandhaafd wordt. Bijvoorbeeld sommige
regels waar de overheid of een overheidsorgaan een oog voor dichtknijpt; dit is gedoogbeleid. Dit
kan komen doordat het recht achterloopt op de tijd.
Mocht het zo zijn dat er gebrekkige effectiviteit door de overheid wordt geconstateerd kunnen zij die
wet afschaffen of vernieuwen. Ook kan er gekozen worden op strengere handhaving.
6. Twee betekenissen van recht
Het woord recht wordt in het juridische spraakgebruik in ten minste twee betekenissen gebruikt: die
van objectief recht en die van subjectief recht.
6.1Objectief recht
Als gesproken wordt van het sociaal recht of van het staatsrecht betekent recht niet bevoegdheid of
aanspraak. Het betekent dan: geheel van rechtsregels.
- Objectief recht: bestaat uit de verzameling van alle Nederlandse rechtsregels
6.2Subjectief recht
Subjectief recht betekent bevoegdheid of aanspraak. Het recht komt toe aan een of meerdere
personen. Het eigendomsrecht is maar een van de talloze subjectieve rechten; recht op
schadevergoeding etc.
Grondrechten: in ons rechtssysteem neemt een bepaalde categorie subjectieve rechten een
prominente plaats in: de grondrechten. Deze zijn opgenomen in hoofdstuk 1 van de Grondwet.
- Artikel 1: het recht op gelijke behandeling
- Artikel 7: het recht op vrije meningsuiting
- Artikel 6: de vrijheid van godsdienst
- Artikel 8: het recht van vereniging
- Artikel 9: het recht van vergadering
- Artikel 10: het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer
- Artikel 11: het recht op lichamelijke integriteit
Dit zijn de zogenoemde klassieke vrijheidsrechten, die een vrije sfeer van het individu ten opzichte
van de overheid willenwaarborgen. Daarnaast zijn er ook nog sociale grondrechten, deze kunnen
worden gezien als een opdracht aan de overheid om essentieel geachte doeleinden na te streven.
- Artikel 19: bevordering van voldoende werkgelegenheid is voorwerp van zorg der overheid
- Artikel 21: de zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de
bescherming en verbetering van het leefmilieu.
Twee kanten van het subjectieve recht: voor de rechthebbende betekent het subjectieve recht een
‘mogen’ of een ‘aanspraak’. Dit kan men de positieve kant van het subjectieve recht noemen. Het
subjectieve recht heeft ook een andere kant; het moet gerespecteerd worden.
Subjectief recht en plicht: soms correspondeert met het subjectieve recht van de één een specifieke
rechtsplicht van een ander of van anderen. Er is dan niet alleen sprake van een algemene plicht om
het subjectieve recht te respecteren, maar voor een bepaald persoon een plicht om het subjectieve
recht te realiseren. In plaats van iets niet te doen (sub. Recht) bestaat er juist de plicht iets te doen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kschulte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
