HAVO Geschiedenis
Centraal Examen
Inhoud samenvatting
Het Britse rijk
1.1) Brits kolonialisme in Amerika
1.2) Brits kolonialisme in India
1.3) Werkplaats van de wereld
Duitsland in Europa
2.1) Interbellum en Tweede Wereldoorlog
2.2) Duitsland valt uiteen
2.3) In de tijd van de Berlijnse muur en daarna
Nederland
3.1) Een welvarende samenleving
3.2) Nieuwe ontwikkelingen
Gedownload door: senna04 | svwelzen2004@gmail.com € 912 per jaar
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. extra verdienen?
,Tijdvak 5 > De tijd van ontdekkers en hervormers
5.1) De Renaissance
5.2) De Europese expansie
5.3) De Reformatie
5.4) De Nederlandse Opstand
Tijdvak 6 > De tijd van regenten en vorsten
6.1) Een wereldeconomie
6.2) De gouden eeuw van Nederland
6.3) Het absolutisme
6.4) De wetenschappelijke revolutie
Tijdvak 7 > De tijd van pruiken en revoluties
7.1) De verlichting
7.2) Het ancien régime
7.3) De democratische revoluties
7.4) Kolonialisme en slavernij
Tijdvak 8 > De tijd van burgers en stoommachines
8.1) De industriële revolutie
8.2) Politiek-maatschappelijke stromingen
8.3) Democratisering
8.4) De emancipatiebewegingen
8.5) De sociale kwestie
8.6) Het moderne imperialisme
Tijdvak 9 > De tijd van de wereldoorlogen
9.1) De Eerste Wereldoorlog
9.2) De economische wereldcrisis
9.3) De totalitaire systemen
9.4) Propaganda en communicatie
9.5) De Tweede Wereldoorlog
9.6) De Holocaust
9.7) De bezetting van Nederland
9.8) Verzet tegen het kolonialisme
1
Gedownload door: senna04 | svwelzen2004@gmail.com € 912 per jaar
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. extra verdienen?
,Tijdvak 10 > De tijd van televisie en computer
10.1) Dekolonisatie
10.2) De Koude Oorlog
10.3) Welvaart en cultuur
10.4) Eenheid en verdeeldheid
10.5) Pluriforme en multiculturele samenlevingen
10.6) Naar de wereld van nu
2
Gedownload door: senna04 | svwelzen2004@gmail.com € 912 per jaar
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. extra verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Het Britse Rijk (1585 – 1900)
1.1) Brits kolonialisme in Amerika (1585 – 1833)
Uitvalsbasissen
In de 16e eeuw kolonialiseerde Spanje grote delen van Amerika. Aan het
eind van de 16e eeuw verkenden Engelsen de Noord-Amerikaanse
oostkust, op zoek naar mogelijke uitvalsbasissen om vijandelijke
Spanjaarden te bestrijden.
Eerste koloniën
In 1585 stichtten de Engelsen hun 1e kolonie, in Amerika op North
Carolina. De 1e blijvende Engelse kolonie was Virginia, in 1602 stichtten
ze daar ruim 100 kolonisten. In 1620 ontstond een 2e Engelse kolonie,
New England. Tot 1660 bleven de koloniën in Amerika. In 1664 gaf de
Nederlandse gouverneur Peter Stuyvesant zich over. Uiteindelijk waren
er 13 koloniën tussen de Franse kolonie in Canada en de Spaanse
kolonie in Florida. In 1700 woonden er 250.000 Europeanen op de 13
koloniën.
Pilgrim Fathers
Engelse calvinisten die naar Amerika vertrokken in 1620 worden de
‘Pilgrim Fathers’ genoemd.
Afrikaanse zwarte slaafgemaakte
In 1627 stichtten de Engelsen koloniën op de Caribische eilanden. Daar
verbouwden ze suikerplantages en lieten de zwarte slaafgemaakte uit
Afrika daar werken. In 1655 veroverden de Engelsen Jamaica en aan de
kust van Afrika versterkte factorijen, hier kochten ze de slaafgemaakte
op. Vanaf 1670 werden de slaafgemaakte ook ingezet op de Zuidelijke
plantages.
Royal African Company
In 1672 gaf de Engelse regering het monopolie op de slavenhandel aan
de Royal African Company, die bleef later lang belangrijk in de
winstgevend trans-Atlantische driehoekshandel. Dit is de overzeese
handel tussen Amerika, Afrika en Europa. Amerika gaf plantage
producten, zoals suiker, tabak en katoen aan Europa. Europa gaf
geweren, stoffen en metalen aan Afrika. Afrika stuurde slaafgemaakte
naar Amerika.
Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
3
Gedownload door: senna04 | svwelzen2004@gmail.com € 912 per jaar
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. extra verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Vestigingskoloniën
In het noorden waren het vestigingskoloniën, bedoeld voor handel,
nijverheid en landbouw. In het zuiden waren het ook vestigingskoloniën,
maar daar groeide de bevolking minder hard dan in het noorden. De
koloniën in het zuiden waren bedoeld voor rijst, katoen, tabak en de
kleurstof indigo.
Inheemse bevolking
Voor de inheemse bevolking was het kolonialisme een ramp. De
indianen voorzagen de kolonisten van voedsel in ruil voor handelswaar,
zoals wapens, bijlen en messen. Dat handelswaar konden ze zeer goed
gebruiken want ze leefden van landbouw, visserij en jacht. Ze woonden
in dorpjes of trokken rond als nomaden. Helaas braken er later een hoop
bloedige oorlogen uit tussen de indianen en kolonisten. De indianen
stierven aan ziektes, zoals de griep, pokken en de mazelen. Ze hadden
ook geen sterke wapens en waren doodsbang voor de grote paarden
van de Europeanen.
Verlichte ideeën
Amerikanen namen verlichte ideeën uit Europa over, zoals de trias
politica, volkssoevereiniteit en natuurlijke rechten.
Amerikaanse onafhankelijkheid
Er ontstonden nieuwe oorlogen tussen de Amerikanen, indianen en
Britten. Deze oorlogen duurde van 1775 tot 1873. Amerikanen winnen
de oorlog van de Britten en Groot-Brittanië erkend de Amerikaanse
onafhankelijkheid.
Verlichte kringen
In de 18e eeuw ontstonden verlichte kringen in Groot-Brittanië, zoals het
abolitionisme. Er braken ook slavenopstanden uit. In 1807 kwam er een
verbod op de slavenhandel in het Britse rijk. Alle mensen waren vrij en
gelijk geboren en burgers hadden gelijke rechten. In 1807 verbood de
federale regering de import van slaven. Het aantal slaafgemaakte nam in
de VS toe, van 1.000.000 naar 4.000.000 in 1860. De oorzaak hiervan
was de groeiende textielindustrie in Groot-Brittanië.
4
Gedownload door: senna04 | svwelzen2004@gmail.com € 912 per jaar
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. extra verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
1.2) Brits kolonialisme in India (1765 – 1885)
EIC
De Engelsen richtten voor 1600 de EIC (East Indian Company) op.
Engelsen waren geïnteresseerd in specerijen uit Indonesië. De Britten
kwamen naar India om handel te drijven met inheemse bevolking, die
woonden in hoogontwikkelde landbouw stedelijke samenlevingen. De
godsdienst daar was het Hindoeïsme.
Verdrag van Allahabad
Sinds de 16e eeuw was er 1 groot rijk onder een Islamitische keizer, de
Mogol. Deze gaf de Europeanen toestemming om factorijen te stichten.
In de 18e eeuw verzwakte het gezag van de Mogols, de EIC kon haar
macht uitbreiden. Er ontstond een oorlog tussen de Britten en de Nawab
van Bengalen, die eindigde door het verdrag van Allahabad, in 1765.
Een verdrag waardoor de EIC de macht kreeg in Bengalen. In 1857
kwamen Indiase soldaten in opstand tegen de Britten. De Mogol werd
verbannen. In 1770 kwamen de Bengalen om door een hongersnood. De
bevolking werd uitgeperst. In 1784 kwam de EIC onder toezicht, dit
zorgde voor een goed salaris, mensen waren goed opgeleid, er was
geen handel, de EIC was plichtsgetrouw en onomkoopbaar.
De Royal Navy
De Royal Navy heerste over de wereld zeeën en zorgde voor
verbindingen tussen Brits-Indië. Het Brits-Indische leger bestond uit
65.000 Britten en 140.000 Indiërs.
Suez-kanaal
In 1869 verbeterde het contact tussen moederland en India. Dit kwam
door de opening van het Suez-kanaal. Nu hoefde men niet helemaal om
Afrika heen te varen. Zeereizen gingen sneller, houten schepen werden
vervangen door stalen en werden 30x zo groot.
Britten
De Britten vonden zich de beste en sterkste. Ze voerde hun taal,
onderwijs en rechtssysteem in, in Brits-Indië. Er kwamen Engelstalige
universiteiten, maar toch bleef een groot gedeelte van de bevolking
analfabeet. Hoogopgeleide verwesterde Indiërs richtten in 1885 het
Indian National Congres op. Zwakkere rassen en volken mochten niet op
gelijk niveau met hun staan. De Britten kregen politiek en militair aanzien
5
Gedownload door: senna04 | svwelzen2004@gmail.com € 912 per jaar
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. extra verdienen?
