BASALE KENNIS OVER MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING
Verstandelijke beperking = significante beperkingen in zowel het verstandelijk als het adaptief functioneren
- Adaptief functioneren = mate waarin iemand zich kan aanpassen aan de situatie vaardigheden die
dagelijks door een individu worden geleerd en uitgevoerd:
Conceptuele vaardigheden lezen, schrijven, rekenen, begrip van tijd, geld en cijfers, oplossen
van problemen, beoordelen van nieuwe situaties
Sociale vaardigheden interpersoonlijke vaardigheden en sociale verantwoordelijkheid, volgen
van regels, sociaal probleemoplossend vermogen
Praktische vaardigheden persoonlijke verzorging (bijv. tandenpoetsen/persoonlijke hygiëne),
veiligheid, verzorging, reizen en transport, gebruikmaken van telefoon en computer
Naast intellectuele functies en adaptief functioneren wordt deficiënties in de verstandelijke functies en het
aanpassingsvermogen tijdens de ontwikkelingsperiode ook meegenomen
Niveaubepaling verstandelijke beperking op basis van IQ (DSM-5 maakt in principe geen onderscheid)
Niveau van verstandelijke IQ Ontwikkelingsleeftijd Aandeel binnen populatie verstandelijke
beperking beperking (=prevalentie)
Licht verstandelijk beperking 50-70 7-12 jaar 85%
Matig verstandelijk beperking 35-50 4-7 jaar 10%
Ernstig verstandelijk 20-35 2-4 jaar 3-4%
beperking
Zeer ernstig verstandelijke <20 <2 jaar 1-2%
beperking
Zwakbegaafd IQ tussen 70-85
- Deel dusdanige problemen met adaptief functioneren dat zij zelfde zorg ontvangen als mensen met
een verstandelijke beperking
Oorzaak verstandelijke beperking is verschillend en vaak niet bekend wel handig om te weten omdat:
- Begeleiding + behandeling kan beter afgestemd worden
- Ouders, broers en zussen kunnen informatie krijgen over mogelijke erfelijkheid
Mogelijke oorzaken
- Genetische afwijkingen op een bepaalde plaats van een chromosoom (gen) / op het gehele
chromosoom / delen van een chromosoom
, Stofwisselingsziekten (PKU)
Syndroom van Down
Syndroom van Angelman
Syndroom van Cri du Chat
Prader-Willisyndroom
Het fragiele-X-syndroom
Het rettsyndroom
- Prenataal (voorafgaand aan zwangerschap)
Endogeen (vanuit moeder) zwangerschapsvergifiting / stofwisselingsziekte van moeder /
leeftijd moeder
Exogeen (invloed van buitenaf) gebruik van alcohol, tabak, drugs / sommige infecties /
blootstelling aan straling / ondervoeding
- Perinataal (rond de geboorte) vaak hersenschade door:
Bevalling duurt te lang
Te grote druk wordt uitgeoefend op het kind
Navelstreng zit om de hals van het kind zuurstofgebrek
Ernstige geelzucht bij het kind (kernicterus)
Hersenbloeding bij het kind
Hartstilstand bij het kind
Vroeggeboorte
- Postnataal (na de geboorte)
Hersen- of hersenvliesontsteking die niet tijdig wordt onderkend en behandeld
Ernstige ongevallen hersenweefsel beschadigd
Medicijnen en vergiftiging
Zeer ernstige verwaarlozing van het jonge kind gedurende langere tijd (bijv. ondervoeding of
psychisch)
Ontwikkeling
- Vaak vaste ontwikkeling op verschillende levensgebieden maar dan vertraagd
- Soms niet vaste ontwikkelingsschema = verstoorde ontwikkeling
- Plafond in hun ontwikkeling = iemand kan niet alle stappen uit de ontwikkelingsfasen behalen
- Disharmonische ontwikkeling = ontwikkelingsgebieden lopen niet synchroon op het ene gebied
sterker ontwikkeld dan op het andere
Performaal IQ hoger dan verbaal IQ dagelijks leven taken beter uitvoeren dan verbaal uitdrukken snel
overvraagd / iemand lijkt het te begrijpen maar begrijpt het eigenlijk niet
Sociaal-emotioneel ontwikkelingsniveau is lager dan cognitieve ontwikkelingsniveau iemand lijkt meer te
kunnen dan hij in werkelijkheid aankan
AAIDD-model = model voor het in kaart brengen van mogelijkheden en beperkingen van emensen meteen
verstandelijke beperking
,Functies
- Functioneel model functioneren van persoon in dagelijkse situaties spanningsveld tussen
competenties van iemand en verwachtingen omgeving
- Ondersteuningsmodel functioneren van persoon kan positief beïnvloed worden door ondersteuning
vanuit (in)formele netwerk
- Multidimensioneel model functioneren wordt bekeken door vijf dimensies verstandelijke
mogelijkheden / adaptief gedrag / participatie / gezondheid / context of omgevingsfactoren
- Iemand heeft significante beperkingen in zowel het verstandelijk functioneren als het adaptief
functioneren
Verstandelijk functioneren wordt uitgedrukt in IQ
- Ontstaan in de ontwikkelingsperiode
Kanttekening bij de diagnose
- Het hoeft geen blijvende diagnose te zijn het is een beschrijving van de actuele situatie iemand
kan bijv. als hij ouder wordt niet meer hetzelfde functioneren kan komen door adequate
ondersteuning die lijdt tot groei in ontwikkeling
- IQ-score is verkregen door een specifieke, meestal verbale, intelligentietest bij een specifiek persoon
op een specifiek moment onder specifieke omstandigheden kan dat het verschilt van moment op
moment
, - De diagnose zegt niets over het functioneren van iemand wordt gekeken naar beperking niet naar
talenten
Kenmerken niet bij iedereen + mate waarin verschillend
- Vertraagde taal- en spraakontwikkeling eenvoudige zinnen en gesprekken gaat goed complexe
zinsconstructies en taalgebruik niet
- Beperkingen in informatie verwerken en ophalen denkproces gaat langzamer kan leiden tot
emoties/gezichtsuitdrukkingen slecht herkennen bij zichzelf en een ander
- Beperkingen in executieve functies zijn adaptieve, doelgerichte gedragingen die helpen om
automatische of bestaande gedachten/reacties te beheersen concentratie en aandacht/ plannen en
organiseren/ beheersen van gevoelens / eerst denken dan doen
- Negatief zelfbeeld hoger risico tegenslagen/faalervaringen kan (door late diagnose) overvraagd
worden met een negatief zelfbeeld/zichzelf overschatten/irreëel zelfbeeld tot gevolg
- Disharmonisch profiel vaak performaal sterker dan verbaal + vaak taalgebruik beter ontwikkeld dan
taalbegrip + vaak cognitieve ontwikkeling verder dan sociaal-emotionele ontwikkeling
- Hebben vaak beperkt sociaal netwerk
- Groeien vaak op in minder goede omstandigheden
Vaak armoede thuis/ouders met een verstandelijke beperking of psychische problemen
- Verhoogd risico op probleemgedrag en psychiatrische stoornissen
Probleemgedrag = gedrag van een zodanige intensiteit, frequentie of duur dat de kwaliteit van
leven en/of de fysieke veiligheid van het individu of anderen bedreigd wordt
Diagnose matig verstandelijk beperkt (MVB)
- Speciaal onderwijs is vaak haalbaar op latere leeftijd dagbesteding
- Vaak wordt diagnose pas gesteld op latere leeftijd door niet zichtbare afwijkingen
- Kunnen vaak wel zelf lopen / iets vastpakken soms ook knippen/iets inschenken / schrijven
- Taalgebruik variërend van alleen gebruik eenwoordzinnen tot meerwoordzinnen
- Denken vaak stereotiep en eenduidig zwart is zwart en dus niet wit
- Gevoelig voor veranderingen
- Zelfstandig wonen is niet mogelijk
Veel mensen hebben een meervoudige beperking (vaak motorisch en/of zintuigelijk) vooral bij ZEVB van
ZEVB hebben ook een aantal gedragsproblemen = MVG
- Nemen vaak wel (zintuigelijk) waar maar hebben moeite met het leggen van verbanden
- Vaak neurologische problemen (epilepsie, spasticiteit)
- Vaak moeilijk verstaanbaar/hanteerbaar gedrag zelfverwonding/ongeremdheid/onvoorspelbare
agressie/rumineren/schreeuwen
- Zelfredzaamheid zeer beperkt ondersteuning nodig
Soms kunnen kleine dingen worden aangeleerd stukje brood pakken en in de mond stoppen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Philinedr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
