OnDeRDeel 5 Risico en informatie
Hoofdstuk 13 informatie
13.1 Symmetrische en de ‘goede’ producten behorende prijs wil betalen
(want hij weet niet wat de ‘goede’ producten zijn).
asymmetrische Dientengevolge worden alleen nog maar ‘slechte’
informatie producten op de markt gebracht. Dit is in overeen-
stemming met de wet van Gresham, die immers
13.1 stelt dat alleen de slechte munten in omloop
Antwoord B is juist. Verkopers zullen, onder meer blijven.
in verband met de kosten die zij hebben gemaakt, Iets dergelijks hebben we gezien in het voorbeeld
meestal hun producten alleen dán willen verkopen, van de tweedehandsautomarkt. Als de vragers niet
als de prijs boven een zeker minimum ligt. over dezelfde informatie beschikken als de aanbie-
ders en ook geen mogelijkheid hebben zich van de
13.2 kwaliteit van het aanbod op de hoogte te stellen,
Antwoord B is juist. Vragers hebben voor de gaan de vragers voor ‘zekerheid’. Zij stellen hun
meeste producten niet meer dan een bepaald betalingsbereidheid naar beneden bij. Het gevolg
maximumbedrag over, onder meer bepaald door is dat de dure en kwalitatief goede auto’s niet meer
voorkeuren en inkomen. worden verkocht. Er zullen alleen nog maar auto’s
van slechte kwaliteit worden verkocht. De slechte
13.3 kwaliteit verdringt zo de goede kwaliteit van de
A Juist. Dit is het kenmerk van symmetrische markt.
informatie.
B Juist. Heterogene goeden hebben verschillende 13.6
prijzen. a Carel zal geen auto kunnen kopen. Zijn beta-
C Juist en onjuist. Eén van beide marktpartijen lingsbereidheid is lager dan de laagste verkoop-
beschikt over meer/betere informatie dan de bereidheid.
ander. Dat kan zowel de aanbieder als de Bas is ‘in de markt’ voor de auto’s X4 en X3.
vrager zijn. Op de markt van tweedehands Als zijn betalingsbereidheid een weerspiege-
auto’s bijvoorbeeld beschikt de aanbieder over ling is van de door hem geëiste kwaliteit van
meer informatie dan de vrager. Kijken we naar de auto, zal hij proberen auto X4 te kopen.
arbeidsongeschiktheidsverzekeringen – vaak Op grond van de veronderstelling dat er
afgesloten door zelfstandigen – dan beschikt sprake is van symmetrische informatie, weet
de vrager over meer informatie over zijn ge- hij dat deze auto kwalitatief beter is dan auto
zondheid/levenswijze dan de aanbieder van de X3. Bas zal voor X4 een prijs betalen tussen
verzekering. € 7.500 en € 8.000.
Als Ank voor het geld dat zij ervoor over heeft,
13.4 probeert de kwalitatief beste auto te kopen, zal
De ‘doorzichtigheid van de markt’: wanneer de zij proberen auto X5 te kopen. Ook zij kent im-
markt volkomen doorzichtig is zijn vragers en aan- mers de kwaliteit van het aanbod. De prijs van
bieders op de hoogte van alles wat er op de markt auto X5 zal liggen tussen € 9.000 en € 10.000.
gebeurt. In feite hebben we dan te maken met b Omdat de vragers niet over dezelfde informatie
symmetrische informatie. beschikken als de verkopers en ook niet de
mogelijkheid hebben om deze informatie te
13.5 verkrijgen, stellen zij zich ‘voorzichtiger’ op. Dit
Als gevolg van asymmetrische informatie heeft de uit zich in een geringere betalingsbereidheid.
vrager geen mogelijkheid onderscheid te maken c Hieronder staat een overzicht van de gewijzig-
tussen de kwaliteit van de verschillende producten de betalingsbereidheid van de drie vragers en
die worden aangeboden. Laat staan dat hij de bij de verkoopbereidheid van de aanbieder.
vrager betalingsbereidheid bij betalingsbereidheid bij auto verkoopbereidheid
symmetrische informatie asymmetrische informatie
Ank € 10.000 € 6.000 X5 € 9.000
Bas € 8.000 € 4.800 X4 € 7.500
Carel € 5.000 € 3.000 X3 € 5.500
informatie hoofdstuk 13 3
, De betalingsbereidheid van Bas en Carel wordt 13.10
nu lager dan het laagste bedrag waartegen de Bijvoorbeeld: merk, staat van onderhoud, rijstijl
aanbieder een auto wil verkopen. Bas en Carel vorige eigenaar, ouderdom, kilometerstand.
vallen daarom af als vrager.
Ank wil nu maximaal € 6.000 voor een auto be- 13.11
talen. Zij komt dan terecht bij auto X3, waarvoor De miljoenen die de Coca Cola-fabrikant
de aanbieder ten minste € 5.500 wil hebben. jaarlijks besteedt, laten zien dat de aanbieder
De prijs die tot stand komt zal tussen € 5.500 niet ‘eenmalig’ optreedt, maar graag een vaste
en € 6.000 liggen. klantenkring wil opbouwen.
13.7 13.12
a Ingeval van symmetrische informatie beschik- a Bijvoorbeeld: voorzichtigheid van banken, om-
ken beide marktpartijen over dezelfde informa- dat deze panden moeilijk verkoopbaar kunnen
tie. Bij asymmetrische informatie beschikt één zijn, wanneer de koper in gebreke blijft bij het
van de marktpartijen over meer informatie dan voldoen van de hypotheekverplichtingen.
de andere partij. b Een deel van de markt – een groep vragers –
b Asymmetrische informatie. Annemerel en haar wordt het erg moeilijk gemaakt zich het ver-
vader hebben geen verstand van paarden en langde product – een hypothecaire lening – te
beschikken daarom over minder kennis over verschaffen. Zij zullen zich dan tot andere
wat er op de markt wordt aangeboden dan de financieringsbronnen moeten wenden. De voor-
aanbieders. waarden hiervan zullen in de regel ‘ongunstiger’
c Omdat bepaalde aankopen niet doorgaan, zijn dan die van een hypothecaire lening bij
wordt niet in de overeenkomstige behoeften ‘reguliere’ banken. Er is daarom sprake van
voorzien. Annemerel koopt bijvoorbeeld geen averechtse selectie.
pony. Dit gemis aan voorziening in behoeften is
welvaartsverlagend. 13.13
a Via bijvoorbeeld www.consuwijzer.nl vind je de
13.8 volgende omschrijving: ‘Bij (ver)koop op afstand
a Bijvoorbeeld: is er geen fysiek contact tussen de koper en de
• De bovag-garantie is een signaal over de verkoper van het product.’
kwaliteit van het aanbod. b Op dezelfde site wordt aangegeven: ‘Om u
• De kopers hebben door deze garantie meer als consument extra bescherming te bieden,
zekerheid over de kwaliteit van het aanbod. is er wettelijk bepaald dat u een bedenktijd
b Een apk geeft de zekerheid dat de auto (zichttermijn) heeft van zeven werkdagen op
– althans direct na de keuring – aan een aantal producten die u koopt via internet, e-mail,
aspecten met betrekking tot de veiligheid van postorderbedrijf, telefoon, bestelbonnen of fax.
de auto voldoet. Die zeven werkdagen gaan in na ontvangst van
c De apk is een momentopname en geeft geen het product.’
garantie dat het voertuig de rest van het jaar c De decoder voor digitale televisie wordt onge-
veilig blijft om mee te rijden en dat er geen ex- vraagd toegezonden. upc verwacht dat vervol-
tra onderhoud hoeft te plaats te vinden. Regel- gens een groot aantal mensen (betaald) digitaal
matige controle en onderhoud van het voertuig tv gaan kijken.
blijven belangrijk. Daarom is een (aanvullende) d Degene die gebruikmaakt van de bustrip heeft
bovag-garantie een ‘verstandige eis’ van de bij de demonstratie geen gelegenheid om zich
koper. te overtuigen van de kwaliteit van het gebo-
dene, zich af te vragen of hij het betreffende ar-
tikel wel nodig heeft, enzovoort. Verder voelen
sommigen zich toch verplicht tot een tegen-
13.2 Enkele effecten van prestatie voor de ‘gratis’ bustrip. De ‘reiziger’ is
dus de zwakkere partij. Dat is overigens ook de
asymmetrische bedoeling van dergelijke trips.
informatie
13.14
13.9 A Juist. Averechtse selectie beperkt het aanbod;
Antwoord B is juist. Bewering I is onjuist. bij nalatig gedrag wijzigt één van de partijen zijn
Asymmetrische informatie is oorzaak van gedrag nadat de ‘koop’ is gesloten.
averechtse selectie. Bewering II is juist. B Juist. Averechtse selectie ontstaat door gebrek
Deze bewering beschrijft waarom averechtse aan informatie. Door dit te verminderen of op te
selectie voor beide marktpartijen tot een heffen kan averechtse selectie worden verme-
welvaartsvermindering leidt. den.
4 percent economie bovenbouw havo
,13.15 afsluitende opgave
a Asymmetrische informatie is het verschijnsel
dat één van beide marktpartijen over meer 13.17
informatie beschikt dan de ander. a Als er sprake is van heterogene goederen, is
b Er kan bijvoorbeeld informatie worden achter- de markt ondoorzichtiger dan in het geval van
gehouden. homogene goederen. Het is voor een koper dan
• Door de sollicitant: relatief moeilijk zich volledig te informeren. De
– als hij geen (volledig) beeld geeft van zijn kans dat de verkoper dan beter op de hoogte
ervaring of dit te rooskleurig voorstelt is van de aard van het product dan de koper
– als hij niet vermeldt dat hij aan een bles- is eveneens relatief groot. Er is in dat geval
suregevoelige sport doet sprake van asymmetrische informatie.
– als hij niet aangeeft dat hij zich vrij ge- b Asymmetrische informatie leidt tot onzekerheid:
makkelijk ziek meldt. schaffen we wel het kwalitatief gewenste/juiste
• Door de werkgever: tv-scherm aan? Deze onzekerheid kan ertoe
– als hij niet duidelijk aangeeft welke eisen leiden dat niet tot de aankoop wordt overge-
het werk stelt gaan. Omdat dan niet in bepaalde behoeften
– als hij de eisen die worden gesteld aan wordt voorzien, leidt asymmetrische informatie
bijvoorbeeld promotie niet duidelijk uit de tot welvaartsverlaging.
doeken doet. c Door gegevens over de betreffende producten
c Van nalatig gedrag is sprake wanneer na het te verzamelen. Bijvoorbeeld via vergelijkings-
aangaan van de overeenkomst één van beide sites, de Consumentenbond of Kassa. Ook:
partijen zijn handelen wijzigt ten nadele van de door de aankoop in een landelijk/regionaal/
andere partij. plaatselijk goed aangeschreven bedrijf te doen.
d Bijvoorbeeld: de werkgever verwacht dat de d De koper kent de kwaliteit van de nieuwe
werknemer regelmatig overwerk verricht, of auteurs (nog) niet en is daarom terughoudend
meer/ander werk doet dan aanvankelijk is voor- in zijn aankopen. De kwaliteit van de gevestigde
gespiegeld. auteurs is bekend. Liefhebbers zullen daarom
e Bijvoorbeeld: de werknemer meldt zich vaak meteen het nieuwste werk van deze auteurs
ziek, doet het werk niet met de gesuggereerde kopen.
inspanning/zorgvuldigheid. Omdat de boekhandelaar bekend is met dit
gedrag van kopers, zal hij terughoudend zijn
13.16 met de aanschaf van boeken van nieuwe
Antwoord D is juist. Bewering I is onjuist. Nalatig auteurs, totdat deze zich hebben bewezen.
gedrag is een gevolg van asymmetrische infor- .
matie. Met name de aanbieder van verzekeringen
heeft niet dezelfde informatie over het gedrag van
de verzekerde als de verzekerde zélf. Bewering II
is onjuist. Nalatig gedrag komt niet alleen bij verze-
keringen voor – zie het voorbeeld van ‘roekeloos
rijden’ in het theorieboek.
informatie hoofdstuk 13 5
, Hoofdstuk 14 risico en verzekeren
14.1 Verzekeringen Een beroep op de Wegenwachtservice heeft te
maken met de kans op een ‘onzekere gebeurtenis’.
14.1 Daarom kan deelname aan de Wegenwachtservice
Antwoord B is juist. Bewering I is onjuist. Al dan worden beschouwd als een vorm van verzekering.
niet verzekerd zijn heeft geen invloed op de kans
dat je iets overkomt; slechts het financiële gevolg 14.7
wordt (geheel of gedeeltelijk) vergoed. Bewering II a Aantal werkenden in 2000:
is juist. De verzekerde betaalt voor de verzekering 100
aan de verzekeraar een premie. × 150 000 = 7 500 000
2, 0
Aantal werkenden in 2005:
14.2
Antwoord C is juist. De aanschaf van een boek is 100
× 140 000 = 7 778 000
geen voorbeeld van een financieel risico, al kan 1, 8
het boek ‘tegenvallen’. In alle andere gevallen heb Het aantal werkenden is veranderd met:
je te maken met schade: je moet meer betalen dan 278 000
voorzien om je doel te bereiken (nogmaals een × 100% = 3, 7%
7 500 000
rijexamen) of je moet extra betalingen doen om de
oorspronkelijke situatie te herstellen (nieuwe fiets, b Het risico van een bedrijfsongeval is veranderd
ruit herstellen). met:
2,0 − 1,8
× 100% = 10%
14.3 2,0
A Onjuist. Je kunt je uitsluitend verzekeren tegen
de mogelijke schade die (in de toekomst) ont- 14.8
staat door een onzeker voorval. Het is niet mo- a Door op Google ‘wa-verzekering’ in te tikken
gelijk de al bestaande schade via een (nieuwe) vind je voldoende mogelijkheden. Je loopt dan
verzekering vergoed te krijgen. bijvoorbeeld tegen de volgende omschrijving
B Onjuist. Het gaat erom dat een groep personen aan:
met elkaar heeft afgesproken de financiële ‘De verzekering tegen Wettelijke Aansprakelijk-
gevolgen van een bepaald voorval dat één van heid Motorrijtuigen dekt de schade aan de per-
hen overkomt sámen te delen. soon of het bezit van derden. Wie een auto be-
zit, is wettelijk verplicht een wam-verzekering af
14.4 te sluiten. De dekking moet minstens € 907.500
a Vanaf je 10de tot je 50ste heb je per gebeurtenis bedragen. Veel verzekeringen
40 × 365 × 4 + (10 × 4)* = 58 440 keer deel- bieden een dekking van € 2.000.000 of meer.’
genomen aan het verkeer. De kans op een b De schade die een automobilist (de bezitter
verkeersongeluk in deze 40 jaar is dan: van een motorrijtuig) bij een verkeersongeluk
58 440 × 0,0001% = 5,8%. kan aanrichten, kan voor het slachtoffer of de
b 58 440 × 0,000 001% = 0,058% slachtoffers zó groot zijn, dat de ‘normale’ auto-
c 35 mobilist die schade niet kan vergoeden zonder
× 100% = 0, 000 875% ‘huis en have’ te verkopen. Door de verzekering
4 000 000
kan de automobilist de schade vergoeden zon-
14.5 der zelf tot diepe armoede te vervallen.
0, 9 c Ook hier levert het intikken van ‘wa-verzekering’
× 325.000 = 2.925 in Google voldoende mogelijkheden om de
100
premie te berekenen. Met bijvoorbeeld:
‘depremievergelijker’ kun je de premie
14.6 berekenen. De wa-premie zal op grond van de
Leden van de anwb die ook deelnemen aan de gegevens rond de € 600 tot € 700 bedragen.
Wegenwachtservice betalen daarvoor een rela- d Weer biedt Google uitkomst: ‘De cascoverzeke
tief gering bedrag. Ingeval van pech met de auto ring voor auto’s dekt schade aan de verzekerde
of motor ontvangen zij dan op zeer korte termijn auto als gevolg van botsing, omslaan, slippen
(meestal binnen een uur) deskundige hulp. De of ander van buiten komend onheil zoals brand,
kosten van deze hulp is vele malen hoger dan de blikseminslag, hagel, diefstal en storm. De vol-
jaarlijkse bijdrage aan de Wegenwachtservice van ledige cascoverzekering is vooral bedoeld voor
het anwb-lid. jonge auto’s.’
* Dit zijn de schrikkeljaren.
6 percent economie bovenbouw havo