-----------------------------------------------------------------------------------------------
De ontwikkeling van het kind
Deel 1
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind ................................................................1
Paragraaf 1.1 een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie ...........................................................1
Paragraaf 1.2 kinderen: verleden, heden en toekomst .......................................................................3
Belangrijke begrippen hoofdstuk 1: ................................................................................................5
HOOFDSTUK 2: Theoretische perspectieven en onderzoek ....................................................................7
2.1 perspectieven bij het kijken naar kinderen ...................................................................................7
Belangrijke begrippen hoofdstuk 2: ..............................................................................................12
HOOFDSTUK 3: Het begin van het leven ...............................................................................................15
3.1 erfelijkheid ...................................................................................................................................15
3.2 de interactie tussen erfelijkheid en omgeving ............................................................................16
3.3 prenatale groei en verandering ...................................................................................................17
Belangrijke begrippen hoofdstuk 3: ..............................................................................................18
HOOFDSTUK 4: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind ..............................................................21
4.1.2 geboorte: van foetus tot pasgeborene .....................................................................................21
4.3 wat een pasgeboren baby allemaal kan ......................................................................................21
Belangrijke begrippen hoofdstuk 4: ..............................................................................................23
HOOFDSTUK 1: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
Ontwikkelingsdeskundigen zijn geïnteresseerd in de groei en de veranderingen die een kind in zijn
jeugd en zijn adolescentie doormaakt -> voor beter leven voor kinderen
Paragraaf 1.1 een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie (levenslooppsychologie)= is de wetenschappelijke studie naar patronen
van groei, verandering en stabiliteit bij mensen vanaf de conceptie helemaal tot aan de ouderdom,
maar met een accent op de jaren tot de volwassenheid, waarin veranderingen elkaar het snelst
opvolgen.
Het bestuderen van groei, verandering en stabiliteit kent een wetenschappelijke benadering.
Ontwikkelingsonderzoekers toetsen hun hypotheses, over de aard en het verloop van de menselijke
ontwikkeling, met behulp van wetenschappelijke werkwijzen.
Ontwikkelingspsychologen richten zich op de menselijke ontwikkeling. Ze proberen de universele
(algemene geldende) ontwikkelingsprincipes te doorgronden. Ze houden zich bezig met de manier
waarop mensen tijdens hun leven groeien, veranderen en stabiliteit hebben. Ze specialiseren zich
meestal in een thema of leeftijdscategorie.
,Thematische gebieden:
Onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen is te verdelen in vier schema's:
1) Fysieke ontwikkeling
=Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van het lichaam, zoals de hersenen, het
zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap.
Ze kijken hier naar de invloed van het lichaam op het gedrag.
2) Cognitieve ontwikkeling
=Ontwikkeling die betrekking heeft op intellectuele vermogens, zoals denken, leren, geheugen en
probleemoplossing en intelligentie.
Zij proberen te begrijpen hoe groei en verandering in intellectuele vermogens ons gedrag
beïnvloedt. Ze zijn ook geïnteresseerd naar de manier waarop iemand die in de kindertijd een
trauma heeft ervaren, die zich dit later in het leven herinnert.
3) Sociaal-emotionele ontwikkeling
=Ontwikkeling die betrekking heeft op sociale relaties, interacties met anderen en op het omgaan
met emoties.
De manier waarop de interacties van mensen en hun sociale relaties in de loop van hun leven
groeien, veranderen en stabiel blijven. En de manier waarop zij in toenemende mate hun emoties
bewust ervaren en greep kringen op hun emoties.
Hier kan de focus liggen op de seksuele ontwikkeling.
4) Persoonlijkheidsontwikkeling
=Ontwikkeling van duurzame gedragingen en (karakter)-eigenschappen die de ene persoon van de
andere onderscheiden.
Hier wordt gekeken naar de stabiliteit en verandering in de karaktereigenschappen die het ene
individu van het andere onderscheiden.
Hier kan de morele ontwikkeling (ontwikkeling van het besef van goed en kwaad) een speciaal
aandachtsgebied zijn.
Leeftijdsgroepen:
1) Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
2) Babytijd (van geboorte tot twee jaar)
3) Peuter- en kleutertijd (van twee tot zes jaar)
4) Schooltijd (van zes tot twaalf jaar)
5) Adolescentie (van twaalf tot twintig jaar)
Dit zijn sociale constructies -> een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar
hangt van de maatschappij en de cultuur af op een bepaald moment.
De grens tussen twee perioden is gebaseerd op een biologische verandering (het begin van het
seksuele rijpingsproces, dat van de ene persoon tot de andere sterk kan variëren). Dit kan de leeftijd
waarop een kind de adolescentie bereikt per persoon verschillen.
Puberteit kun je bestuderen als een aparte levensfase -> meisjes rond 11/12, jongens rond 13/14
Prepubertijd -> periode die voorafgaand aan de pubertijd, waarin al hormonale veranderingen in het
lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf zichtbaar zijn.
Opkomende volwassenheid -> loopt van late tienerjaren tot midden twintig. In deze fase zijn mensen
niet langer adolescenten, maar hebben ze evenmin de verantwoordelijkheden van de volwassenheid
volledig op zich genomen.
‘De ene mens is sneller volgroeid dan de ander', is een biologische oorzaak van ‘tijdstippen waarop
gebeurtenissen zich in het leven van mensen voltrekken, kunnen variëren’. Ook omgevingsfactoren
spelen een rol. De leeftijd waarop mensen meestal hun liefdesrelaties aangaan, varieert bijvoorbeeld
per cultuur.
, Ieder mens behoort tot een specifieke cohort -> groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde
plek geboren zijn. (Zelfde periode, zelfde plek) (bijvoorbeeld babyboomers in NL).
- Normatieve gebeurtenissen ->
Zijn gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier
voltrekken (geldt voor iedereen). Deze kunnen historisch, leeftijdsgebonden of sociaal-cultureel zijn:
1) Historisch bepaalde invloeden:
Omgevingsinvloeden en biologische invloeden die verbonden zijn aan een specifiek historisch
moment. Invloeden van cohorten op de ontwikkeling (cohorteffecten), is een voorbeeld hiervan.
(Bijvoorbeeld coronaperiode, oorlog)
2) Leeftijdsgebonden invloeden:
Zijn biologische invloeden en omgevingsinvloeden die gelijk zijn voor mensen in een bepaalde
leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer ze opgroeien. (Bijvoorbeeld puberteit, naar basisschool
gaan, menopauze)
3) Sociaal-culturele invloeden:
Invloeden die verbonden zijn aan afkomst, sociale klasse, wijk of subcultuur. Dit beïnvloedt hoe je in
het leven staat. (Nederlands zijn, westerse culturen).
- Niet-normatieve gebeurtenissen ->
Dit zijn specifieke gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van een bepaald persoon. (Specifiek
voor 1 persoon) (Bijvoorbeeld overleden oma, verhuizen).
Paragraaf 1.2 kinderen: verleden, heden en toekomst
Sommige wetenschappers denken dat er een periode was waarin de kindertijd niet eens bestond.
Babybiografieën -> een van de eerste geschriften waarin kinderen methodisch werden bestudeerd.
Charles Darwin -> publiceerde de evolutietheorie -> hierdoor kreeg de observatie van kinderen een
meer systematisch karakter. Darwin was ervan overtuigd dat begrip van de ontwikkeling van
individuen binnen een soort kon helpen om te achterhalen hoe de soort zelf was ontwikkeld. Hij
schreef zelf een babybiografie over de ontwikkelingen van zijn zoon.
Wetenschappers ontdekten de mechanismen achter de verwekking van kinderen en begonnen
genetici de mysteries van de erfelijkheid te ontrafelen. Wetenschappers discussieerden over de
relatieve invloed van Nature (erfelijkheid, aangeboren) en Nurture (omgevingsinvloeden,
aangeleerd.
Door industrialisatie (eind 18e, begin 19e eeuw) werd het arbeidsproces grondig hervormd. Dit
veranderde de kijk op kinderen als goedkope arbeidskrachten:
- Het maakte de weg vrij voor wetten die kinderen tegen uitbuiting beschermden
- Onderwijs was toegankelijker
- Leerkrachten gingen richten op betere manieren om kinderen iets bij te brengen
- Mensen raakten zich bewust van de invloed die hun kindertijd had op hun volwassenleven
- Ontwikkelingspsychologie werd als apart vakgebied erkend.
Continue verandering = de ontwikkeling geleidelijk en vloeien de prestaties op een bepaald niveau
voort uit de prestaties op de vorige niveaus. Continue verandering is kwantitatief (bestaat al) ->
hoeveelheid. Kinderen ontwikkelen steeds meer van hetzelfde. De vaardigheden of kenmerken
veranderen dus niet in aard, maar wel in omvang.
Discontinue verandering = veranderingen met aparte stappen of stadia in de ontwikkeling. Elk
stadium levert gedrag op dat kwalitatief (verandert) -> inhoud en hoedanigheid, anders is dat gedrag
in eerdere stadia.
