Het effect van tijdelijke onthouding versus tijdelijke vermindering op het gewoontegebruik van de
smartphone
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren: Dr. Ron Pat-El en Dr. Natascha de Hoog
Inleverdatum: 03-8-2024
Samenvatting
, Tegenwoordig kunnen we bijna niks meer zonder onze Smartphones. Ondanks de nuttige
functionaliteiten en voordelen van de smartphones, zijn er steeds meer en meer mensen die hun
eigen gebruik als overmatig, ongezond en problematisch ervaren. Uit eerdere onderzoeken is het
belang van interventies zoals sweet-spot, aangekaart waarbij onderzocht is of deze interventie
effectief genoeg is in het verminderen van smartphone gebruik. In dit onderzoek is verder gekeken
naar de effecten van het al dan niet gebruiken van alternatieve digitale apparatuur op het
smartphone gebruik en wat voor effect dat precies uitoefent op het ontgrendelgedrag.
In dit experimenteel onderzoek hebben 540 proefpersonen meegedaan met leeftijden tussen
18-49 jaar oud. Deze proefpersonen werden verdeeld over 3x2 condities. Het onderzoek had een
posttest control design waarbij het gewoontegedrag werd gemeten met SDU Device Tracker. De
resultaten zijn geanalyseerd met ANCOVA met zelfcontrole als covariaat.
De resultaten wezen uit dat een verminderingsinterventie van het smartphonegebruik
effectiever is bij het vermindering van het ontgrendelgedrag. Vooral de combinatie met het
onthouding van het gebruik van alternatieve apparaten is de interventie effectiever in het
verminderen van smartphonegebruik dan de interventies die los gericht zijn op het onthouden van
smartphonegebruik. Er kan een gerichte sweet-spot interventie ontwikkeld worden voor het
verminderen van het smartphonegebruik.
, Het effect van tijdelijke onthouding versus tijdelijke vermindering op het gewoontegebruik van de
smartphone
Smartphones zijn tegenwoordig voor veel mensen een essentieel onderdeel van het dagelijks
leven. In 2019 gebruikte 82,5% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder een smartphone om te
internetten en in 2022 verstuurde meer dan 88% van diezelfde bevolkingsgroep berichten via
Whatsapp (CBS, 2019, 2022). De toegang tot mobiel internet heeft geleid tot de ontwikkeling van
verschillende applicaties en functies voor mobiele telefoons. Naast bellen, kun je met smartphones
foto’s en video’s maken, e-mails verzenden, bankzaken regelen en het nieuws bekijken. Mensen
hebben via hun smartphone toegang tot sociale media en kunnen er spellen op spelen. Ondanks de
positieve aspecten van smartphones is er een groeiende groep gebruikers die hun eigen gebruik als
storend, ongezond, overmatig en/of problematisch ervaart (Radtke et al., 2022). Om een gezonde
balans te vinden tussen smartphonegebruik en het offline leven, zoeken sommige gebruikers naar
strategieën en hulpmiddelen om hun smartphonegebruik te minderen. Deze strategieën variëren van
het gebruik van mobiele applicaties die helpen bij het controleren van gebruik en zelfhulpboeken tot
de jaarlijkse ‘National Day of Unplugging’ en zelfs digitale detoxreizen (Radtke et al., 2022; Syvertsen,
2017).
De vraag naar initiatieven om smartphonegebruik te minderen, suggereert dat het gedrag
moeilijk te veranderen is. Dit is in lijn met de bevinding dat overmatig gebruik zichzelf lijkt te
versterken (Montag et al., 2015). Een ander, gerelateerd perspectief op overmatig
smartphonegebruik stelt dat het een vorm van gewoontegedrag is dat vrijwel automatisch en
onbewust wordt uitgevoerd (Shaw et al., 2018). Dit wordt verder ondersteund door de observatie
dat bepaalde gedragingen, zoals automatisch naar de telefoon grijpen of meldingen controleren,
deels onbewust van aard lijken te zijn (Billieux et al., 2008; Brailovskaia et al., 2023). Als
smartphonegebruik inderdaad voornamelijk gewoontegedrag is, dan ondersteunt de
wetenschappelijke literatuur indirect de stelling dat het niet gemakkelijk te veranderen is. Het is
algemeen aanvaard dat onbewuste gedragspatronen die voortkomen uit gewoonte niet eenvoudig te
doorbreken zijn (Montag et al., 2015).
Op basis van dit uitgangspunt is er onderzoek gedaan naar interventies om
smartphonegebruik aanhoudend te verminderen. Veel van deze interventies zijn gedragsgericht en
behelzen een tijdelijke onderbreking van het smartphonegebruik (Radtke et al., 2022). Hoewel
gedragsgerichte interventies over het algemeen potentie hebben om smartphonegebruik te
veranderen, is het de vraag welke interventievorm het meest effectief is (Elhai et al., 2016; Kent et
al., 2021; Radtke et al., 2022). Met name is het van belang om te onderzoeken of volledige
onthouding van smartphonegebruik ook na afloop van de interventie tot blijvende