Cultuur & Diversiteit – Het belangrijkste uit de artikelen en PowerPoints
Inhoud
Artikel: Geldof - Superdiversiteit ............................................................................................................ 2
Artikel: Putnam – Diversity and Community in the Twenty-first Century ............................................. 3
PowerPoint 1 ........................................................................................................................................... 4
Artikel: Scheffer – De Vrijheid van de Grens ......................................................................................... 5
Artikel: Collier – How Migration is Changing our World ...................................................................... 6
Artikel: Özdil – Nederland Mijn Vaderland (H3) ................................................................................... 8
Artikel: Malik – The Failure of Multiculturalism ................................................................................... 9
Artikel: Cliteur – Multiculturele samenleving vraagt om… ................................................................. 11
PowerPoint 2 ......................................................................................................................................... 12
Artikel: Cliteur – Scheiding van kerk en staat....................................................................................... 14
Artikel: Zee – Rechter v.d. angst/Shariaraden in VK/Verbod shariaraden ........................................... 16
PowerPoint 3 ......................................................................................................................................... 17
Artikel: Özdil – Nederland Mijn Vaderland (H1) ................................................................................. 19
Artikel: Saharso – Politie onterecht beschuldigd/Rapport Amnesty Int................................................ 20
Artikel: Kleijwegt – 2 werelden 2 werkelijkheden................................................................................ 24
Artikel: Sociaal Cultureel Planbureau – Werelden van verschil ........................................................... 26
PowerPoint 5 ......................................................................................................................................... 29
Artikel: Bovenkerk – Marokkaan in Europa ......................................................................................... 31
Artikel: Van San – De Aantrekkingskracht van ‘gevaarlijke’ mannen ................................................. 33
Artikel: KIS – Jeugdcriminaliteit onder migranten ............................................................................... 35
PowerPoint 6 ......................................................................................................................................... 37
1
,Artikel: Geldof - Superdiversiteit
• Om de transitie van de multiculturele samenleving de voorbije twee tot drie decennia
te typeren, gebruikte Vortovec in 2005 voor het eerst het begrip ‘superdiversiteit’.
Hiermee bedoelde hij de veranderende migratiepatronen en hun impact op de
samenleving. Het ging niet alleen om de toename van diversiteit, maar ook om
groeiende diversiteit in diversiteit.
• Er kan een onderscheid worden gemaakt in kwantitatieve en kwalitatieve
veranderingen:
o Er is een kwantitatieve toename van het aantal mensen met een migratie-
achtergrond, dit zorgt ervoor dat vooral de steden veranderen.
o De groeiende diversificatie in diversiteit.
• De verandering van steden heeft niet alleen met migratie te maken, maar ook met het
leeftijdsprofiel van de huidige bevolking. De oudere generaties kennen slechts een
zeer beperkte etnisch-culturele diversiteit. Naast nieuwe instroom door migratie zal
vooral de demografische samenstelling zorgen voor een snelle transitie. Hierdoor
zullen ‘majority-minority-cities’ ontstaan.
• Aan de basis van superdiversiteit ligt een cruciale ‘verandering van het basispatroon
van migratie’. In eerste instantie bestond de migratie voornamelijk uit
arbeidersmigranten, vandaag de dag komen de migranten van over de hele wereld voor
uiteenlopende redenen.
• Het resultaat van deze ‘diversificatie binnen de diversiteit’ is een groeiende
versnippering in de achtergronden van migranten, onder meer op etnisch, taalkundig,
juridisch cultureel, religieus of economisch vlak.
• De diversiteit in diversiteit werk door op tal van domeinen:
o Nationaliteit en etnisch-cultureel;
o Religieus;
o Migratiemotieven;
o Verblijfsstatuten;
o Sociaaleconomische posities;
o Groepen en gemeenschappen; en
o Transnationalisme.
• Superdiversiteit gaat dus over de transitie naar een samenleving waarin diversiteit niet
langer iets is van minderheden.
• Als concept heeft superdiversiteit, volgens Vortovec en Meissner, een beschrijvende,
een methodische en een praktische bruikbaarheid.
• De snel veranderende realiteit maakt ook dat we worstelen met onze taal om de
superdiversiteit te beschrijven. Onze begrippen passen steeds moeilijker op de
groeiende complexiteit. We gebruiken een veelvoud van termen door elkaar om één
element van superdiversiteit, met name de etnische diversiteit te beschrijven:
migranten, allochtonen, vreemdelingen, illegalen, asielzoekers.
2
,Artikel: Putnam – Diversity and Community in the Twenty-first Century
• Eén van de belangrijkste uitdagingen voor moderne samenlevingen, en tegelijkertijd
één van onze belangrijkste kansen, is de toename van etnische en sociale
heterogeniteit in vrijwel alle westerse landen.
• De definitie ‘lean and mean’ houdt in: ‘de sociale netwerken en de bijbehorende
normen van wederkerigheid en betrouwbaarheid’. Het kerninzicht van deze
benadering is eenvoudig: net als tools (fysiek kapitaal) en training (menselijke
kapitaal) hebben sociale netwerken waarde.
• Er is aangetoond dat ons levensinkomen sterk wordt beïnvloed door de kwaliteit van
onze netwerken en dat de kracht van buurtnetwerken misdaad kan afschrikken.
• Putnam wil met zijn artikel drie brede punten maken:
1. Etnische diversiteit zal de komende decennia aanzienlijk toenemen in vrijwel
alle moderne samenlevingen, deels vanwege migratie. Dit hoeft niet per se
negatief te zijn.
2. Op de korte tot middellange termijn volgen immigratie en etnische diversiteit
echter een uitdaging voor sociale solidariteit en remmen ze sociaal kapitaal.
3. Op de middellange tot lange termijn zullen succesvolle immigranten
samenlevingen creëren met nieuwe vormen van solidariteit en de negatieve
effecten van diversiteit zullen dempen door nieuwe, meer omvattende
identiteiten.
• Over het algemeen heeft de toenemende immigratiegolf de etnische diversiteit in de
ontvangende landen vergroot, omdat immigrantengroepen doorgaans hogere
vruchtbaarheidscijfers hebben dan autochtone groepen. Hierdoor zal de etnische
diversiteit in de komende jaren nog meer toenemen.
• Dit heeft verschillende gevolgen voor de ontvangende landen:
o Creativiteit in het algemeen lijkt te worden versterkt door immigratie en
diversiteit.
o Immigratie wordt doorgaans geassocieerd met een snellere economische groei.
o In westerse landen met een vergrijzende bevolking is immigratie belangrijk om
fiscale effecten van het pensioen van de babyboomgeneratie te compenseren.
o Onderzoek van de Wereldbank suggereert dat immigratie vanuit het zuiden van
de wereld naar het rijkere noorden ervoor zorgt dat de ontwikkeling in het
zuiden aanzienlijk wordt verbeterd, deels vanwege geldovermakingen naar
families en deels vanwege de overdracht van technologie en nieuwe ideeën via
immigrantennetwerken.
• In de theoretische toolkit van de sociale wetenschappen vinden we verschillende
perspectieven op de effecten van diversiteit op sociale verbindingen. Eén daarvan, ook
wel aangeduid als ‘contacthypothese’, betoogt dat diversiteit interetnische tolerantie
en sociale solidariteit bevordert.
• Te vaak, zonder er echt over na te denken, gaan we ervan uit dat het overbruggen van
sociaal kapitaal en het verbinden van sociaal kapitaal omgekeerd evenredig zijn in een
soort nullenrelatie: als ik veel bindingsbanden heb, moet ik weinig
overbruggingsbanden hebben, en vice versa.
• De ‘contacttheorie’ suggereert dat diversiteit in de ‘in-group of out-group’ erodeert en
onderscheid én de solidariteit of sociaal kapitale overbrugging van de ‘out-group’
vergroot, waardoor etnocentrisme wordt verlaagd.
• De ‘conflicttheorie’ suggereert dat diversiteit het onderscheid binnen de ‘in-group/out-
group’ vergroot en de solidariteit binnen de ‘in-group’ of het binden van sociaal
kapitaal versterkt, waardoor etnocentrisme toeneemt.
3
, PowerPoint 1
• Mensen grijpen bij het construeren van hun identiteit in meer of mindere mate terug
op cultuur: datgene wat zij menen gemeenschappelijk te hebben met anderen.
Volgens Anderson construeren we gezamenlijk een ‘collectieve voorstelling’, een
‘imagined community’.
• Etniciteit is de gezamenlijke afstamming (‘bloed’/’ras’) nationaliteit
of geboorteplaats (‘bodem’).
• Nationaliteit is ook wel staatsburgerschap.
• Religie is het geloof in een goddelijke of transcendente wereld.
• Elementen van ‘cultuur’ zijn: alles wat niet puur natuur is,
kunst en beschaving én zeden en gewoonten van een bepaalde
groep. Symbolen, helden, rituelen en waarden horen hier etniciteit religie
ook bij.
• In de meeste westerse landen betekent ‘cultuur’ in de eerste plaats ‘beschaving’, en
dan speciaal de vruchten van die beschaving, zoals onderwijs, kunst en literatuur.
• In de sociale antropologie is ‘cultuur’ een trefwoord voor alle patronen van denken,
voelen, en handelen waarvan in het voorgaande sprake was. Het bestaat uit de
ongeschreven regels van het sociale spel.
• Er zijn verschillen niveaus van cultuur:
o Nationaal;
o Regionaal;
o Sekse;
o Generatie;
o Sociale klasse; en
o Organisatie/onderneming/afdeling.
• Ook kent ‘cultuur’ verschillende dimensies:
o Machtsafstand;
o Individualisme vs. Collectivisme;
o Feminiteit vs. Masculiniteit; en
o Onzekerheidsvermijding: van zwak naar sterk.
• Diversiteit is verscheidenheid, het ‘erkennen en waarderen van verschillen tussen
personen’.
• Onderzoek van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR)
suggereert dat de komst van nieuwe bevolkingsgroepen tot gevolg hebben dat zowel
autochtone Nederlanders, als ook ‘gevestigde’ groepen met een migratieachtergrond,
zich steeds minder thuis en veilig voelen in hun buurt. ‘Hoe diverser een buurt wordt,
hoe meer het samenleven onder druk komt te staan’, aldus socioloog Engbersen.
• Positieve gevolgen van ‘diversiteit’ zijn:
o Meer creativiteit en
o Hogere economische groei.
• Negatieve gevolgen van ‘diversiteit’ zijn:
o Uitdaging voor solidariteitsgevoel; en
o Sociaal kapitaal.
• Multiculturalisme is een maatschappelijk en politiek standpunt waarbij men
gelijkwaardigheid veronderstelt van verschillende culturele, etnische en godsdienstige
gemeenschappen binnen een bepaald afgebakend bestuurlijk gebied. Als ideologie
wordt het begrip vaak gecontrasteerd met ‘assimilatie’ en ‘integratie’.
4
