Levensmiddelenmicrobiologie
Hoofdstuk 1: de relatie tussen mens en bacterie
Inleiding:
Symbiose:
relatie tussen twee organismen
minstens één organisme afhankelijk van andere
Er zijn drie vormen van symbiose:
1. Commensalisme:
- één vd twee organismen ondervindt voordeel van samenleving
- ander organisme ondervindt geen voordeel/nadeel
2. Mutualisme: beide organismen ondervinden voordelen van de samenleving
3. Parasitisme:
- één organisme ondervindt voordeel van de samenleving
- andere organisme nadeel
Meestal bacteriën voordelig voor mens/ondervindt geen nadeel
Soms is associatie nadelig voor mens
Symbiose kan wijzigen
Mutualisme:
Beide organismen halen voordeel uit samenleving
Levensnoodzakelijk voor één van beide organismen
Commensalisme: de commensale flora
Oorsprong en lokalisatie van de commensale flora:
Commensale flora:
normale flora
residente flora
stabiele microbiële flora
Commensalen: MO van deze flora die gebruik maken van voedingsstoffen in & op
lichaam zonder dat mens nadeel ondervindt
Transiënte flora:
gastheer kan tijdelijk gekoloniseerd zijn door MO (die geen deel uitmaken van
commensale flora)
zonder gastheer nadeel ondervindt
bepaalde periode aanwezig verdwijnt
Aanwezigheid commensale flora kan opgedeeld worden in drie situaties:
Normale steriele Compartimenten met Compartimenten met
compartimenten: een laag aantal een hoog aantal
bacteriën: bacteriën:
Bloed Maag Slijmvliezen van naso-
orofarynx
vocht in hersenen bovenste deel dunne darm
dikke darm
weefsel blaas
Tropisme:
1
, Bacteriën (die deel uitmaken van de commensale flora) blijken voorkeur te hebben
voor bepaalde delen van lichaam
Bacteriën metabool aangepast aan levensomstandigheden van die zones van lichaam
Samenstelling van de commensale flora:
Levensomstandigheden van de commensale flora niet optimaal omdat:
1. moeten het afweersysteem gastheer overwinnen
2. intense competitie voor VS’en
3. Microbieel antagonisme tussen bacteriën die deel uitmaken van
commensale flora
Sommige bacteriën produceren bacteriocines (= Eiwitten die groei van
andere bacteriesoorten afremmen)
4. Samenstelling commensale flora stabiel bij gezonde individuen
Commensale darmflora is best bestudeerd
Drie belangrijke factoren die invloed hebben op de commensale darmflora:
1. Dieet:
- weinig invloed op samenstelling van darmflora
- wel invloed op metabole activiteit darmflora
- rijk aan gefermenteerde melkproducten & vezels bevordert gezondheid
- toenemende interesse van:
probiotica:
levende MO die bij inname een gunstig effect kunnen hebben op
de gezondheid
prebiotica
bestaan uit VS’en die groei van voordelige bacteriën kunnen
stimuleren
2. Leeftijd:
- invloed op samenstelling commensale darmflora
- darmflora baby (tot 1 jaar): facultatief fermenterende bacterie (door melk)
daarna darmflora van volwassenen
- Samenstelling darmflora ouderen: varieert met die van volwassen door
verminderde maagzuursecretie & darmmobiliteit
3. Antibiotica:
- invloed op samenstelling darmflora
- Na een kuur kan commensale darmflora tijdelijk en gedeeltelijk elimineren
- Gevolg: gastheer tijdelijk gevoeliger voor infecties
Belang van de commensale flora voor de mens:
Positieve effecten: Negatieve effecten:
Interessante metabolieten Productie van carcinogene stoffen
produceren voor gastheer: door metabolisatie van bestanddelen
- rijke bron van metabole uit het dieet:
activiteit - dieet rijk aan vlees & vet
- Bepaalde bacteriën kunnen grotere kans voor darmkanker
vitamines produceren
Kolonisatieresistentie: Bron van opportunistische infecties:
- verhindert dat darm koloniseert - afweersysteem van gastheer
door exogene verminderd bacteriën die
bacteriën/mogelijke pathogene deel uitmaken van de
die in darm terechtkomen commensale flora infecties
- geen metabole ruimte voor veroorzaken
andere bacteriën - antibioticagebruik bij
behandelen van infectieziekten
2
, gevolg: multiresistent
Stimulatie van het immuunsysteem:
immuunsysteem beter voorbereid op
mogelijke pathogenen
Parasitisme:
Infectieziekten:
Eén van beide organismen (bacterie) brengt schade aan bij ander organisme (mens)
als symbiose leidt tot waarneembare schade & veranderingen in fysiologie van
gastheer
Pathogeen:
organisme kan infectieziekte veroorzaken
pathologie:
- studie van ziekten
- bezighouden met … van ziekten:
oorzaak = etiologie
ontwikkeling = pathogenese
effect
Obligaat pathogeen:
MO waarvan aanwezigheid in lichaam niet compatibel (niet samenhangt) is met
gezondheid
Opportunistisch pathogeen:
kan acute infectieziekte veroorzaken bij personen met abnormaal verminderde
immuniteit
pathogeen / commensaal
Soorten infecties:
Acute infectie:
- besmetting van gezond individu leidt na korte tijd tot infectieziekten
- Beperkte tijdsduur
- vb. griep
Chronische infectie:
- ontwikkelt trager
- houdt lang aan
- veroorzaakt beperkte maar duidelijk progressieve schade aan gastheer
- Vb. tuberculose, hepatitis B
Latente chronische infectie:
- pathogeen blijft aanwezig in gastheer richt geen schade aan
- Na activatie pathogeen treedt actieve infectieziekten op
- Vb. gordelroos
Voorwaarden voor (latente) chronische infectieziekte & dragerschap te vervullen:
Immuunsysteem mag pathogeen niet verwijderen uit het lichaam
Pathogeen heeft geen te hoge vermenigvuldigingssnelheid
Schade aan gastheer is minimaal, anders kan gastheer niet lang overleven
Dragerschap:
als gastheer in staat is om de pathogeen waarvan hij drager is over te dragen op
andere personen
Nosocomiale infectie:
= zorginfectie
ontstaat na verblijf in verzorgingsinstelling
3
, hoge concentratie aan zieken in verzorgingsinstellingen grotere kans op
infectieziekte
In ziekenhuisomgeving natuurlijke / verworven resistentiefactoren (MRSA)
ontstaan als gevolg van wisselwerking tussen drie factoren:
1. Aanwezigheid MO
2. Patiënten met verminderde immuniteit
3. Transmissie (overdracht) van pathogenen
Hoofdstuk 2: microbiële mechanismen van
pathogeniteit
Inleiding:
Pathogeniteit:
- vermogen van bacterie
- afweer van gastheer overwinnen
- gastheer ziek te maken
Factoren die aard van relatie tussen mens & bacterie bepalen:
1. Virulentie:
- graad van pathogeniteit
- graad van ziekmakend vermogen
2. Gastheer zelf:
- gevoeligheid gastheer ten opzichte van infecties door MO = afhankelijk van
werking van immuunsysteem
- Gevoelige bevolkingsgroepen = YOPI’s
3. Omstandigheden en het toeval
Infectie heeft verschillende stappen waarbij gastheer ziek wordt door aanwezigheid
virulentiefactoren:
- =eigenschappen / genproducten
- MO gebruiken om gastheer ziek te maken
o Unieke structurele oppervlaktecomponenten:
Moleculaire componenten van de celmembraan en celwand
Fimbriae
Kapsel
Flagellen
o Actieve secretie van substanties:
Toxinen
Enzymen
Hoe kunnen pathogene bacteriën de gastheer binnendringen?
Toegangspoorten:
veel pathogenen enkel ziekten veroorzaken als via hun specifieke toegangspoorten
binnekomen
Via:
Huid:
- belangrijke verdediging tegen pathogenen MO
- meeste MO kunnen gezonde huid niet penetreren
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fienrobijns. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.