Binnen deze samenvatting van het vak armoede en lokaal sociaal beleid, zijn de boeken 'Basisboek Aanpak Schulden' en 'Sociale dynamiek van de gemeentelijke politiek' uitgewerkt. Daarnaast zijn er nog verschillende verplichtte artikelen en acht tentamenvragen uitgewerkt.
De definitie van schuld: een ander krijgt nog geld van je, je hebt een betalingsverplichting.
Er zijn 4 soorten schulden:
1. Koop op afbetaling: je neemt iets aan wat je nog niet hebt betaald, bijv. kleding bestellen die je
achteraf gaat betalen.
2. Lening: je leent geld van iemand.
3. Boete: je bent nog verplicht om te betalen na een overtreding.
4. Onterechte verstrekking: de overheid of een andere organisatie gaf je geld waar je geen recht op
had, deze moet je terugbetalen.
Voor de meeste mensen zijn schulden geen probleem. Zij hebben genoeg inkomsten of spaargeld om
dit af te betalen.
1.1 Betalingsachterstanden
Er is een verschil tussen schulden en achterstallige rekeningen:
Schuld: je moet nog geld betalen, als je geld leent en terugbetaalt volgens de gemaakte afspraak.
Achterstallige rekening: wanneer iemand zijn betalingsverplichting niet op tijd nakomt.
Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) onderzoekt regelmatig hoe de
schuldenproblematiek zich bij huishoudens ontwikkelt.
Aantal cijfers:
In 2014 had bijna 1 op de 5 (17.9%) van de Nederlandse huishoudens minstens 1 achterstallige
betaling (= ongeveer gelijk aan 1,3 miljoen huishoudens).
Sinds 2009 is het percentage huishoudens met minimaal één achterstallige rekening verdubbeld. De
grootste stijgingen in achterstallige rekeningen zijn bij rekeningen van de Belastingdienst,
zorgverzekering en energiemaatschappijen.
Nibud (nationaal Instituut voor budgetvoorlichting): voert periodiek een enquête uit om in kaart te
brengen waarom mensen hun rekeningen niet op tijd betalen. Het Nibud is een onafhankelijke
stichting die informeert en adviseert over financiën van Nederlandse huishoudens.
REDEN 2012 IN % 2015 IN %
TE HOGE VASTE LASTEN 15 27
INKOMEN IS GEDAALD 25 26
TE HOGE ZORGKOSTEN 10 22
NONCHALANCE; GELD WAS ER 34 21
WEL
TERUGBETALEN TOESLAGEN 21 19
In het figuur hierboven wordt de ontwikkeling van redenen die mensen zelf noemen voor het
ontstaan van achterstanden weergegeven. Sommige getallen in het figuur zijn rood gemarkeerd
omdat deze stijgingen zorgelijk zijn. Het feit dat mensen minder vaak aangeven dat ze het geld wel
hadden, kan als een positief punt worden gezien, omdat dit nu minder is (groen).
,1.2 Risicovolle schulden
Bij risicovolle schulden kan een huishouden de schulden die zijn gemaakt nog wel zelfstandig
terugbetalen, maar het is wel moeilijk. Het huishouden zal moeten besparen op uitgaven, zal
afspraken moeten maken met schuldeisers, indien mogelijk meer gaan werken en soms zelfs een
lening moeten afsluiten om rekeningen af te betalen.
Er is sprake van een risicovolle schuldsituatie wanneer een huishouden voldoet aan één of meer van
de volgende risico-indicatoren:
1. Er zijn meer dan 3 soorten achterstallige rekeningen vanwege financiële redenen.
2. Er zijn 1 of meerdere achterstallige rekeningen vanwege financiële redenen in de categorieën
hypotheek, huur, elektriciteit, gas of water, ziektekostenverzekering, bij de afbetaling van leningen
en afbetalingsregelingen.
3. De (totale) omvang van de achterstallige rekening(en) bedraagt meer dan €500,-.
4. De leden van het huishouden staan minstens 1 keer per maand meestal rood voor meer dan
€500,-.
5. Er is een creditcardschuld van meer dan €500,-.
Budgetcoaching en budgetadvies kan huishoudens helpen om te voorkomen dat de situatie
escaleert. Hierbij kan een gezin terecht bij bijvoorbeeld wijkteams, instellingen voor
schuldhulpverlening en vrijwilligers.
Schuldhulpverlening = de term waarmee de ondersteuning wordt omschreven die mensen krijgen
om hun schulden op te lossen.
1.3 Problematische schulden
Van problematische schulden is sprake wanneer een huishouden zo diep in de schulden zit, dat deze
de situatie niet zelfstandig op kan lossen.
Er is sprake van een problematische schuld als het bedrag dat je moet afbetalen per maand hoger is
dan het bedrag dat je zou overhouden als je door een gemeente of schuldhulpverlenende organisatie
geholpen zou worden met een schuldregeling.
Een Schuldregeling is een betalingsafspraak met je schuldeisers die maximaal 3 jaar duurt. In deze 3
jaar betaal je zo veel mogelijk terug. Na 3 jaar krijg je kwijtschelding over het bedrag dat nog betaald
moet worden.
Gedurende de 3 jaar moet je rondkomen van een bedrag dat gelijk is aan 90% van de
bijstandsnorm.
Bijstandsnorm = het absolute minimale bedrag dat je nodig hebt om van te leven.
Voor een alleenstaande is dat ongeveer €875,- per maand.
Voor een stel zonder kinderen ongeveer €1250,- per maand.
Er is ook sprake van een problematische schuldsituatie als iemand schulden heeft die tot grote
problemen kunnen leiden, bijv.: dreigende uithuiszetting en afsluiting van gas, water en licht.
Kortom: een problematische schuldsituatie hangt dus af van het bedrag dat mensen per maand te
besteden hebben en de vraag of er schulden zijn die tot grote problemen leiden.
, Indicatoren voor een problematische schuldsituatie onder elkaar:
1. De schulden zijn zo ernstig dat deze niet meer zelfstandig op te lossen zijn.
2. Wanneer het bedrag dat je moet afbetalen per maand hoger is dan het bedrag dat je zou
overhouden als je door een gemeente of schuldhulpverlenende organisatie geholpen zou worden
met een schuldregeling.
3. Wanneer iemand schulden heeft die tot grote problemen kunnen leiden, bijv.: dreigende
uithuiszetting en afsluiting van gas, water en licht.
Het onderscheid tussen risicovolle schulden en problematische schulden:
in beide gevallen komt een huishouden in aanmerking voor schuldhulpverlening (moet volledig
terugbetalen).
een huishouden met problematische schulden komt in aanmerking voor een schuldregeling met
kwijtschelding (moet gedurende 3 jaar zo’n hoog mogelijk bedrag maandelijks afbetalen).
De gemiddelde schuld van huishoudens die zich in een problematische schuldsituatie bevinden is
€42.900,- (2015).
1.4 Omvang schuldenproblematiek en bereik schuldhulpverlening
Bijna 1 op de 5 huishoudens heeft risicovolle of problematische schulden of maakt gebruik van
schuldhulpverlening. Omdat het lastig is om precies te bepalen hoeveel huishoudens er zijn met
risicovolle of problematische schulden, houden onderzoekers een onzekerheidsmarge aan.
Onzekerheidsmarge = een interval waarvan met 95% zekerheid gesteld kan worden dat het
werkelijke aantal erbinnen ligt.
Zo is bijvoorbeeld het aantal huishoudens met risicovolle schulden niet exact bekend. Het percentage
ligt tussen de 8.1 en 11.3 %. Met 95% betrouwbaarheid is te stellen dat tussen de 8.1 en 11.3% van
de Nederlandse huishoudens te maken heeft met risicovolle schulden.
De groep huishoudens met risicovolle schulden is in 2015 groter dan de groep met problematische
schulden dit is positief, want voor risicovolle schulden geldt dat huishoudens deze in principe
zelfstandig kunnen oplossen.
Er zijn meer huishoudens met problematische schulden die niet bekend zijn bij de
schuldhulpverlening dan huishoudens die wel bekend zijn bij de schuldhulpverlening dit is een
zorgelijke constatering, omdat ze daardoor steeds verder in de problemen komen.
De schuldenlast loopt op of escaleert door bijvoorbeeld een uithuiszetting.
1.4.1 Ontwikkeling van het aantal huishoudens met schulden
Het aantal huishoudens met (een risico op) problematische schulden nam in de periode 2009-2015
toe van 893.000 naar 1.377.000 Stijging van 54%.
Over de periode van 2009-2012 was er een groei van 35%.
Over de periode van 2012-2015 was er een groei van 14%.
Daarmee is de groei van het aantal huishoudens met risicovolle of problematische schulden
afgenomen.
In 2012 was 38% van de huishoudens met problematische schulden bekend bij de
schuldhulpverlening. In 2015 waren dat 29%.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jevanderwal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.
