Bedrijfseconomie H6,7.4,8,9,10,16,18,19,20.4
Hoofdstuk 6
Enkelvoudige interest = elke keer even grote bedrag krijgen als beginkapitaal
Samengestelde interest = rente over beginkapitaal en bijgeschreven rente dus rente over rente
Perunage = i
(6/100 = 0,06)
Eindwaarde = bedrag x a x R^n -1/R -1
Of
K x (1 + i)^n
a = aanvangswaarde
R = vermenigvuldigingsfactor
N = aantal stortingen/opnemen
Contante waarde = E x (1+i)-^n
Of
Bedrag x a (^-) x R^n-1/R-1 ˆ
Letten op deze punten bij berekening eindwaarde of contante waarde!
- Tijdstip waar je naar toe rekent
- Aantal bedragen
- Elk bedrag het aantal periode tot datum van berekening
1,5% samengestelde rente meer dan 3% rente per jaar
3% = nominale rente
1,5% = effectieve rentepercentage
Lening terugbetalen = aflossen kan op 2 manieren:
- Ineens aan einde van looptijd
- Lineair: elk jaar wordt evenredig afgelost
Schuldrest = bedrag dat we op een bepaald moment nog verschuldigd zijn.
Let op bij berekenen:
- Schuld verminderd alleen door aflossing niet door interest!
- Interestbedrag over bepaalde periode = interestpercentage x grootte schuld over die periode.
7.5 Opties
Derivaat -> afgeleid product
Waarde van derivaat is gebaseerd op de koers van de onderliggende waarde (aandelen, rentestanden, valuta en
grondstoffen.
Onderliggende waarde = aandelen, rentestanden, valuta en grondstoffen
Optie -> recht aan de koper om ‘iets’ te kopen of te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs gedurende een
bepaalde termijn of op een vastgestelde datum.
Koper van optie betaalt optiepremie voor recht tot verkoop/koop van bepaalde hoeveelheid aandelen gedurende
een bepaalde periode of afgesproken datum tegen vooraf gestelde prijs (koers)
Verkopen van optie = optie schrijven
De vooraf vastgestelde prijs (koers) = uitoefenprijs (strike price of exercise price)
Amerikaanse stijl -> opties mogen worden uitgeoefend tot en met afloopdatum (fysieke levering)
Europese stijl -> alleen uitgeoefend op de afloopdatum (niet fysiek, in geld afgerekend)
Aandelen opties worden per 100 aangeboden (standaard)
Opties kan je met kleinere inleg, grotere rendement behalen. (risico hoger)
Voordelen beleggen in opties tov beleggen in aandelen:
- De belegging (betaalde optiepremie) is bij opties veel kleiner dan bij aandelen
- Bij het kopen van opties is het risico in bedrag kleiner dan bij belegging in aandelen
- Bij belegging in opties kan de belegger een hoger rendement behalen dan bij belegging in aandelen,
terwijl het maximale verlies in bedrag vaak kleiner is.
Rendement van belegging:
In procenten: winst/inleg (optiepremie) x 100%
De inleg van aandelen is groter dan bij beleggen in opties. Rendement van beleggen in opties veel hoger zijn dan
dat van beleggen in aandelen -> hefboomeffect van opties.
,Calloptie: eigenaar/koper recht om een onderliggende waarde te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs
gedurende een bepaalde termijn of op een vastgestelde datum. De koper betaalt optiepremie.
Putoptie: eigenaar/koper recht om een onderliggende waarde te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs
gedurende een bepaalde termijn of op een vastgestelde datum. (koper betaalt optiepremie)
Koper Verkoper
CalloptieRecht tot koop Verplichting tot verkoop
Putoptie Recht tot verkoopVerplichting tot koop
Out-of-the-moneyAt-the-money In-the-money
Calloptie Koers < uitoefenprijs Koers = uitoefenprijs Koers > uitoefenprijs
Putoptie Koers > uitoefenprijs Koers = uitoefenprijs Koers < uitoefenprijs
Optiepremie:
• Intrinsieke waarde -> waarde van optie bij onmiddellijk uitoefening
Bij in-the-money gelijk aan verschil tussen uitoefenprijs en koers
Bij out-of-the-money gelijk aan €0
• Verwachtingswaarde -> verschil tussen huidige optieprijs en de intrinsieke waarde (nooit negatief maar
€0 op afloopdatum)
Biedkoers = hoogste bedrag die koper bereid is te betalen
Laatkoers = laagste bedrag die koper is bereid te betalen
Calloptie -> vaak gekocht bij koersstijging. Maximale mogelijke verlies is beperkt tot betaalde optiepremie.
Putoptie -> vaak gekocht bij koersdaling. Betaalde optiepremie soort verzekeringspremie om verwachte verlies te
beperken.
Geschreven calloptie = verplicht om bepaald aandeel te leveren tegen een vooraf bepaalde prijs. Opbrengst
beperkt tot optiepremie. Verlies is door een mogelijke onverwachte stijging tot boven de uitoefenprijs.
Geschreven putoptie = verplicht om bepaald aandeel af te nemen tegen een vooraf bepaalde prijs. Opbrengst is
beperkt tot optiepremie. Verlies voor de schrijver is beperkt tot uitoefenprijs min optiepremie.
Optieprijs veel prijsbepalende factoren, zoals:
- Beurskoers
- Uitoefenprijs onderliggende aandeel
- Afloopdatum
- Volatiliteit van onderliggende aandeel -> bewegelijkheid aandeel, veel schommelingen op beurskoers.
Kans op grote winst
Optiestrategieën:
- Spread -> koopt en verkoopt een belegger gelijktijdig een optie op hetzelfde onderliggende aandeel met
verschillende uitoefendata en/of uitoefenprijzen. Maximale winst en maximale risico bepaald.
Verschillende uitoefenprijzen (price of verticale spreads)
Verschillende uitoefendata (time of horizontale spreads)
Verschillende uitoefenprijzen en data (time-price of diagonale spreads)
- Straddle -> gelijktijdig een call- en putoptie op hetzelfde onderliggende waarde met dezelfde
uitoefenprijs en uitoefendatum. Wordt gebruikt bij volatiele aandelen. Maximale verlies onbeperkt.
- Strangle -> gelijktijdig een call- en putoptie op hetzelfde onderliggende waarde met verschillende
uitoefenprijzen en uitoefendata. Bij hele grote koersbeweging.
Hoofdstuk 8
Woning huren is periodiek betalen
Twee soorten huurwoningen:
- Sociale huurwoningen = woningen met overheidssteun gebouwd, maximale jaarlijkse huurverhoging
- Vrije sector huurwoningen = huurwoningen in particuliere sector, meestal hoge huur en vrije
huurverhoging, niet in aanmerking voor huurtoeslag
Bij sociale huurwoningen kan je soms in aanmerking komen voor huurtoeslag = bijdrage van overheid in je
huurkosten die je kunt krijgen als je een hoge huur betaalt in verhouding tot je inkomen. Om in aanmerking te
komen voor een sociale huurwoning moet je inkomen onder een bepaalde drempel blijven.
Plichten van huurder:
Huur betalen voor gebruik van woning
Bij opzegging rekening houden met opzegtermijn
Aanpassen of verbouwen alleen met toestemming van eigenaar (anders verplicht bij vertrek in
oorspronkelijke staat te verlaten)
Betalen van kosten klein onderhoud
Plichten verhuurder:
, Woning ter beschikking stellen
Opstalverzekering betalen
Kosten groot onderhoud betalen
Huurcontract moet voldoen aan regels van Burgerlijk wetboek
Huurder heeft huurbescherming = verhuurder mag niet zomaar huur opzeggen, verhuurder min 3 maanden van
tevoren opzeggen en een wettelijke reden zijn, huurder moet akkoord zijn en naar rechter om contract te laten
ontbinden als de huurder niet akkoord is
Verschillende partijen die zijn betrokken bij koop van woning.
- Makelaar = meeste mensen zelfstandig huis kopen, maar aankoopmakelaar handig om aan te schaffen,
want kent woningmarkt goed dus is waardebepaling makkelijker voor hem, ook meer ervaring met
onderhandelen wat leidt tot lagere koopprijs en kan helpen met opstellen koopcontract
Voor diensten van aankoopmakelaar betaal je courtage = beloning voor makelaar.
- Hypotheekadviseur = als je geld moet lenen voor een huis is dat vaak een hypothecaire lening (krijg je
onder voorwaarde dat de bank het huis verkoopt als je niet aan je rente-aflossing verplichtingen doet)
hypotheekadviseur biedt advies om voor jou de meest optimale hypotheek te vinden.
Kan kiezen tussen onafhankelijke adviseur = kijkt naar aanbod van meeste banken en instellingen
Adviseur afhankelijk van bank = kijkt alleen naar eigen aanbod en kiest beste daaruit.
- Taxateur = bank vraagt taxatierapport, zodat ze weten wanneer er bij gedwongen verkoop de opbrengst
hoog genoeg is om de restschuld van hypotheek af te lossen.
Gevalideerde taxatie = taxatierapport gaat langs NWWI (Nederlandse Woning Waarde Instituut) als het
daar is goedgekeurd dan accepteren geldverstrekkers de leningen ook. Voor taxatie dienen er
taxatiekosten betaald te worden.
- Bank = geldverstrekker, ook andere instellingen lenen geld (pensioenfonds, verzekeraars enz..) Geven
pas lening uit als ze weten dat ze het kunnen terugbetalen (dus ook de rente)
Banken kijken naar:
Inkomen
Andere schulden
Beroep
Om hypothecaire lening af te sluiten betaal je afsluitkosten/administratiekosten
- Notaris = zorgt voor de hypotheekakte en voor de eigendomsoverdracht van de woning waarvoor je ook
een notariële akte moet hebben. Als dit beide door de koper en verkoper is getekend zet de notaris de
registratie in het Kadaster = openbaar register waar elke belanghebbende kan zien van wie een
bepaalde woning is, of er bijzondere rechten/plichten zijn en of er sprake is van een hypothecaire lening.
Voor en nadelen eigen woning
- Aanschaf van woning is bewerkelijk
- Hoge kosten voordat woning van koper is
- Koper kan na de koopwoning aanpassen naar eigen wens
- Vaste rente is hypotheek zeker
- Variabele rente kunnen uitgaven stijgen/dalen
- Door aflossing, opbouwing vermogen
- Woning kan in waarde stijgen of dalen
- Kan schuld overhouden, dus niet makkelijk te verhuizen
- Woningeigenaar heeft meer lasten aan verzekeringen dan huurder
Lineaire hypotheek = elke periode een vast bedrag aan aflossing (rente verschilt!)
Belastingvoordelen = je mag de betaalde hypotheekrente op je inkomen in mindering brengen voordat de
belasting over je inkomen wordt berekend.
Hoe hoger het inkomen, hoe meer belastingvoordeel
Progressief belastingstelsel = hoe hoger je inkomen, hoe hoger je belasting is (procentueel)
Inkomsten uit je eigen woning = eigenwoningforfait
Eigenwoningforfait moet van de hypotheekrente af daarna heb je het belastbaar inkomen.
Voordelen lineaire hypotheek:
- Interestkosten snel lager
- Interestkosten zijn in de inkomstenbelasting aftrekbaar
- Schuld steeds kleiner
Nadelen:
- Belastingvoordeel neemt af, doordat interestkosten lager worden
- Uitgaven van rente en aflossing eerste jaren hoog, terwijl inkomen dan nog niet hoog genoeg is.
Annuïteitenlening = periodiek bedrag aan aflossing en rente samen.
Interestbedrag wordt steeds lager en aflossing juist steeds hoger.
Voordelen annuïteitenhypotheek:
- Eerste jaren weinig afgelost en veel interest, dus hoge belastingvoordeel