Samenvatting alle Literatuur van Inleiding Psychologie van de Vrij Universiteit VU Leerjaar 1 Jaar 1
Zimbardo, P.G., Johnson, R.L. & McCann, V. (2022). Psychologie; Een Inleiding, 8e herziene editie, Amsterdam: Pearson Education Benelux.
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Het woord psychologie afkomstig uit het Oudgrieks:
Psyche = geest
Ologie = gebied van studie
Terrein van psychologie:
- Interne geestelijke processen, die we alleen indirect waarnemen
- Externe waarneembare processen
Wetenschap van de psychologie gebaseerd op: objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
1.1.1 Psychologie: het is meer dan je denkt
In verschillende omgevingen verrichten psychologen sterk uiteenlopende taken. Dit is in 3 groepen
in te delen. Hiertussen wel overlap omdat psychologen hun werk in verschillende functies
uitoefenen:
- Experimenteel psychologen
o Voeren onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëren.
o Geven vaak ook les
- Docenten psychologie
o Geven les aan studenten van professionele bacheloropleidingen
o Doen onderzoek aan de universiteit
- Toegepast psychologen
o Passen de kennis die door experimenteel psychologen is gevonden toe om
problemen van mensen op te lossen.
o 2/3 van psychologen met een universitaire opleiding
Specialisaties in de toegepaste psychologie
- Arbeids- en organisatiepsychologen
o Gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek die de productiviteit en de
arbeidsmoraal van werknemers moet maximaliseren.
- Sportpsychologen
o Helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren door trainingssessies in te
plannen en hun te leren omgaan met emoties.
- Schoolpsychologen
o Zijn deskundig op gebied van lesgeven en leren en houden zich bezig met dingen die
schoolprestaties kunnen beïnvloeden.
- Klinische psychologen (counselers)
o Helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied, of om moeilijke
keuzes te maken.
- Forensisch psychologen
, o Gebruiken hun kennis in het wets- en rechtssysteem om personen op verschillende
vlakken te beoordelen
- Omgevingspsychologen
o Proberen interactie met onze omgeving en het milieu te verbeteren.
- Gerontopsychologen
o Nieuwst vakgebied: helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en
effectief te leren omgaan met leeftijd gerelateerd problemen.
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
Psychiatrie: medisch specialisme en maakt geen deel uit van de psychologie. Richten zich op de
behandeling van mensen met ernstigere psychische stoornissen dan psychologen. Ze behandelen
vanuit een medische invalshoek. Mogen wel medicijnen voorschrijven
Psychologie: hele terrein van het menselijk gedrag en de geestelijke processen. Niet medisch mar
een psychologische invalshoek. Mogen geen medicijnen voor schrijven.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Wat is kritisch denken?
6 vaardigheden voor kritisch denken: deze vragen moeten gesteld worden voordat nieuwe ideeën
aanneemt
1. Wat is de bron?
a. Heeft de bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
a. Is bewering in strijd met bestaande kennis?
b. Wees sceptisch over een doorbraak of revolutionair iets
3. Wat is het bewijsmateriaal?
a. Anekdotisch bewijs: ervaringen van slechts enkele mensen
b. Wetenschappelijk bewijsmateriaal is een eis
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
a. Emotionele bias: mensen hebben een gevoel bij een bewering en laten zich hierdoor
leiden.
b. Confirmation bias: menselijke neiging om ons gebeurtenissen te herinneren die onze
aannemen bevestigen en tegenstrijdige bewijzen te negeren of te vergeten.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
a. De aanname dat gezond verstand een substituut is voor wetenschappelijk bewijs.
b. Correlatie-causaliteit-denkfout: aannemen dat als twee dingen te gelijk voorkomen,
het een het ander moet veroorzaken.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
a. Voor een probleem dat uit meerdere facetten bestaat, is een complexere oplossing
nodig dan een afschrikprogramma.
1.2 Wat zijn zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Oude Griekse filosofen: emoties kunnen het denken verstoren en onze waarnemingen zijn slechts
interpretaties van de ons omringde wereld. (Nog steeds het uitgangspunt)
,Azië: beheerde het bewust zijn via meditatie
Afrika: verklaringen voor stoornissen vanuit spirituele opvattingen. Sjamanen (genezers) maakte
behandelingen.
Middeleeuws Europa: volgens rooms-katholieke kerk staan de ziel en de menselijke geest los van de
natuurwetten.
Hier uit ontstonden de 6 belangrijke perspectieven die domineren in het snel veranderde veld van de
moderne psychologie: het biologische, cognitieve, bavoriorostosche, whole-person-, ontwikkeling –
en socioculturele perspectief.
Bepaald gedrag is niet altijd enkel te verklaren vanuit een perspectief.
1.2.1 Scheiding van lichaam en geest en het moderne perspectief
Descartes (Franse filosoof): een scheiding tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam.
Daardoor kon menselijke gevoelens bestuderen en voor de kerk de geest erbuiten houden. Omdat
deze lichamelijke activiteit in het zenuwstelsel gebaseerd was.
Descartes behoorde tot het rationalisme: stroming die de ratio als enige middel zag om aan
wetenschap te doen.
Empirisme: veel kritiek op Descastes omdat zij beweren dat het denken onnodig is waarnemingen,
ervaringen en experimenten die enige bronnen van kennis waren.
Het moderne biologische perspectief
Descrates perspectief = het moderne biologische perspectief.
Geest = product van de hersenen. Alles wordt bepaald door lichamelijke eigenschappen. Biologische
psychologen zoeken naar oorzaken in ons zenuwstelsel, endocriene stelsel en de genen.
Twee variaties op het biologische thema
Neurowetenschap: processen in de hersenen
Evolutionaire psychologie: menselijk gedrag komt voort uit overgeërfde neigingen. Fundamentele
gedragingen zijn ontstaan door de omstandigheden waarin onze genetische voorouders leefden.
Natuurlijke selectie zorgt ervoor dat de beste eigenschappen door evolueren.
1.2.2 Het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne cognitieve perspectief
Duitse wetenschapper Wilhelm Wundt: de wetenschappelijke methoden, zoals die in schei- en
natuurkunde werden toegepast, konden ook gebruikt worden om zowel de geest als het lichaam te
bestuderen.
Introspectie naar de elementen van de bewuste ervaring
Introspectie: onderzoek waarbij getrainde vrijwilligers hun sensorische en emotionele reacties op
verschillende prikkels beschreven worden.
Eerste psychologische experimenten in de geschiedenis: onderzoek naar wat de elementen van het
bewustzijn waren (aandacht, emotie, denken, leren en taal)
De erfenis van Wundt: structuralisme:
, Structuralisme: de meeste elementaire structuren of onderdelen van d geest aan het licht brengen.
Kritiek op de introspectie: hoe kunnen mensen zelf hun gedachten en gevoelens beschrijven, is te
subjectief. Toch kregen Wundt en Titcher gelijk over hun onderzoeks methode.
Gestalts reactie: ‘Het geheel, niet te delen’
Theoretici (gestaltpsychologen) beweren dat het bewustzijn veel meer omvat dat simpele
zintuigelijke ervaringen en beweerde dat onze ervaringen niet gereduceerd kunnen worden tot een
serie afzonderlijke elementen. Zij concentreerde zich op het geheel van onze bewustzijnservaringen.
James en de functie van geest en gedrag
James beweerde dat de psychologie zich meer moest richten op de functie van het bewustzijn en
niet op de structuur daarvan. Dit leidde tot het functionalisme.
Was erg geïnteresseerd in Darwins vondsten en stelde daarom ook dat de psychologie zou moeten
verklaren op welke wijze mensen zich aanpassen aan de werkelijke wereld buiten het laboratorium.
Hierdoor ontstond de toegepaste psychologie. James schreef veel over aangeleerde gewoontes. Zijn
opvolger (John Dewey) ging verder in op het nieuwe leren: leren door te doen en niet door te kijken.
Het moderne cognitieve perspectief
Het moderne cognitieve perspectief is ontstaan als gevolg van de gedachte dat de computer de
nieuwe geest zou gaan vormen. De nadruk ligt op cognitie: geestelijke activiteiten. Iemands
gedachten en handelingen zijn het resultaat van het unieke cognitieve patroon van waarnemingen
en interpretaties van ervaringen.
Door brain-imaging-technieken kunnen cognitieve aspecten meer objectief worden vastgelegd.
Er ontstonden nieuwe perspectieven: behaviorisme. Dat ernaar streefde de psychologie vanuit
wetenschappelijke principes te bestuderen.
De Gestaltpsychologie ging menselijk gedrag bestuderen vanuit een holistisch standpunt
1.2.3 Het behavioristische perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag
1900: behavioristen hadden het idee dat je enkel zekerheid kan verwerven over datgene wat je kunt
waarnemen en op het idee dat de mens bij de geboorte een tabula rasa is.
Ze vonden dat het bestuderen van de geest, geen deel van de psychologie zou moeten uitmaken.
Omdat de geest tot cirkelredenering zou leiden omdat het bestaan niet zou kunnen worden
bewezen.
Objectieve wetenschap: fysieke stimuli vanuit de omgeving en de waarneembare reacties van het
organisme daarop.
Behaviorisme: de wetenschap van het gedrag en van de meetbare omstandigheden in de omgeving
die dit gedrag beïnvloeden.
Behavioristen oden geen subjectieve aannames. Het behavioristische perspectief ging vooral om de
manier waardoor ons handelen wordt gevormd door de consequenties ervan.
1.2.4 De perspectieven vanuit de gehele persoon: psychodynamisch, humanistisch en
karaktertrekken en temperament
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisabuwalda. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
