Hoorcollege 1: Forensische psychiatrie en psychologie,
een inleiding
Tentamen: 40% collegestof, 30% uit het ene boek, 30% uit het andere boek.
Boeken -> nieuwste druk kiezen! Geen oudere druk nemen, die zijn echt anders.
Poli-klinische behandeling = ambulante behandeling. Je woont thuis en je gaat voor behandeling
een aantal uur per week naar een instelling toe, en verder ben je gewoon thuis.
Beschrijving werkveld:
Er zijn drie deelgebieden van forensische psychologie/psychiatrie:
1. Verklaring van criminaliteit (individueel niveau)
o Hoe komt het dat deze persoon dit delict gepleegd heeft? Wat zijn de achtergronden
daarvan? Kijken op individueel niveau (kijken naar die persoon)?
o Is bv een stoornis een verklaring voor het gedrag? -> let op: niet alle mensen die een
delict plegen hebben een stoornis. En niet alle mensen die een stoornis hebben,
worden delinquent. Sterker nog: veel mensen met een stoornis worden niet
delinquent, maar er zijn mensen met een stoornis die een verhoogd risico hebben
op delinquent gedrag.
o Er zijn geen simpele verklaringen voor delinquent gedrag.
o Er zijn enkele uitzonderingen waarbij er één factor is die de criminaliteit verklaart ->
vb: alcohol en drugs. Er zijn mensen die een hele normaal leven leiden, maar door
een (grote) inname van alcohol of drugs kan diegene wel delicten gaan plegen wat
diegene anders (nuchter) nooit zou doen.
2. Voorspelling van criminaliteit
o Gaat het individu opnieuw criminaliteit plegen?
o Moeilijk om toekomstig menselijk gedrag te voorspellen, maar het is niet
onmogelijk.
o Soms is het wel makkelijk, bv. wanneer iemand al 20 diefstallen heeft gepleegd, dan
is de kans groot dat je het nog een keer doet -> redelijk makkelijk te voorspellen.
o Groot grijs gebied waarin voorspellen niet makkelijk is.
3. Behandeling van verdachten/daders
o Wat voor behandeling? Bv poli-klinische behandeling? Of gedwongen behandeling?
o Thuis of in een kliniek?
Casus: Getroubleerde student Fouad L.
- Slachtoffers: buurvrouw, haar dochter en docent Erasmus
- Boos op: docenten, vrouwen en andere bevolkingsgroepen
o Onderliggende boosheid.
- Na 10 jaar alle examens gehaald, maar geen diploma. Er waren signalen over
disfunctioneren. Psychologisch onderzoek.
- Geïnteresseerd in kunstmatige baarmoeders om vrouwen overbodig te maken.
- Hij zou konijnen mishandeld hebben. Hij liep schreeuwend/gillend in de tuin.
o Buurvrouw heeft een melding gemaakt van zijn vreemde gedrag.
o Mishandelen van konijnen vond hij een hele normale zaak, want we eten toch ook
konijnen en anderen dieren, dus waarom mag je ze niet mishandelen?
- Hij zat op een forum waar mensen elkaar aanspoorden om geweld o.i.d. te plegen.
, - Voordat hij zijn diploma kon krijgen als arts, moest er wel eerst een psychologisch onderzoek
uitgevoerd worden, want ze wilden geen arts afleveren die bv gevaarlijk is voor anderen.
- Psychotisch? Asperger? Alcoholgebruik?
o Zijn allemaal vraagtekens, het is niet zeker.
o Psychotisch zou kunnen gezien zijn uitbarstingen.
o Hij gaf zelf aan dat hij Asperger had. Deze diagnose wordt nu niet meer gebruikt in
de huidige DSM. Iemand met Asperger is een hoog functionerend autist. Heeft hij
zelf gezegd, niet bewezen.
o Vreemde gedrag zou hij te wijten hebben aan overmatig alcoholgebruik.
1. Het was dus een hele boze man. Dit zijn dingen die bekend zijn hierover vanuit de media.
2. Het is erg verleidelijk om te speculeren over stoornissen, maar niks is vastgesteld.
3. Wat voor behandeling geef je zo’n man? -> voorspelling is dat hij tbs krijgt. Maar komt daar
een lange gevangenisstraf voor (vergelding) en daarna een tbs-behandeling, of niet? Nadeel:
als je mensen eerst langdurig straft, en daarna pas behandeld, hoeveel zin heeft dat dan
nog?
Wat leren we uit criminologische verklaringen (over de persoon van de dader)? Dit zijn niet alle
theorieën, maar wel de meest belangrijke.
- Containment theorie
o Van Reckless
o The crime problem (1967)
o Innerlijke containment: zelfconcept (jezelf zien als niet-crimineel), doelgericht
gedrag (richten op acceptabele en realistische doelen), frustratietolerantie,
normgerichtheid.
Iemand moet een duidelijke innerlijke containment hebben, je moet jezelf
als niet-crimineel beschouwen. Je moet doelgericht gedrag vertonen, je
moet je richten op acceptabele doelen (voor de samenleving) en realistische
doelen (voor jezelf). Je moet frustratietolerantie hebben, wat samenhangt
met die realistische doelen voor je zelf. En je moet normgerichtheid hebben:
accepteren van algemene normen. Als je bv niet zelf bestolen wil worden,
dan besteel je anderen ook niet.
o Les: behandeling richten op realistische doelen die de niet-criminele identiteit
ondersteunen.
- Bindingstheorie
o Van Hirschi
o Causes of delinquency (1969)
o Wat mensen weerhoudt van of beperkt in de keuze voor criminaliteit zijn bindingen
met de samenleving (gezin, werk, vereniging): attachment, commitment,
involvement en belief.
o Als jij iets te verliezen hebt door criminaliteit te plegen (bv je partner, je kinderen
willen je niet meer zien, je verliest je baan, etc.), dan moet dat een rem zijn om in
die criminaliteit te belanden of door te gaan met criminaliteit. Als mensen deze
bindingen niet hebben met de samenleving (bv geen werk, geen partner, etc.), dan
denken ze ‘waarom zou ik het niet doen, want ik heb toch niks te verliezen’.
o Les: behandeling niet alleen richten op gevoelens/cognities/gedrag van de
delinquent zelf, maar ook op versterken (of herstellen) van binding met de
samenleving.
, - Rationele keuze theorie
o Van Becker
o Accounting for tastes (1969)
o Misdrijf wordt gepleegd als de verwachte baten de verwachte kosten overtreffen
(niet alleen op financieel vlak)
o Misdrijf is een keuze.
o Rationele keuze theorie zie je bv ook vaker terug in partijprogramma’s -> mensen
kiezen voor criminaliteit, dus ze moeten door straffen ervoor kiezen dat het het niet
waard is, als de straf hoog is zullen ze een andere keuze maken (is overigens niet
helemaal waar).
o Les: als de kans op ontdekking van delinquent gedrag klein is, zal dit gedrag vaker
voorkomen. Dus: controle vanuit de samenleving of contact/controle door
reclassering.
- Strain theorie
o Van Agnew
o Foundation for a general strain theory of crime and delinquency (1992)
o Iemand is niet in staat zijn persoonlijke doel te bereiken. Hoe groter de strain, hoe
waarschijnlijke een deviante reactie.
Eerdere vb: persoonlijke doel was arts worden, maar dat lukte niet -> voelde
zich misschien oneerlijk behandeld.
o Mensen moeten leren om op een andere, acceptabele wijze met stress om te gaan.
Iedereen is weleens gestrest, maar als je coping goed is kan je ook beter met
(hevige) stress omgaan.
Dit kan aangeleerd worden in een behandeling.
o Les: oneerlijke behandeling en grote strain hangen samen met deviante reactie.
Acceptabele coping versterken.
Dus de acceptabele strain moet versterkt worden.
- Labelingtheorie
o Van Tannenbaum
o Crime and the community (1938)
o Door het opplakken van een label wordt de delinquent op stereotiepe wijze bekeken
en behandeld en op den duur gaat hij zich gedragen naar dit label.
o Zie je bv bij zedendelinquenten. Wanneer zij bv een kind slachtoffer hebben
gemaakt worden zij pedofiel genoemd en worden zij nageroepen, ze horen er niet
bij, ramen worden ingegooid etc. De stigmatisering die dan ontstaat kan voor veel
stress zorgen en kan recidive in de hand werken.
o Les: delinquenten worden gevaarlijker naarmate zij vaker gestigmatiseerd worden.
Michael P.
- Veroordeeld in zaak Anne Faber
- Eerder: geen tbs, in hoger beroep 11 jaar
o Hij had eerder al twee meisjes verkracht. Daarvoor had hij geen tbs gekregen
o Achteraf werd gezegd dat hij daar tbs voor had moeten krijgen. Maar achteraf is
makkelijk praten. En vroeger stond tbs niet in zo’n goed daglicht.
- Opstandig als kind, bedreigend naar anderen.
- Vader gewelddadig?
, o Dat werd gezegd, maar of het waar is of niet weten we niet. Als het wel waar is kan
die gedrag hebben geleerd of overgenomen van zijn vader. Of kan het een erfelijke
component zijn.
- 2010 meerdere berovingen en verkrachtingen gepleegd.
- Verslaafd aan cocaïne.
- Dus een dader die als kind al heel lastig was, veel schoolwisselingen heeft ondergaan,
mogelijk uit een gewelddadig milieu, meerdere delicten gepleegd en verslaafd.
Anders Breivik
- Heel veel kinderen op een eiland gedood.
- Rechts-extremist: tegen Islam en marxisme
- Vechtpartijen met moslimbendes in puberteit
- Normaal sociaal leven, maar geen vriendinnen
- 80 doden
- Delict was heel erg goed voorbereid
o Hij was er maanden, misschien zelfs jaren mee bezig geweest om het voor te
bereiden. Had bv kunstmest gekocht voor bommen, wapens gekocht etc.
o Heel bewust het delict gepleegd aangezien hij lange tijd alles had voorbereid.
- Persoonlijkheidsstoornis
o Niet duidelijk welke, mogelijk narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis: je vindt jezelf heel belangrijk,
belangrijker dan anderen. Narcisten kunnen het gevoel hebben dat ze een
‘taak’ hebben voor de wereld, zijn ‘taak’ zou zijn geweest om de blanken te
redden van de Islam en communisten.
- Achteraf zei hij zelf: “gruwelijk, maar noodzakelijk”
o Je kan niet constateren dat hij spijt heeft van hoeveel mensen hij heeft vermoord.
o Narcistische persoonlijkheidsstoornis: je vindt jezelf heel belangrijk, belangrijker dan
anderen. Narcisten kunnen het gevoel hebben dat ze een ‘taak’ hebben voor de
wereld, zijn ‘taak’ zou zijn geweest om de blanken te redden van de Islam en
communisten.
Joran van der Sloot
- Zou volgens eigen zeggen vroeger psychiater nodig hebben gehad
o Je weet niet of dit waar is aangezien hij constant liegt.
- Pathologisch leugenaar
o Zegt die zelf ook.
o Bijna alles wat die zegt moet je eigenlijk wantrouwen.
- Psychopaat?
o Er werd bij hem gesproken over psychopathie. Betekent dat je een afgestorven
gevoelsleven heeft, je trekt je niks aan van wat anderen meemaken, waar anderen
last van hebben etc. Je trekt je niks aan van de normen van de samenleving, je bent
alleen maar bezig met je eigen belang. Handelen uit eigen belang.
- 2 slachtoffers: Natalee Holloway en Stephany Ramírez
- Kennen we niet goed, want we weten niet wat wel en niet waar is wat die zegt.
Tristan van der V.
- Depressief
- Suïcidepogingen 2008
- Schizofreen