Samenvatting stem.
1. In de rol van Logopedist en Gezondheidscoach beschrijft de student preventieve maatregelen om
stemproblemen te voorkomen. De student ontwerpt, beschrijft en communiceert preventie -
opties ter behoud van gezond stemgedrag en ter voorkoming van stem problemen.
1.1) De student noemt voorbeelden van preventie ter voorkoming van verkeerd stemgebruik
1.2) De student licht toe welke stemproblemen voorkomen kunnen worden
Vrouwen zijn gevoeliger voor stemproblemen.
Primair: heesheid, stembreuken, afonie etc.
Secundair: stress, angst, mislukken
Afwijkend.
Niet economisch stemgebruik:
→ Overal waar TE voor staat maakt de stem afwijkend. (te hoog, te hard, te laag)
Economisch stemgebruik: Een stem wordt als goed en gezond bestempeld wanneer de stem geschikt
is voor een bepaalde taak of binnen een bepaalde context. Dus economisch stemgebruik. (leerkracht
moet de hele dag goed zijn, maar voor iemand achter de computer, dan minder goed praten. Ligt
eraan welke functie je hebt en waarvoor je je stem nodig hebt)
→ Fysiologisch kan een goede stemkwaliteit gedefinieerd worden als een helder klinkende stem.
Belasting.
Wat kan jou stem aan? Waar is dat van afhankelijk?
De belasting die de stem ondergaat in termen van duur, toonhoogte en volume (Heylen et al., 2001)
In de volksmond ook spreekvermoeidheid; de larynxspieren kunnen de nodige energie niet
voldoende lang leveren.
- DUUR is de kern van het probleem bij luider spreken. Hoger praten resulteert in een verhoogd risico
op overbelasting of stemstoornissen.
- TRILLINGSFREQUENTIE is een tweede belangrijk punt bij belasting. Vrouwen zijn kwetsbaarder dan
mannen. Zij die hoger praten (vrouwen en kinderen) lopen een verhoogd risico op overbelasting of
stemstoornissen. Omdat vrouwen kortere stembanden hebben. Je gaat je stem voileren, zodat je
verstaanbaarder bent.
- LUIDER SPREKEN is een derde punt. Meeste mensen verheffen de stem bij meer volume, dit
betekent toename van de toonhoogte in plaats van luider spreken. Duurt dit enige tijd, dan is de
belasting hoog. Voor luidheidsstijging is een goede stemplooisluiting nodig.
Stembelasting.
1. Persoonsgebonden factoren:
- laryngeale constitutie. Hoe ziet de larynx eruit, wat kan de larynx allemaal.
- Persoonlijkheidskenmerken. Temperament of juist verlegen.
- Laryngeale conditie. Bijv. conditie van de slijmvliezen, of allergieën.
2. Niet-persoonsgebonden factoren:
- De taak en de akoestische condities waarbinnen men moet spreken. Bijvoorbeeld droge lucht. De
ruimte bijvoorbeeld een predikant in een kathedraal (nagalm). Rokerige ruimte.
,Stembelastbaarheid.
De cliënt vraagt vaak om zijn belastbaarheid te verbeteren maar de eerste stap is het scheppen van
betere condities.
→ Sleutelen aan ongunstige omgevingscondities. (akoestiek, versterkingsapparatuur)
→ Persoonsgebonden stemzorg (stemhygiëne)
→ Taak aanpassen (minder lang en frequent praten)
→ Pauzes
→ Stemtraining
Streven naar een goed evenwicht tussen belasting en belastbaarheid.
Belasting versus belastbaarheid
• Spreekvaardigheid
• Extra vaardigheid
• Geschikt stemapparaat
• Externe factoren
Top 15 stemproblemen.
1) Kleine stemomvang
2) Veroudering
3) Luchtweginfecties
4) Longaandoeningen
5) Medicamenten
6) Lichamelijke verzwakking (denk ook aan burn-out, stress, vermoeidheid)
7) Verkeerde spreektechniek
8) Te luid, te hoog, te lang spreken.
9) Poliepen.
10) Fluisteren, schreeuwen, roepen.
11) Onnatuurlijk
12) Slechte akoestiek
13) Veel stof, gassen, dampen.
14) Temperatuurschommeling
15) Slechte ventilatie
Fono-stemtrauma. = alles wat je doet om je stem te beschadigen.
- Anno 2012 spreken we niet meer zo vaak over verkeerd stemgebruik of stemmisbruik.
- Gedragingen die bijdragen aan letsel, ontsteking of beschadiging van de stemplooien. Dus een
afwijking in toonhoogte, luidheid en kwaliteit.
- Ontstaat geleidelijk: Gespannen of vermoeide stem.
Groepen stemgebruikers. (Koufman en Isaacson, 1991)
1. Elite vocal performers: Professionele acteurs, artiesten, zangers, uitvoerders.
2. Professional voice users: Leerkrachten, priesters, telefonisten, receptionisten.
3. Non vocal professionals: Juristen, zakenlui, verkopers, dokters
4. Non vocal nonprofessionals: Fabrieksarbeiders, kantoormedewerker, bedienden.
Vooral voor groep 1 en 2 heeft een stemstoornis zeer ernstige consequenties voor het uitoefenen
van het beroep.
, Wat heeft een professionele stemgebruiker nodig?
- Een goed stemorgaan
- Kennis van de stem
- Opleiding, training/ therapie
- Stemhygiëne
- Realiteitszin (wat is haalbaar)
Stem in topconditie.
- Lichamelijke conditie
- Oefeningen
- Gezond lichaam
- Gezonde geest
Welke factoren zijn van invloed op de stem?
- Kuchen/schrapen
- Fluisteren
- Schreeuwen en gillen of luid praten
- Imiteren van stemmen
- Kreunen tijdens inspanning
- Stemgeven met verhoogde spanning
• Stemrust: absolute stemrust (niet spreken) en relatieve stemrust (weinig spreken met veel lange
pauzes)
Negatieve factoren voor de stem:
• verkoudheid
• roken of werken in rokerige omgeving
• allergie
• angst en stress
• spreken in lawaai
• vrouw
• ongunstige ademhaling: thoracaal
• weinig pauzes en rust
• weinig water
• stress
• akoestiek
Leefgewoonten.
- Voeding – Hydratie - Roken – Reflux - Medicatie – Akoestiek - Slaap
Roepen/gillen/krijsen.
Wanneer iemand roept, krijst of gilt treedt er een overdreven laryngeale constrictie op die geleidelijk
een irritatie van de stembanden met secundair organische veranderingen zal veroorzaken.
(chronische heesheid, stembandknobbels of andere larynxreacties).
