Inleiding
Bijvoorbeeld een ontwikkeling van de afgelopen jaren:
Boerkaverbod de wet gedeeltelijk verbod op gezicht bedekkende bekleding (geldt niet
overal, bijvoorbeeld alleen in de zorg, op scholen en in het openbaar vervoer)
o Waarom is deze wet er eigenlijk gekomen?
o Waarom gedeeltelijk?
regering is van oordeel dat er onvoldoende grond is voor een algemeen wettelijk
verbod dat zich uitstrekt tot alle openbare plaatsen ongerechtvaardigd
o Wat zijn de argumenten voor dit verbod?
Identificatieplicht
Communicatie
Kwaliteit van de dienstverlening
Veiligheid
o Welke belangen moeten er tegen elkaar worden afgewogen?
Maatschappelijke belangen ten opzichte van individuele belangen
(vrijheid van godsdienst bijvoorbeeld is geen absoluut recht en kan derhalve
beperkt worden)
o Op basis van welke normen moet deze wet geïnterpreteerd worden?
o Welke problemen lost dit verbod op?
o Wat staat er in de MvT?
Criminalisering en decriminalisering
Sociale constructie van criminaliteit: wat is strafbaar?
Het is afhankelijk van hoe de samenleving iets definieert en of de samenleving vindt dat het
strafbaar moet worden. Zijn eigenlijk bepaalde afspraken tussen mensen
Afhankelijk van
- Tijdsgeest
- Cultuur welke verandert
- Media
Wat is nou wel en niet strafbaar?
Wettelijke criminalisering: hetgeen strafbaar is, staat in de wet geschreven
Maar ook belangrijk: de facto criminalisering het kan wel in de wet staan, maar of je echt
kan zeggen of iets verboden iets hangt af van of iets ook daadwerkelijk wordt gehandhaafd.
Opportuniteitsbeginsel: OM kan zelf bepalen wanneer ze gaan vervolgen.
In hoeverre worden regels eigenlijk gehandhaafd? Denk aan het gedoogbeleid, zoals bij
softdrugs.
,Reikwijdte van het strafrecht
Waarom is de reikwijdte van het strafrecht zo belangrijk?
Strafrecht is specifiek een vrij ingrijpend middel strafrecht is een ingrijpender middel dan het
bestuursrecht of het civiele recht, denk aan:
1. Vrijheidsbenemende straffen
2. Uitoefenen van dwangmiddelen tegen iemands zin
Denk aan iemand aanhouden, iemand zijn telefoon aftappen.
3. Expliciete doel van het strafrecht = leedtoevoeging / vergelding
Doel bestuursrecht = reparatie / herstel van de toestand
4. VOG: indien iemand strafrechtelijk is veroordeeld brengt dit ook in de toekomst nog
ingrijpende gevolgen met zich mee
5. Normatieve werking: dit is slecht gedrag, dit mag niet en dit is verkeerd
Strafrecht heeft een morele lading
Wets- en rechtsdelicten:
Rechtsdelicten: delicten die als moreel verwerpelijk worden gezien
Wetsdelicten: meer om de economische regulering makkelijker te laten verlopen
Maar strafrecht is wel erg belangrijk
Consequenties:
Strafrecht wordt gezien als ultimum remedium: als een redmiddel, we willen pas het
strafrecht pas gebruiken als het echt niet anders meer kan
Hoge mate van rechtsbescherming voor de verdachte
Is het strafrecht nog wel zo bijzonder en onderscheidend?
- Strafrecht en bestuursrecht groeien eigenlijk steeds meer naar elkaar toe.
o Denk aan de bestuurlijke boete, in het bestuursrecht zie je steeds meer punitieve
maatregelen.
o Iemand die als terrorist is veroordeeld, of iemand die zelfs nog niet is veroordeeld
maar alleen nog maar wordt verdachte van, kan de Nederlandse identiteit
afgenomen worden = een bestuurlijke maatregel terwijl dit gezien kan worden als
een heel erg ingrijpend middel.
- Strafbeschikking: wordt niet opgelegd door een rechter, maar door het OM
Om hier tegen in verzet te komen moet je als verdachte zelf naar de rechter stappen. Dit is
anders dan het klassieke stelsel waarin het OM de verdachte voor de rechter sleept.
Rechtsbescherming van de verdachte is bij een strafbeschikking dus ook minder dan in het
klassieke strafrecht. De strafbeschikking is er gekomen ter efficiëntie, om de
veelvoorkomende criminaliteit sneller en beter aan te pakken.
- Ook bij het civielrecht heb je soms maatregelen zoals gijzeling, lijfsdwang indien iemand niet
betaald. Ook hiervan zou je kunnen zeggen dat deze toch wel tegen het punitieve aan lijken
te zitten, terwijl ze dit niet echt zijn.
Er is wel een hogere mate van rechtsbescherming bij het strafrecht. Deze rechtsbescherming zie je
niet bij het privaat en het bestuursrecht. De bepalingen van het bestuursrecht en het civiele recht
zijn veel makkelijker inzetbaar, maar kunnen ook erg ingrijpend zijn. Volgens het Europese hof is dit
niet toegestaan. Zij gebruiken het concept van de ‘criminal charge’ onder art. 6 EVRM. Op het
moment dat jij als Nederlandse staat zegt oké het hele verkeersrecht dat valt nu niet meer onder het
strafrecht, maar onder het bestuursrecht. Europese hof zal zeggen oké dat is prima, maar of het nu
onder het bestuursrecht valt of onder het strafrecht maakt voor ons niet uit. Indien het aangemerkt
,kan worden als een ‘criminal charge’ moet er nog steeds een hoge mate van rechtsbescherming
geboden worden. Althans een bepaalde mate van rechtsbescherming: ne bis in idem, geen straf
zonder schuld, onschuldpresumptie etc. Deze waarborgen zullen dan ook in het bestuursrecht
geboden moeten worden. Deze rechten zijn in Nederland ook in het bestuursrecht opgenomen, maar
toch ligt dit anders.
- In het bestuursrecht zal het bestuur een boete opleggen en zal je zelf naar de rechter
moeten stappen. Terwijl in het strafrecht het OM je voor de rechter sleept.
- De bestuursrechter toetst minder indringend als de strafrechter; is er wel schuld? Is er
misschien sprake van ontslag van alle rechtsvervolging?
- Bestuursrechter doet minder aan materiële waarheidsvinding. Bestuursrechter kijkt meer of
het besluit stand kan houden.
- Bewijslast ligt in het strafrecht hoger
- Motiveringseisen in het strafrecht is hoger
Strafrecht ten opzichte van het privaatrecht
Voordeel
Het gebruik van dwangmiddelen door het OM
Indien er geen sprake is van een slachtoffer, kan het civielrecht een betere optie zijn. Denk
bijvoorbeeld aan milieuzaken.
Nadeel
Het strafrecht ontneemt het conflict van de burger zelf. Als slachtoffer heb je dus niet veel
invloed in de verdere verloop van de zaak. Denk weer aan het opportuniteitsbeginsel het
OM neemt eigenlijk het conflict over. In sommige landen is dit anders. Slachtoffer kan dan
zelf een strafrechtelijke zaak beginnen tegen de verdachte. Hiertegen kan je dan weer
inbrengen dat er dan te veel op de schouders van het slachtoffer komt te liggen.
Reikwijdte van het strafrecht
Zijn er grenzen aan wat de wetgever kan doen bij het strafbaar stellen van de gedraging?
Zijn er grenzen aan strafbaarstelling door de democratisch gekozen wetgever?
Grond en mensenrechten zijn harde juridische grens: stellen een grens aan wat strafbaar
gesteld mag worden en wat niet.
Vrijheid van de burger staat voorop en indien je daar een inbreuk op wilt maken zul je daar
een goede reden voor moeten hebben.
Legaliteitsbeginsel Art. 1 Sv
Overheid mag pas een inbreuk op de rechten van de mens maken, indien dit
duidelijk in de wet staat. Dit met het oog op de rechtszekerheid en het
verbod op willekeur.
o Wetten moeten daarbij heel duidelijk zijn
= Lex-certa beginsel
o Rechter mag de wetten niet al te breed interpreteren
Discretionaire bevoegdheid / beleidsvrijheid van het OM
Bijvoorbeeld: letterlijk gezien is het volgens onze wet verboden voor 16 jarige kinderen om seks met
elkaar te hebben. deze artikelen zijn ervoor om jongeren te beschermen tegen zichzelf
Wanneer wordt iemand hiervoor vervolgd? Wat als de kinderen het zelf graag willen? Wat als een
ouder naar de politie stapt?
Hoever mag deze beleidsvrijheid van het OM gaan?
, Criteria voor strafbaarstelling
= geen harde juridische eisen, staan niet letterlijk in de wet.
Zijn eigenlijk toetsingscriteria welke uitgaan van de grondbeginselen van het strafrecht.
Vrijheid staat voorop, vrijheid mag alleen ingeperkt worden indien het strikt noodzakelijk
is, is dus een uitzondering
Omdat het strafrecht dus ingrijpend is moet je goed legitimeren waarom het wordt
ingezet
Verschillende auteurs hebben onderzoek gedaan naar de criteria welke bepalen of je bepaald gedrag
strafbaar kan maken. Hebben hier ook allemaal een eigen mening / invulling over.
Schade criterium John Steward Mill:
Je mag gedrag alleen verbieden indien het schade brengt aan andere mensen. Gedrag mag
dus niet verboden worden indien dit geen schade oplevert aan anderen of bijvoorbeeld
alleen schade aan jezelf.
o Maar denk bv aan een potlood venter is wel strafbaar terwijl dit dan weer niet per
definitie schade toebrengt aan anderen.
Sociale wetenschappen kunnen ook van belang zijn bij de keuze of iets strafbaar gesteld moet
worden. waar moet je dan naar kijken:
1. Wat is het probleem?
Gedrag moet goed bestudeerd worden en de context van het gedrag moet goed bestudeerd
worden.
o Waarom is het onwenselijk, wat is precies de schade, hoe vaak uit dit gedrag zich en
hoe reageren anderen erop?
2. Is het strafrecht effectief om dit probleem aan te pakken?
Er moet serieus gekeken worden naar of het strafrecht wel een effectief middel is om dit te
handhaven, kan het niet ook op een andere manier?
Strafdoelen zijn hierbij van belang.
Verenigingstheorie: achtergrond van strafrecht is vergelding en leedtoevoeging maar andere
dingen zijn ook belangrijk:
1. Speciale preventie & generale preventie
Pakkans wat is de kans dat de politie er precies achter komt wat je hebt gedaan en je gaat
vervolgen? Hoe kunnen we voor preventie zorgen?
Politieke context
Worden de criteria voor strafbaarstelling eigenlijk in de praktijk wel gebruikt? Is dit wel de realiteit?
- Het ministerie moet wetgeving toetsen aan de zogenaamde aanwijzingen voor regelgeving.
- Aantal strafbaarstellingen is enorm toegenomen, wordt er dan wel serieus getoetst aan
ultimum remedium ? En wordt er wel rekening mee gehouden dat de vrijheid eigenlijk voor
op moet staan?
Wetgever maakt eigenlijk een puur rationele afweging welke is gebaseerd op de
rechtsbeginselen van de rechtstaat.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amyluijten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
