Inhoudsopgave
Hoorcollege 1A............................................................................................................................2
Hoorcollege 1B............................................................................................................................6
Hoorcollege 2A..........................................................................................................................12
Hoorcollege 2B..........................................................................................................................18
Hoorcollege 3A..........................................................................................................................23
Hoorcollege 3B..........................................................................................................................29
Hoorcollege 4A..........................................................................................................................36
Hoorcollege 4B..........................................................................................................................41
Hoorcollege 5A..........................................................................................................................46
Hoorcollege 5B..........................................................................................................................53
Hoorcollege 6A..........................................................................................................................58
Hoorcollege 6B..........................................................................................................................63
Hoorcollege 7A..........................................................................................................................68
Hoorcollege 7B..........................................................................................................................74
, Hoorcollege 1A
1. Wat wordt bedoeld met de soevereiniteit van staten?
Soevereiniteit betekent dat een staat formeel onafhankelijk is van andere staten. Elke staat heeft het
exclusieve recht om binnen zijn grondgebied publiek gezag uit te oefenen, ongehinderd door en
onafhankelijk van andere staten. P. 59
2. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de internationaal-rechtelijke ordening en de
nationale rechtsordes van staten?
De nationale rechtsorde en de internationale rechtsorde kennen elk hun eigen rechtsbronnen. Voor
de Nederlandse rechtsorde gelden de wet en contracten vooral als rechtscheppend. De
internationale rechtsorde erkent in hoofdzaak vier rechtsbronnen: gewoonterecht, verdragen,
besluiten van internationale organisaties en algemene rechtsbeginselen.
Formele scheiding: verder geldt dat beide rechtsordes autonoom zijn, in die zin dat elke rechtsorde
zelf bepaalt of en onder welke voorwaarden zij juridische effecten toekent aan rechtsregels uit een
andere rechtsorde. Fundamenteel uitgangspunt hierbij is dat in beginsel een regel van nationaal
recht geen juridische betekenis heeft in de internationale rechtsorde. Internationaal recht kan niet
bepalen welke rechtsgevolgen het heeft in de nationale rechtsorde. Beide rechtsordes kennen eigen
organen.
Kanttekening is dat de rechtsordes sterk verweven met elkaar zijn. P. 24-27.
3. Wat zijn belangrijke ontwikkelingen waardoor het karakter van het internationaal publiekrecht
in de 20e eeuw grote veranderingen onderging?
Het internationaal publiekrecht had ten tijde van de opkomst van soevereine staten vooral als functie
de bevordering van de vreedzaam samenleving (‘co-existentie’) van staten. Na de Eerste
Wereldoorlog verloor Europa zijn greep op de internationale rechtsorde. De opkomst van de
Verenigde Staten als machtsfactor, een stagnerende koloniale expansie en het ontstaan van de
Sovjet-Unie met een communistisch systeem dat een einde maakte aan de ideologische eenheid van
Europa, verzwakten de Europese dominantie. P.20-22
4. Op welke wijze worden gemeenschapsbelangen tot uiting gebracht in het verdragenrecht en
de staatsaansprakelijkheid?
Verdragen moeten in overeenstemming zijn met dwingendrechtelijke regels van algemeen geldend
internationaal recht (jus cogens). Als verdragen hiermee niet in overeenstemming zijn, zijn ze nietig
op grond van art. 53 en 64 van het Verdrag van Wenen. Die dwingendrechtelijke regels behartigen
dus de gemeenschapsbelangen.
College-aantekeningen:
- Sheet 1
-
- Sheet 2
- Historische ontwikkelingen, waarde en doelen internationaal recht, aard internationaal recht en de
ontwikkeling van het internationaal recht
- Sheet 3/4/5
- Open boek tentamen. Let op: letterlijk citeren mag niet
- Sheet 6
- Historische ontwikkelingen. Russische invasie
2
,- Sheet 7
- Bij de Russische invasie kan je een aantal vragen stellen die zien op internationaal recht. De vraag
voor juristen: zijn zulke acties (on)rechtmatig en/of gerechtvaardigd? Dat moet je op de merites
beoordelen
-Sheet 8
- Het internationale recht begint bij de Vrede van Westfalen (the peace of westphalia, 1648). Het
begin van het moderne statensysteem. Dit is het resultaat van oorlog, de dertig- en tachtigjarige
oorlog.
- Sheet 9
Vrede van Westfalen, 1648
- Tachtigjarige oorlog 1568-1648. Nederlanden tegen Spanje. Verdrag van Münster.
- Dertigjarige oorlog 1618-1648: katholiek tegen protestant. Verdrag van Münster, verdrag van
Osnabrugge.
- Principle of cuius regio, euius religio: wiens gebied, diens religie
- Sheet 10
- Daarna zijn er ontwikkelingen geweest die het recht een bepaalde richting op sturen
- Feodalisme en stadstaten (prins is loyaliteit verschuldigd aan de koning, hertogen aan prins, etc.)
natiestaten (meer eenheid en vereniging in staten, één gezag)
- Imperialisme + kolonialisme
- Natuurrecht positief recht
- 20e eeuw eerste pogingen tot codificatie van het internationaal recht. Verdragen en internationaal
gewoonterecht (gaan we het volgende week over hebben)
- Congres van Wenen: orde werd geprobeerd vast te stellen nadat Napoleon verslagen was.
- Sheet 11
- Na de Eerste Wereldoorlog. Men probeerde een nieuw idee uit. Een internationale organisatie die
verantwoordelijk is voor de internationale vrede en veiligheid. De volkerenbond league of nations.
Verdrag van Versailles, daarin werd de Duitse nederlaag vastgelegd.
- Sheet 12
- Tweede Wereldoorlog. Nieuwe internationale organisatie. Opgericht in Amerika. De Verenigde
Naties (United Nations). San Francisco, 1945. Maar er is een beperkt juridisch instrumentarium, de
VN kan niet alles doen.
- Sheet 13
- Waarde van internationaal recht. Wat is belangrijk? Leven, vrijheid, gelijkheid, etc.
- Sheet 14
- Doelen internationaal recht. Internationaal publiekrecht regelt de uitoefening van publiek gezag in
de internationale gemeenschap. Maar het internationaal recht kent die bevoegdheden niet aan de
staten zelf toe. Het is de staat zelf die bepaalt welke bevoegdheden ze hebben, ze zijn soeverein. Het
internationaal recht brengt beperkingen aan hoe die bevoegdheden uitgeoefend mogen worden.
Nollkaemper drukt dit wat ongelukkig uit op P. 23. Staten staat daarom in het rood op de sheet
- Sheet 15
- Doel internationaal recht is het reguleren van internationale betrekkingen. Vroeger waren staten
enige rechtssubjecten van internationaal recht.
3
, - Inhoudelijke doelen: orde, vrede, veiligheid, rechtvaardigheid, mensenrechten,
democratie/rechtsstaat, vrijhandel/ontwikkeling/bescherming milieu
- Sheet 16
- Nationale rechtssysteem. Daar staat een centraal gezag in. Vaak wel een onderverdeling tussen
centrale regering en provinciale regering, maar wel een centraal gezag in beginsel met een grondwet
en dergelijke. Er is een verticale verhouding tussen overheid en rechtssubjecten. Wetgeving is
bindend voor rechtssubjecten
- Sheet 17
- Als we naar staten kijken dan werkt het anders. Er zijn heel veel staten, die allemaal claimen
soeverein te zijn. Er staat dus geen hoger gezag boven. Hier geldt dus een horizontale relatie. Ze zijn
allemaal met elkaar verbonden door betrekkingen, maar geen staat kan een ander wat tegen zijn zin
opleggen.
- We hebben wel de VN, maar uiteindelijk bepalen de staten wat er gebeurt.
- Typisch is dat staten gezamenlijk het internationale recht maken. Staten handhaven het
internationale recht. Staten moeten instemmen met internationale rechtsspraak. De rechtssubjecten
maken dus zelf het recht. Nationaal is dat heel anders
- Er worden vaak analogieën gemaakt naar nationaal recht. Maar dat loopt een beetje mank omdat
internationaal veel verschilt van nationaal. Dat is vaak problematisch
- Sheet 18
- Internationaal rechtspositivisme.
- John Austin: vanwege het gebrek aan handhaving is internationaal recht eigenlijk geen recht.
Positive morality
- Hans Kelsen: internationaal recht heeft wel sancties en kan wel gehandhaafd worden. Dat kan via
represailles (economisch sancties) of zelfs oorlog. Dat is wel een decentrale handhaving en geen
centrale gezagshandhaving. Maar het is wel recht dus.
- Hart: onderscheid tussen primaire en secundaire regels. Primaire regels zijn regels voor de
rechtssubjecten. Secundaire regels zijn regels die gelden voor ambtsdragers/officials. Secundaire
regels bepalen hoe het recht wordt gemaakt, hoe het wordt geïnterpreteerd en hoe het wordt
gehandhaafd. Hart is sceptisch over het internationaal recht omdat er geen ambtsdragers zijn. Het
internationaal recht is wel recht, maar het mist iets om als rechtssysteem te kunnen fungeren.
- Sheet 19
- Citaat uit een online encyclopedie. De merites van het recht is iets anders dan het bestaande recht.
De Wet AB zegt; de rechter treedt niet in de beoordeling van de redelijkheid en billijkheid van de
wet. Het is niet aan de rechter om te beoordelen of het een goede wet is. Dat is een
rechtspositivistische regel.
- Sheet 20
- Belangrijke ontwikkelingen:
- Internationale vrede en veiligheid. Eind maken aan het gebruik van militair geweld. Handvest van de
VN probeert dit te doen. Een geweldsverbod tussen staten. Dit is geschonden door Rusland. Als een
land wordt aangevallen heeft een land recht op zelfverdediging. Technisch gezien kunnen andere
landen dat land dan helpen. Collectieve zelfverdediging. Verder probeerde men de VN het
geweldsmonopolie te geven, dat is deels gelukt maar het systeem is nooit helemaal uitgevoerd door
de Koude Oorlog etc.
- Sheet 21
- Wat ook belangrijke invloed had is dekolonisatie en zelfbeschikking van volkeren.
4
