Burgerlijke Cultuur Samenvatting
17e eeuw in Nederland: protestantse burgerlijke barok
§1 Burgerij
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: bestuurd door rijke burgers in plaats van
elitaire adel en absolute vorsten zoals in buurlanden. Rijke burgers omringen zich met kunst
om hun welvaart en positie te benadrukken, daardoor maken kunsten bloeiperiode mee.
Amsterdam: belangrijkste handelscentrum van de wereld, burgers laten met exotica hun
internationale oriëntatie zien.
Tolerantie: niemand werd gedwongen van de gereformeerde kerk lid, je mocht min of meer
geloven wat je wilde, belangrijke bestuursfuncties gingen wel naar gereformeerde en
katholieke diensten mochten niet in het openbaar worden gegeven.
Dankzij deze tolerantie vluchtten veel Vlamingen naar de Noordelijke Nederlanden, dit
bracht veel succesvolle kunstenaars en wetenschappers met zich mee en is
medeverantwoordelijk voor de Gouden Eeuw.
Rembrandt: veel detail in kleding, schildert één schuttersstuk (de Nachtwacht), invloed van
Caravaggio en Italiaanse barok zichtbaar, veel licht en donker contrast dat de blik van de
kijker over de belangrijkste personages leidt, veel dynamiek.
Schutters: beschermen (delen van) de stad, behoren tot elite, laten zich vaak schilderen in
een ‘schuttersstuk’, dit hangen ze op in hun ‘clubhuis’.
Medemenselijkheid: protestants geloof is een belangrijke drijfveer, daarom in de steden
waren er veel voorzieningen voor de zorg aan armen en bejaarden, deze huizen worden
door rijke burgers bestuurd.
Luxe vs Soberheid: Welvarende burgers laten graag hun macht zien, dit staat op gespannen
voet met geloof dus moet overvloed binnen perken blijven, kunst het liefst natuurgetrouwe
uitbeelding burgerlijke leven.
Vanitasstilleven: door VOC veel exotische producten, lijkt een realistische voorstelling maar
draagt altijd een boodschap mee, zoals ‘het leven is eindig’, ‘alles wat leeft sterft, bederft
ooit’, ‘aards geluk weegt niet op tegen eeuwige geluk in de hemel’.
§2 Lering en Vermaak
Zorgeloos genieten staat haaks op de protestantse kerk, daarom schuilt achter al het plezier
ook lering.
Genrestuk: schilderij met een zeer alledaagse voorstelling, dit is heel populair in Nederland,
verschillenden symbolen: