Nederlandse samenvatting die ik heb gemaakt en gebruikt bij de werkgroep 1e jaar Psychologie
Leiden. Erg uitgebreid, ik behandel het hele boekje.
vak: Persoonlijkheids, Klinische en Gezondheidspsychologie,
eindcijfer: 8.5
Don’t shoot the dog- The New Art of Teaching and Training
Karen Pryor.
Ringpress Books; 3rd edition (2006) ISBN-13- 978-1860542381
1—Reinforcement: Better than Rewards
2—Shaping: Developing Super Performance Without Strain or Pain
3—Stimulus Control: Cooperation Without Coercion
4—Untraining: Using Reinforcement to Get Rid of Behavior You Don't Want
5—Reinforcement in the Real World
6—Clicker Training: A New Technology
,1—Reinforcement: Better than Rewards
Versterken is beter dan belonen
De invloed van versterkers op gedrag wordt in dit hoofdstuk besproken.
Er zijn positieve en negatieve versterkers, als volgt:
Versterkers
Een versterker is iets dat tegelijkertijd ontstaat met een bepaald gedrag. De versterker vergroot de kans
om dat bepaald gedrag te herhalen in de toekomst. Er zijn twee soorten versterkers: negatieve en
positieve. Een positieve versterker is iets wat je graag vaker wil in de toekomst, en een negatieve
versterker is iets wat je wil vermijden in de toekomst. Je kan gedrag alleen (negatief of positief)
versterken wanneer het gedrag aanwezig is, ofwel: je kan gedrag niet (negatief of positief) versterken
als het niet aanwezig is. Positieve versterking is vaak het enige wat nodig is om bepaald gedrag te
trainen. Als je bijvoorbeeld beter wil worden in een bepaalde sport, is het beter om jezelf te
complimenteren als je iets lukt, dan te gaan schelden en boos te worden als iets niet lukt. Deze
positieve versterker kun je bij jezelf uitoefenen, maar ook bij andere mensen door hen aan te moedigen
en te complimenteren.
Versterkers zijn relatief en niet absoluut. Regen of water kan een positieve versterker zijn voor
planten, maar een negatieve versterker voor katten. Je gaat ook niet lachen wanneer iemand je boos
wilt maken. Het is de bedoeling dat je een versterker kiest die op dat moment gepast is.
Positieve versterkers zijn belangrijk in relaties. Cadeautjes geven aan mensen kan de sfeer en
gezelligheid verhogen. In elke cultuur kan het anders zijn. Vrouwen geven vaak cadeautjes en mannen
nemen vaak de leiding in een bedrijf. Dit bevordert verschillende gedragingen.
Negatieve versterkers
Een versterker is iets dat bepaald gedrag verhoogt, maar dat hoeft niet iets te zijn wat de leerling wil.
Iets vermijden wat de leerling niet wil, kan ook versterkt worden. Een negatieve versterker is iets wat
een mens of dier wil vermijden in de toekomst. Negatieve versterkers bevatten milde of vijandige
stimuli. Bijvoorbeeld een afkeurende blik van een vriend wanneer je een grap maakt. Dit versterkt de
kans dat je in de toekomst deze grap minder of niet meer zal maken. Negatieve versterkers zijn
vijandige stimuli die vermeden of verwijderd kunnen worden door gedrag te veranderen. Zodra je
gedrag verandert na een negatieve versterker en vervolgens nieuw gedrag vertoont, zal de negatieve
versterker verdwijnen en het nieuwe gedrag versterken.
Negatieve versterkers zijn niet hetzelfde als straffen. Iets of iemand straffen gebeurt vaak na het
gedrag en niet tegelijkertijd met het gedrag zoals bij versterking. Het gedrag stopt meteen nadat de
straf is uitgedeeld, maar zorgt niet per se voor nieuw gedrag, omdat het al is gebeurd en je er niets
meer aan kan veranderen. Bijvoorbeeld als je met een slecht rapport thuis komt en je ouders worden
boos als straf, verandert er niets aan het rapport, omdat de straf na de prestaties van het rapport komt.
Volgens Skinner is het verschil tussen straf en negatieve versterker als volgt: een straf resulteert niet in
een verhoogde kans op ander gedrag in de toekomst, terwijl een negatieve versterker wel resulteert in
, een verhoogde kans op ander gedrag in de toekomst. Volgens gedragsanalisten zijn negatieve
versterkers en straffen een proces wat bepaald wordt door de resultaten. Negatieve versterkers kunnen
gebruikt worden om gedrag te trainen, in tegenstelling tot straffen.
Het is belangrijk om te weten dat negatieve versterkers een gebruikelijk en nuttig proces is, maar
wanneer men negatieve versterkers overmatig en op verkeerde momenten gebruikt, kan dat leiden tot
ongewenste resultaten die behoren tot straffen.
Wat voor invloed heeft timing op versterkers?
Zoals al eerder gezegd, wordt een versterker tegelijkertijd ingezet met bepaald gedrag om zo nieuw
gedrag te vormen. De timing van de versterker is misschien nog belangrijker dan de versterker zelf.
De timing van een versterker geeft meer informatie wanneer het, achteraf na het gedrag, heeft
plaatsgevonden. De versterker heeft meer effect wanneer het goed getimed is (tijdens het gedrag) dan
wanneer het slecht getimed is (zoals na het gedrag). Een versterker inzetten voordat het gedrag heeft
plaatsgevonden is ook niet effectief. Het is meer een poging om te proberen het gedrag te veranderen
dan de kans vergroten dat het gedrag daadwerkelijk verandert. Dit wordt in sommige situaties ook wel
omkopen genoemd. Wat ook belangrijk is dat je de versterker inzet om het gedrag op dat moment te
veranderen, maar dat je de versterker ook stopt wanneer het gewenste gedrag is bereikt. Als men dit
niet doet, is de versterker niet informatief en heeft het weinig tot geen effect.
Hoe groot moeten versterkers zijn?
De grootte van voedselversterkers bij dieren moet niet te groot zijn, want de tijd om iets te eten
verzwakt het effect van het gewenste gedrag. Je kan beter tien keer iets kleins geven dan één keer iets
groots. De moeilijkheidsgraad van het gedrag is ook van belang bij de grootte van de versterkers.
Immers, wanneer je harder werkt of moeilijker werk verricht op je werk krijg je daarvoor ook grotere
versterkers. De grootte van versterkers heeft dus ook te maken met het verrichte gedrag.
Een nog veel grotere versterker is de jackpot, deze komt vaak als een letterlijk grote verrassing. Het is
niet helemaal duidelijk hoe zo’n onverwachte versterker voor een groot effect kan hebben op gedrag.
Zelfs al heb je de jackpot misschien wel helemaal niet nodig of komt het effect te laat na het gedrag of
heb je hem niet eens verdiend.
Wat is het effect van geconditioneerde versterkers?
Een geconditioneerde versterker is soms een betekenisloos signaal (geluid, lichtflits, beweging, et
cetera.) dat gepresenteerd wordt voor of tijdens de plaatsing van de versterker. Bijvoorbeeld, een
fluitje is een geconditioneerde versterker voor een dolfijn die een kunstje doet in het water waar ze na
het gewenste gedrag een visje krijgt als versterker van het gedrag in de toekomst. Een ander
voorbeeld: een salaris (geld) is een geconditioneerde versterker om te gaan werken (het gewenste
gedrag). Als men heeft gewerkt, krijgt men geld en kan men kopen wat hij/zij wilt. Dat men iets kan
kopen is de versterker die men ontvangt wanneer men heeft gewerkt. Een geconditioneerde versterker
kan krachtiger worden wanneer het gebruikt kan worden voor meerdere versterkers. Geld kan gebruikt
worden voor meerdere dingen, en is dus een veelzijdige geconditioneerde versterker.
Er worden sinds de jaren negentig veel soorten manieren gebruikt om dieren te trainen: operante
conditionering, vorming, positieve versterking, en geconditioneerde versterking. Een veelgebruikte
techniek binnen de geconditioneerde versterking die hondenbaasjes gebruikten was de ‘clicker
training’.
Wat is het nut van geconditioneerde afkeurende signalen?
Geconditioneerde afkeurende signalen zijn effectiever dan bedreigingen. Het is altijd nodig om een
geconditioneerde afkeurend signaal te gebruiken om gedrag te veranderen. Het vertraagt het leerproces
