Samenvatting
Samenvatting Evoked Potentials
- Instelling
- LOI - Leidse Onderwijsinstellingen
Uitgebreide samenvatting van het vak Evoked Potentials uit leerjaar 2 van de opleiding KNF (klinische neurofysiologie) van de LOI
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Evoked potentialsHS 1 Algemene aspecten evoked potentials
Evoke: oproepen, opwekken.
evoked potential: potentiaalverandering in perifeer/centraal ZS of spier na stimulatie zintuig/deel
zenuwstelsel
Typen EP’s
- Sensorisch:
- SEP: somatosensibel (stimulatie huidzenuw/gemengde zenuw, EP centraal/perifeer)
- VEP: visueel (visuele stimulatie retina, EP hersenschors)
- BAEP: brainstem auditory (stimulatie gehoororgaan, EP hersenstam)
- AEP: corticaal auditory (stimulatie gehoororgaan, EP hersenschors)
- Motor: EP in spier bij stimulatie motorische hersenschors/wortels
- ERP (event related potentials): voorbereiding op motorische respons of verwerking
sensorische prikkel
Sensorische/ERP amplitudes: klein in vergelijking met stoorsignalen -> averaging nodig.
Doel EP
- detectie & localisatie laesie. vb: visueel systeem (VEP), centrale motorische neuron (Motor
EP)
- gedetailleerd testen zintuig (gehoor BAEP)
- hogere cognitieve functies bestuderen (attentie, stimulusdiscriminantie, motorische
preparatie) dmv ERPs
Herhalingsfrequentie stimulus:
- sneller: onderzoek eerder afgelopen
- te snel: habituatie (gewenning, lagere amplitude), gestimuleerde structuur moet kunnen
herstellen
- vroege componenten (BAEP) korte hersteltijd (10 stimuli/seconde)
- late componenten (AEP) lange hersteltijd (1 stimulus/ 2 seconden)
- random stimulusinterval: willekeurig -> minder snel habituatie (mn late EP componenten)
- geen 50hz frequentie gebruiken -> storing wordt niet weggemiddeld
Volumegeleiding
- meting op afstand: ionenstromen waaieren uit in weerstandnetwerk (verschillende
structuren van het lichaam)
- verschillende weerstanden in verschillende weefsels (bot & vetweefsel: hoge weerstand,
spier iets lager, bloed nauwelijks weerstand)
- lichaamsonderdelen zijn elektrische weerstandsnetwerken (volumegeleiders), belangrijk bij
interpretatie potentiaalveranderingen & plaatsing elektroden.
- Hoe verder meetelektrode van stimulus af hoe kleiner en meer uitgesmeerd de potentiaal is,
nog kleiner bij hoge weerstand.
- uitzondering: far field potentialen-> bij dipool en langgerekte volumegeleider (arm/been) ->
potentiaal wordt niet kleiner bij lange afstand (vroege SEP componenten)
- voortgeleidende activiteit is geen dipool -> geen far-field -> bewegende bron -> afnemende
potentiaal bij toenemende afstand.
- abrupte overgang voortgeleiding (blokkade) of verandering volumegeleider (overgang arm-
romp): korte tijd niet bewegende dipoolbron -> far field potentialen
,Registratietechnieken
- gemiddelde signaalcomponenten
- posities 10-20 systeem met kleine verplaatsingen
- componenten kleiner dan bij EEG -> lage en gelijke elektrodeweerstanden belangrijk
Filteren
- zo hoog mogelijk signaalniveau zonder achtergrond EEG, versterkerruis,
bewegingsartefacten -> signaalmiddeling
- filteren signaal: alleen frequenties met relevante fysiologische informatie -> bandbreede
aanpassen -> banddoorlaatfilter (band pass) hoogdoorlaatfrequentie Fl,
laagdoorlaatfrequentie Fh
- afsnijfrequentie niet abrupt maar met bepaalde steilheid van de overgang.
- filteren zorgt voor tijdvertraging die verschilt per frequentie -> vervorming signaal.
standaardisatie noodzakelijk
- toename hoog/laagdoorlaatfrequentie -> verkorting latentietijd
- filter door computer = digitale filtering, hierbij geen tijdvertraging
- smoothen: extra digitaal laagdoorlaatfiltering -> signaal meer glad -> informatie verloren
Analoog-digitaal AD conversie
- bemonsteringsfrequentie: frequenties tot Fhz minimaal 2x Fhz nodig -> nyquisttheorema:
voorkomen signaalvervormingen (aliasing)
- Meestal hogere bemonsteringsfrequentie: 5x/10x Fhz
- amplitudenauwkeurigheid: N bits: 2^n amplitudeniveaus, signaal-ruisniveau bepaald de
nauwkeurigheid. Gebruikelijk: 12bits 2^12= 4096 niveaus
Middeling/averaging
- noodzakelijk bij neurofysiologische metingen
- precies dezelfde responsie in: golfvorm, amplitude, latentie = deterministisch
- bij langere latentie EP componenten is dit lastig -> sessie niet te lang en zo goed mogelijk
constant.
- uiteindelijke uitslag = gemiddelde van alle responsies
- achtergrondsignaal heeft constante eigenschappen EP responsie wordt hierbij opgeteld:
signaal + (stochastisch) ruis concept.
Artefacten
stimulusartefact
- Vele malen groter dan EP signaal.
- Belangrijk te bepalen waar het artefact stopt:
- moet voor de eerste EP responsie zijn
- zo niet: stimulusartefact van signaal aftrekken of goede elektrodeplaatsing
veroorzaakt door:
- potentiaalvelden bij elektrische stimuli
- elektromagnetische velden bij koptelefoon AEP
artefactrejectie
- stukken EEG waarin grote artefacten zoals oogknippers/oogbewegingen worden
overgeslagen.
- Detectie door amplitudeoverscheiding.
- Duur neemt toe: stukken met artefacten moeten overnieuw.
,Reproduceerbaarheid/betrouwbaarheid
- 2 middelingen onder identieke omstandigheden over elkaar projecteren
- nadeel: ongewenste veranderingen
- andere manier: stimuli (even/oneven) in verschillende geheugens (buffers)
middelen.
- dummy average: registratie met losgekoppelde stimulatieelektroden -> vlakke curve ->
technische stimulusgebonden artefacten opsporen
- plus-minus average: responsies afgewisseld op en aftrekken van het gemiddelde -> indruk
ruis die niet aan stimulus gebonden is
- prestimulus interval: interval voorafgaand aan stimulus meemiddelen -> ruisniveau
voorafgaand aan stimulus inschatten. interval: 20% van de gehele curve
Analyse EP-componenten
component: positieve of negatieve potentiaalverandering
voorwaarden EP component:
- reproduceerbaar
- boven ruisniveau uit
- geen artefact
Latentie
- tijdsverschil stimulatie en top component (begin component vaak lastig af te grenzen)
- hangt af van fysiologisch factoren zenuwstelsel (leeftijd, lengte, geslacht) en
pathofysiologische factoren (demyelinisatie)
- normaal: kleine spreiding en normaal verdeeld
Amplitude
- bepaald ten opzichte van:
- top vorige component (meest gebruikt)
- top volgende component
- de basislijn (technische 0 niveau AD versterker of gemiddelde niveau
prestimulusinterval)
- amplitude overschat bij: EP component superponatie op langzame potentiaalverandering
(stimulusartefact)
- hangt af van:
- fysiologische en pathofysiologische factoren (ook axonale schade)
- huid en schedeldikte, diepte zenuw onder de huid (volumegeleiding)
- normaal: grote spreiding niet normaal verdeeld
Benoeming EP componenten (nomenclatuur)
- Naar polariteit en gemiddelde latentie in normale populatie
- afhankelijk van lichaamslengte, eerste negatieve corticaal gegenereerde SEP
component: in NL: N20, in scandinavie N21, in japan N17
- Naar polariteit en volgorde van latentie: P1, N1, P2 etc
- BAEP: volgorde van latentie: piek I t/m V
, Analysetechnieken
topografisch
ingewikkelde verdeling polariteit en amplitude over het hoofd die veranderd in de tijd. Wel 32, 64 of
128 registraties nodig -> door vele curven moeilijk te interpreteren -> topografische analyse,
spatiotemporele mapping, brainmapping.
Spatiële sampling
- zelfde wet als nyquistcriterium: hoogste frequentie max de helft frequentie waarmee wordt
bemonsterd
- spatiele (ruimtelijke) frequentieverdeling: EEG veranderd per plaats en ook het afgeleide EP
signaal
- hoe sneller het signaal veranderd (van 1 positie naar ander) -> hogere spatiële frequenties
- niet voldoen aan nyquist -> vervormingen brainmap: spookfrequenties, spatiele aliasing,
terugvouwing.
- lastig in praktijk te brengen: niet mogelijk aantal elektroden te verdubbelen
- 32 elektroden = minimum gehele hoofd, of dichter bij elkaar in 1 gebied
Brainmap maken
- posities elektroden EP signaal geprojecteerd op een vlak (boven/zijaanzicht van het hoofd)
- vlak verdeeld in kleine vierkantjes, klein deel = elektrodeposties andere deel =
geïnterpoleerd, ligt er tussenin
- amplitude EP signaal dat overeenkomt met een elektrodepostie wordt op 1 moment in de
tijd weergegeven in het bijbehorende vierkantje.
- De amplitude van de geinterpoleerde vierkantjes wordt geschat dmv interpolatietechnieken
-> dus niet daadwerkelijk gemeten, alleen hulpmiddel, extra elektroden is beter!
Interpolatietechnieken:
- nearest neighbour methode (meest gebruikt)
- geschat obv dichtstbijzijnde elektroden.
- neemt liniair of met een macht af met afstand tot elektrode.
- Maxima en minima op elektroden gelegen
- nadeel: onnatuurlijk scherpe potentiaalbergen -> hoge spatiele frequenties
- Spline interpolation
- lijn of oppervlak word zo soepel mogelijk door gemeten amplituden gebogen
Brainmapping
instantane map (op 1 tijdstip) van ampliutudeverdeling door:
- isopotentiaallijnen: vierkanten met gelijke amplitude door lijn verbonden
- kleuren: kleurcodering vierkantjes. regenboog (blauw,groen,geel,rood,wit)
- symmetrisch: amplitude negatief= rood en wit, 0= geel, positief blauw en groen
- individueel/genormeerd: blauw en wit sterkste positieve en negatieve amplituden,
hoeven niet een zelfde waarde te hebben -> niet symmetrisch: geel kan zowel pos
als neg zijn.
Sequentiele mapping:
- regelmatige tijdstippen instantane map maken -> veranderingen spatiele en temporele
domein EP
- symmetrische en gelijke kleurenschaal iedere ma. Alleen uitersten: individuele schaal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thamarpelgrim. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen