Nieuws en Journalistiek College aantekeningen
Hoorcollege 1 ‘Het nieuws en de nieuw(e/s) gebruiker’
7/9/2023
Module 1: ‘het nieuws en de nieuw(e/s) gebruiker’
Docent: Anita van Hoof
Leerdoelen
Na afloop van de cursus kun je ...
1. Ontwikkelingen in journalistiek (als institutie) in de moderne democratische samenleving
beschrijven en verklaren;
2. Verschillende theorieën over selectie en presentatie van het nieuws reproduceren en
toepassen als verklaringsmodel op actuele nieuwsvoorbeelden;
3. Uitleggen hoe het nieuws opvattingen van nieuwsconsumenten beïnvloedt;
4. Het (Nederlands) nieuwsmedialandschap in vergelijkend perspectief beschrijven;
5. Kritisch reflecteren op de moeizame verhouding tussen journalisten, (organisationele)
bronnen en het publiek
“Kennis over hoe nieuws geproduceerd wordt en welke effecten of maatschappelijke impact het
heeft.”
Vak hangt samen met Public relations, reputation management, media, maatschappij en politiek en
project 4: social media analytics
Jeugd criminaliteit: is de afgelopen 10 jaar sterk gedaald, volgens onderzoek. Terwijl wij dachten dat
er juist veel criminaliteit is, omdat het vaak in het nieuws is dat mensen van 14 jaar betrokken zijn bij
steekpartijen.
Er is soms een groot verschil tussen het beeld wat wij denken (door media en door verhalen)
anders is dan dat het in werkelijkheid is. Verhalen in de media kunnen dus misleidend zijn.
Hoe komt het dat het gedaald is? Jongeren zitten meer achter telefoon en PlayStation en de band
met jongeren en hun ouders is sterker in veel situaties.
Week 5: Journalisten komen in het hoorcollege en die kunnen wij vragen gaan stellen (soort van
college tour)
Leerstof: The Dynamics of News + een aantal wetenschappelijke artikelen
Hoorcollege op donderdag
Kennisclipcollege op vrijdag (+ toetsje elke vrijdag over de module)
TODO: leeslijst maken planning wanneer je wat gaat lezen + lezen artikel
Eindcijfer
Tentamen 30 multiple choice vragen, 10 korte open vragen 60%
Opdrachten in werkcolleges en de iRAT en tRAT toetjes 40%
Theorie over nieuwsconsumptie
Scrolling, triangulating, tagging and abstaining
1
,24 manieren waarom mensen met nieuws omgaan, dit overlapt elkaar soms, dus het is niet altijd
helemaal anders.
Per manier afvragen wat deze manier betekent?
Vallen ze samen met en bepaald medium?
Wat zijn ontwikkelingen? Wat voor ontwikkelingen zie je erin?
Met de begrippen geven ze verschillen aan en nuances, goed onderscheiden in het artikel!!
Conclusie artikel:
Wat mensen in de praktijk doen met nieuws en hoe ze het ervaren is meer gevarieerd dan
aangenomen
De verwachting dat digitale, sociale en mobiele media het nieuwsgebruik drastisch hebben
veranderd is zowel waar als niet waar.
10 zaken om te onthouden:
1. Digitale en mobiele media hebben de drempel voor nieuwsconsumptie verlaagd
2. Digitalisering van journalistiek hebben gebruiksmogelijkheden vergroot.
3. Maar, nieuws is niet (veel) meer een sociale ervaring geworden.
4. Minder duidelijke scheiding tussen nieuwsconsumptie en andere activiteiten.
5. Een breder begrip van wat onder nieuws verstaan wordt
6. Verschillen tussen nieuwsconsumptie worden minder bepaald door leeftijd, maar meer door
sociale context
7. Traditionele onderscheid tussen consumptiepatronen gericht op ‘overzicht’ versus ‘diepgang’
zijn minder belangrijk vandaag de dag
8. Technologie en ontwerp steeds belangrijker
9. Nieuws wordt meer gebruikt om contact te maken
10. ‘clicks’ niet de beste manier om te meten hoe mensen het nieuws gebruiken
Probeer voor jezelf te herformuleren wat belangrijk is dan kun je de kern van het artikel makkelijker
onthouden.
Kennisclip college week 1
Voorbereiding is nodig en vereist
De vragen lijken op de vragen in het tentamen, het geeft je een richting in hoe goed je de
stof moet kennen en wat voor type vragen er kunnen komen
Per toets 20 punten (4 punten per vraag)
5x 2 toetsen (iRAT en tRAT)
In totaal 200 punten en dat is een gedeelte van het hele opdrachtenportfolio
Vandaag is een oefentoets!!
Sociale media nieuws veranderd of niet …
Makkelijker om erbij te komen ,waardoor mensen gaan overschatten hoeveel ze het gebruiken
Boek van Perloff
Rode draad door het college heen
Het boek is vanuit de Amerikaanse context geschreven > proberen het perspectief te verbreden naar
Nederland andere landen.
2
,Hoe lees je dit boek?
Nieuws onder academische vergrootglas leggen
o Wat kenmerkt nieuws?
o Hoe goed is het nieuws? (oordeel)
Begin door goed naar de inleiding te kijken (niet omdat daar de stof in gaat), maar daar laat
de auteur zien wat het doel is en waar het over gaat
o Bedenk bij de introductie waar het overgaat
H1 doel = Introduceren en verkennen van problematiek
Het begint met 3 voorbeelden van gebeurtenissen die vergelijkbaar zijn qua gebeurtenis, maar die op
een hele andere manier lijden tot nieuws. Hier zit een baias (vertekening) in.
(On) haalbaarheid van idealen van journalistiek > auteur, habermas carey anderson > kennisclip 1
Fragmentatie in het nieuws
Veel keuze voor de nieuwsgebruiker > artikel costera meijer & groot kormelink
Zoek altijd verbanden als je teksten leest!! Zo zijn het geen losse feitjes, maar verbindingen en
logisch verhaal.
Vertrouwen in nieuws en journalistiek als institutie > vertrouwen in nieuws is gedaald afgelopen
jaren (in VS is dit heel erg, maar ook in Nederland is er een daling)
VB: mensen hebben niet direct vertrouwen erin dat het nieuws klopt, in Nederland hebben we NOS
journaal als de institutie van algemeen nieuws. Mensen hebben nu wantrouwen tegen NOS die
beschuldigen ze van staatstelevisie. Het gevolg is dat het NOS logo op busjes afgeplakt moet worden
doordat mensen ertegen protesten en NOS beschuldigen van biases (vertekend beeld)
Vertrouwen is essentieel voor het functioneren van de samenleving, het is misschien ook nodig dat
er een vorm van wantrouw is, zodat mensen kritisch blijven. Ligt aan de band die je opbouw en de
kwaliteit en manier van maken van nieuws (werkwijze). Als NOS nooit meer zou maken dan zou het
vertrouwen 100% zijn.
Tips
1. Doel van de auteur goed begrijpen
2. Vat in eigen woorden samen > verbanden leggen
3. Box 1.1 moet je begrijpen, gebeurtenissen in historische context kunnen plaatsen
4. Roadmap is handig, niet noodzakelijk (geen tentamenvragen)
5. Conclusie: checken of je dit helemaal snapt> in eigen woorden uitleggen!!
Opdracht: reflectie op college tour
1. Twijfel geval of het journalistiek of nieuws: want gaat persoonlijk over ali, item over de
persoon en niet nieuws over de bank.
‘het is journalistiek, maar geen nieuws’
Beelden van anderen en daarop reageert ali > nieuws
2. Journalistieke functie in publiek debat: algemeen thema discriminatie en programma draagt
bij aan het verbeteren hiervan
3. Belang van de gast: zijn verhaal delen, mensen medeleven/ respect voor hem krijgen en
marketing voor zijn bedrijf
3
, 4. Nep lachen en klappen, achter de schermen gebeuren dingen om het programma smooth te
laten gaan.
Werkcollege 2
Normatieve theorieën:
1. Libertaire theorie: waar persvrijheid en vrijheid van meningsuiting het belangrijkste is.
Iedereen kan maar nieuws naar buiten brengen, dus gevaar voor nep nieuws
2. Sociale verantwoordelijkheid: journalistiek is de waakhond voor wat er bij de overheid
gebeurd. Onderzoeksjournalistiek
3. Collaboratieve: overheid en journalistiek werkt samen
Begin van corona werkte overheid en journalistiek samen met nieuws naar buiten brengen.
NL kan ook meerder theorieën zijn.
Kennisclip Nieuwswaarden Module 3
Wat is nieuws?
Nieuws gaat over het ‘ongewone’ en is selectief. Dit roept twee vragen op:
1. Wat is het verhaal dat het nieuws maakt?
2. Waarom wordt het ene verhaal een headline en komt het andere niet in de media?
Nieuwswaarden: poging om kenmerken van een nieuwsgebeurtenis te vangen.
Aan deze kernwaarden voldoet het nieuw, dus als het aan veel van deze waarden dan is het nieuws.
Nieuwswaarden Galtung & Ruge (1965)
Galtung en Ruge hebben 50 jaar geleden bedacht waarom iets wel of niet nieuws is. Ze hebben een
radio metafoor gebruikt en aan de hand van een radiometafoor kwamen ze eigenlijk achter 8
nieuwswaarden. Naar aanleiding van een inhoudsanalyse van buitenslands nieuws hebben ze nog 4
nieuwswaarden eraan toegevoegd.
1) Frequentie: kan de nieuwsorganisatie erover berichten
a. VB: als er in de avond iets gebeurd kan de ochtendkrant niet direct publiceren
2) Drempelwaarde: hoe omvangrijker en sensationeler een gebeurtenis, hoe eerder het nieuws
wordt.
3) Ondubbelzinnigheid: duidelijk interpreteerbare gebeurtenis
a. Als het een duidelijk verhaal is, dan is het sneller nieuws, dan als het erg genuanceerd is.
4) Betekenis: hoe meer voorkennis en culturele verwantschap we met de gebeurtenis hebben, hoe
meer betekenis we eraan kunnen hechten en hoe eerder het nieuws wordt
5) Harmonie: overeenstemming vertonen met verwachtingspatroon
a. VB: We vinden het logischer als een pedofiel in elkaar is geslagen, dan Sinterklaas, want
dat vinden we een hele vriendelijke man.
6) Uitzonderlijkheid: onverwachte en zeldzame gebeurtenissen
7) Continuïteit: eenmaal verschenen
a. VB: Als een gebeurtenis eenmaal nieuws is, als het in de krant staat, dan is het ook
nieuws en dan blijft het ook even nieuws.
8) Compositie: samenstelling en verhouding
4
