Samenvatting van "partim I" als onderdeel van het vak 'Farmacologie' gegeven door prof. Guns PJ. in de 2e Bachelor Geneeskunde aan de UA. Samenvatting gebaseerd op slides, lesnotities én cursus.
Inhoudstafel
Inleiding.......................................................................................................................................................... 5
Biologisch effect......................................................................................................................................... 5
Geneesmiddelontwikkeling ....................................................................................................................... 5
Wat is een geneesmiddel........................................................................................................................... 5
Hemostase = bloedstolling......................................................................................................................... 88
Hemostase............................................................................................................................................... 88
Rol van endotheelcellen bij de regulatie van hemostase................................................................... 88
Trombo-embolische aandoeningen.................................................................................................... 89
Rol van bloedplaatjes...............................................................................................................................89
Stimuli van bloedplaatjes....................................................................................................................90
Farmaca............................................................................................................................................. 91
Samenvatting: bloedplaatjesremmers................................................................................................ 94
Rol van bloedplaatjes...............................................................................................................................94
Protrombinase complex (F–Va complex)........................................................................................... 95
Anticoagulantia...................................................................................................................................95
Vitamine K.......................................................................................................................................... 96
Injecteerbare anticoagulantia............................................................................................................. 97
Directe orale anticoagulantia..............................................................................................................99
DOAC vs. vitamine K antagonisten.................................................................................................. 100
Fibrinolyse..............................................................................................................................................101
Fibrinolytica...................................................................................................................................... 101
4
,Inleiding
Biologisch effect
● farmacodynamiek (PD) = hoe werkt een geneesmiddel in een organisme
○ dosis → plasmaconcentratie op een bepaald tijdstip
● farmacokinetiek (PK) = wat doet een organisme met een geneesmiddel
○ plasmaconcentratie → effect
⇒ bepalen het biologisch effect
Geneesmiddelontwikkeling NIET
● kostelijk: 1-2 miljard euro
● lang proces: 10 jaar
proces
1. drug discovery
● meestal: academisch onderzoek ontdekt nieuwe pathway die gekoppeld is aan een ziekte
○ inhibitie/modulatie van deze pathway kan het ziekteproces beïnvloeden
2. pre-klinische fase
● hits (actieve moleculen) testen op proefdieren
3. klinische fase
● fase 1: farmacokinetiek en veiligheid bestuderen
○ 10-tal gezonde vrijwilligers
● fase 2: efficaciteit aantonen
○ 100-tal patiënten
● fase 3: grootschalige effecten en nevenwerkingen documenteren
○ > 1000 vrijwilligers/patiënten
Wat is een geneesmiddel
conventionele geneesmiddelen
● small molecules: < 400 g/mol = 400 Dalton
○ orale toediening: opname via plasmamembraan
● NSAID’s (bv. aspirine), synthetische statines
biologische geneesmiddelen = biologicals
● grotere molecules
○ selectievere en specifiekere interactie met target
○ parenterale toediening (IV of SC)
● hormonen (bv. insuline), monoklonale antilichamen
5
,Farmacodynamiek
Aangrijpingspunten van geneesmiddelen
voorbeeld: inhibitie van maagzuursecretie
● niet-specifiek
○ antacida = zouten (bv. natriumbicarbonaat) die zuur neutraliseren
○ alginaat of sucralfaat: fysische barrière aan de binnenkant van de maag, als beschermlaag
tegen zuur
● specifiek
○ H2-antagonisten = histamine-receptor antagonist
■ binding van histamine op H2-receptoren activeert pariëtaalcellen tot
maagzuursecretie
○ protonpompinhibitoren (PPI)
■ inhibitie van K+/H+-ATPase, waardoor pariëtaalcellen het zuur niet kunnen secreteren
Specifieke geneesmiddelen
chemische specificiteit: de ruimtelijke configuratie van een geneesmiddel bepaalt de binding (affiniteit)
met zijn target
● bv. angiotensine II – angiotensine II receptor
○ octapeptide (8 AZ) → afsplitsing van één AZ (7 AZ)
○ L-AZ → D-AZ (inactief spiegelbeeld molecule)
⇒ activiteit verlies: minder affiniteit voor de receptor
biologische specificiteit: bepaald door verschillen in expressie van aangrijpingspunten (bv. receptoren)
● bv. angiotensine II receptoren
○ wel in gladde spiercellen van bloedvaten: contractie
6
, ○ wel in proximale tubulus van nier: Na+-reabsorptie
○ niet in gastro-intestinaal stelsel
uitzonderingen
● β-blockers werken in ter hoogte van receptoren → β-receptor antagonisten
● Ca2+-kanaal antagonisten werken in ter hoogte van ionkanalen → Ca+-kanaal blokkers
Overzicht
Receptoren
= sensoren voor bepaalde moleculen die signalen buiten de cel capteren en omzetten naar signalen in de
cel, om chemische communicatie tussen cellen mogelijk maken
, Ionotropic receptoren
1. agonist bindt op zijn membraanreceptor en wekt een signaal op
2. second messenger: ionen potentiaal
● signaal leidt tot flux van ionen → depolarisatie (activatie) of hyperpolarisatie (inhibitie)
voorkomen: snelle aansturing van zenuw- en spierweefsel
● nicotinerge ACh-receptoren (nAChR)
● GABAA-receptoren die Cl--kanalen openen (inhibitie)
● glutamaat-receptoren die Ca2+-kanalen openen (activatie)
Metabotropic receptoren (GPCR)
1. agonist bindt op zijn membraanreceptor en activeert het G-proteïne
● koppeling aan adenylate cyclase, met vorming van cAMP
○ Gαs (stimulerend), Gαi (inhiberend)
● koppeling aan fosfolipase C
○ Gαq
2. geactiveerd G-proteïne initieert een second messenger
● cAMP, cGMP, IP3, DAG
Gladde spiercellen
β2-receptoren: gekoppeld aan Gαs-protein
1. stimulatie cAMP → activatie van proteïne kinase A (PKA)
2. inhibitie van myosine light chain (MLC) kinase door fosforylatie → relaxatie van gladde spiercellen
⇒ effecten van cAMP verschillen naargelang het weefsel
α1-receptoren: gekoppeld aan Gαq-proteïne
1. activatie van membraangebonden fosfolipase C (PLC)
2. cleavage van PIP2 in DAG en IP3 (second messenger)
3. DAG activeert proteïne kinase C (PKC)
4. IP3 bindt op het sarcoplasmatisch reticulum (Ca2+-reservoir) die Ca2+ zal vrijstelling
5. Ca2+-induced Ca2+-influx: instroom van Ca2+ via voltage-gated calcium-channels (VGCC)
6. contractie van gladde spiercellen door binding van Ca2+ op calmodulin en activatie van myosine light
chain (MLC) kinase
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katovandenbroucke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
