Hoofdstuk 1: Inleiding recht
Doel van recht: rechtvaardigheid, gelijkheid, beschermen van zwaksten, conflictbeheersing
➔ Inhoud wordt door politiek bepaald
➔ ‘technisch doel: het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten te
voorkomen.
➔ Het recht is het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Rehtsgebieden
Staatsrecht: Geeft de basisregels voor de organisatie van de overheid, biedt een beschrijving van de
verschillende organen van de overheid, beschrijft onderlinge verhoudingen en geeft regels voor
relatie tussen burger en overheid.
Bestuursrecht: geeft regels over de bestuurstaak van de overheid (ordenende taak, bijv. zorg voor
milieu, onderwijs, etc). Beschreven hoe overheid zich moet opstellen tegen burgers. Ook
mogelijkheden voor bezwaar of beroep voor burgers staan beschreven.
Strafrecht: beschrijft verboden gedragingen, zoals diefstal of moord. Verboden gedragingen schenden
de rechtsorde, dus niet alles wat verboden is staat beschreven.
Burgerlijk recht: regelt de rechtverhoudingen tussen burgers onderling
1. Personen en familierecht = familierechtelijke relaties tussen mensen (ouderschap, gezag,
scheidingen).
2. Vermogensrecht = zakelijke relaties, zoals koop of huur.
3. Rechtspersonenrecht = gaat over organisaties of ondernemingen die een zelfstandig leven
leiden in het recht (bijv. nv of bv).
Jeugdrecht: geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt. Geen eigen rechtsgebied,
bestaat uit verschillende rechtsgebieden.
Materieel recht: rechten en plichten van burgers, beschreven wat wel en niet mag
Formeel recht: het procesrecht, beschreven hoe materieel recht gehandhaafd wordt.
Hoofdstuk 2: Ouders van jeugdigen
Juridische moeder: uit wie het kind is geboren is zowel biologische als juridische moeder (ook bij
draagmoeder)
Juridische vader: met moeder getrouwd bij geboorte, jeugdige erkend, vaderschap door rechter
vastgesteld, jeugdige geadopteerd of door geregistreerd partnerschap.
Vaderschap ontkennen: verzoek bij rechtbank. Voorwaarde: duidelijk dat man niet biologische vader
is (bijv. door DNA-test)
- Overlijdt man in huwelijk en kind wordt gebaard binnen 306 dagen na overlijden, is hij nog
steeds juridische vader
- Vaderschap kan niet ontkent worden als de man instemde met kunstmatige inseminatie of
gebruik donorzaad.
o Of hij wist dat vrouw zwanger was van een ander vóór trouwen.
, - Als man bedrogen is, dan wel mogelijk
- Kind kan wel vaderschap ontkennen.
Erkenning: vrouw zonder formele relatie, kind alleen moeder -> man kan vader worden door kind te
erkennen. Vader wordt alleen juridische vader, niet biologische (biologische vader kan ook erkennen).
Toestemming:
- kind van 0 t/m 12 = moeder toestemming
- Kind van 12 t/m 16 = toestemming moeder en kind
- kind van 16 of ouder = kind toestemming
Geen toestemming, toch erkenning
- Als vader kan aantonen dat hij verwekker is, kan hij rechtbank om toestemming vragen
o Toestemming wordt gegeven als:
▪ Belangen kind worden geschaad
▪ Belangen van moeder niet schaadt bij ongestoorde verhouding met kind
- Verzoek is kansrijk als ouders relatie hebben gehad, geen geschiedenis van geweld is en
geen discussie over verwekker
- Ook sperma- of eiceldonor heeft hier recht op.
o Voorwaarde is dat persoon nauwe betrekking heeft.
Erkenning niet mogelijk :als man geen huwelijk mag sluiten (bijv. broer van moeder), man onder 16
jaar, man onder curatele, als kind al 2 juridische ouders heeft.
Ongedaan maken: als kind ontdekt dat vader niet biologische vader is, kan het de rechtbank
verzoeken om erkenning te vernietigen
Duo-ouderschap
- Vrouw waarmee moeder is getrouwd is automatisch tweede ouder (voorwaarde dat donor
via officiële donorbank is.
- Vrouw kan met toestemming kind erkennen.
- Vrouw heeft het recht om vervangende toestemming voor erkenning aan te vragen.
- Moeder en kind kunnen duo-ouderschap gerechtelijk vaststellen.
Adoptie
- Na de rechterlijke uitspraak over de adoptie worde de adoptiefouders de juridische ouders ->
juridische banden met biologische ouders worden verbroken.
- Door adoptie ontstaat ook gezag.
Voorwaarden
- algemene voorwaarden
- alleen mogelijk in het belang van het kind
- jeugdige heeft van ouders niet meer te verwachten. Ouders kunnen niet in ouderrol bieden.
- voorwaarden kind
- onder 18 jaar
, - bij 12 jaar of ouder moet rechter vragen hoe kind over adoptie denkt -> bij bezwaar gaat
adoptie niet door.
Voorwaarden biologische ouders
- Adoptie gaat niet door bij bezwaar ouders -> tenzij ouders kind mishandelen/verwaarlozen.
Dan beslist recht in belang van het kind
- moeder moet minstens 16 jaar zijn en niet meer het gezag uitoefenen.
Voorwaarden adoptiefouders
- minstens 18 jaar ouder dan het kind
- 2 ouders: al 3 jaar samen wonen en kind al 1 jaar vóór adoptie
- 1 ouder: kind 3 jaar bij ouder vóór adoptie
- Voor iedereen mogelijk, behalve bij mensen die geen huwelijk mogen sluiten vanwege
familierelatie.
Partneradoptie: als partner van ouder van jeugdige deze adopteert. Familierechtelijke banden met
biologische ouders worden hersteld.
Adoptie herroepen: geadopteerde kan vanaf 20 tot 23 een verzoek indienen
Gevolgen ouderschap
Gezag: ouders mogen kind opvoeden en hebben zeggenschap.
Omgang: betekent dat ouder een n kind elkaar regelmatig mogen zien. Kan ook zonder gezag
Onderhoud: onderhoudsplichtig dit wil zeggen dat ze de kosten dragen van de verzorging en
opvoeding. Ook bij opleiding dan tot 21e. Vervalt als jeugdige trouwd. Geld voor verwekker haakje
openen ook al niet erkend) en stiefouder.
Familienaam: jeugdige draagt achternaam van een van juridische ouders
wettelijke erfgenaam: jeugdige is wettelijk erfgenaam
nationaliteit: heeft een van ouders Nederlandse nationaliteit dan jeugdige ook
positie juridische procedures: ouder kan zelf initiatief nemen door verzoek in te dienen bij rechtbank.
Is ook belanghebbende
Positie eicel- en spermadonor
- In 2004 kon donor op uitdrukkelijk verzoek anoniem blijven ten opzichte van jeugdige. Dat is
veranderd door nieuwe wet.
- Nieuwe wet verplicht ziekenhuis en instellingen om aantal gegevens van donor door te geven
aan Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting. Jeugdige van 12 of ouder kan hier
informatie winnen over donor.
- Vanaf 16 kan verzoek gedaan worden voor bekendmaking identiteit. Donor wordt op de
hoogte gesteld. Bij weigering wordt er gekeken naar belangen, meestal in voordeel van
jeugdige.
- Alleen als donor zwaarwegende belangen heeft om anoniem te blijven, zal hij of zij anoniem
blijven. Als donor is overleden, zal gedaan worden alsof er bezwaar is gemaakt.
, Hoofdstuk 3: Gezag over jeugdige
Gezag: wie de zeggenschap heeft en wie verantwoordelijk is voor verzorging en opvoeding. Eindigt
automatisch als jeugdige 18 wordt.
1. Opvoeden en verzorgen
2. beheer van het eventuele vermogen (bezittingen)
3. verrichten van juridische handelingen namens de jeugdige
Voogdij: gezag uitgeoefend door niet-ouder
Bijzonder curator: Bij conflict tussen ouders en jeugdigen, behartigt de curator de belangen van de
jeugdige.
- voorwaarde benoeming van curator is dat er een concreet en fundamenteel probleem is
waar meningen verschillen. Ook kan er een juridisch proces in gang worden gezet.
- Tweede voorwaarde is dat de benoeming in het belang van de jeugdige noodzakelijk is.
Rechter benoemt curator op verzoek van belanghebbende, vaak een advocaat
Ouderlijk gezag: recht en plicht van ouder om kind te verzorgen en op te voeden.
- Geen geestelijke of lichamelijk geweld toegestaan
- wetgever wil duidelijk maken dat kindermishandeling niet is toegestaan
- als breuk In de relatie ontstaat, is het recht van het kind om gelijkwaardige opvoeding te
krijgen
- jeugdige moet wel rekening houden met wensen en verlangens van andere gezinsleden
Beheer vermogen: ouders hebben vrucht genot wat betekent dat ze opbrengsten (bijvoorbeeld rente)
zelf mogen houden
wettelijke vertegenwoordiger: juridische handelingen namens jeugdige verrichten, bijvoorbeeld
voeren rechtszaak
Gezamenlijk gezag van ouders
- bij huwelijk en geregistreerd partnerschap automatisch bij de ouders gezag
- bij informele relatie oefent moeder alleen uit
- door erkenning kan je wel gezag krijgen door nieuwe wet
- gaan ouders uit elkaar, dan blijven ze Samen gezag uitvoeren
o voor eenhoofdig gezag moet je verzoek bij rechtbank indienen
- bij conflicten over uitvoering van gezag, kunnen ze dit voorleggen bij rechtbank
gezag door één ouder
- ouder overleden: andere ouders zet gezag voort
- Alleen een moeder: Zonder partner voert ze Alleen gezag uit
- ouder en niet - ouder: bijvoorbeeld alleenstaande moeder of weduwnaar met nieuwe
partner kan rechtbank verzoeken om Samen gezag uit te voeren
o anders is het Alleen een sociale ouder
o altijd gekeken naar belangen van kind
o niet ouder wordt onderhoudsplichtig. Dus ook kosten voor verzorging
o wordt het gezag beëindigd, dan duurt onderhoudsplicht even lang als jaren van gezag
Plannen voor deelgezag