College 1) Contextualisme
‘Verdriet van Groningen’
Er is een commissie voor immateriële schade opgericht. In 2012 zijn er namelijk diverse
aardbevingen in Groningen geweest met als gevolg: beschadigingen & onveiligheid.
Er zijn procedures gestart tegen NAM (degene die de aardgasboringen deden).
- Risicoaansprakelijkheid voor NAM op grond van 6:177 BW
- Maar het causaal-verband tussen de aardbevingen en de schade of het onveilige
gevoel moeten per geval worden bewezen: erg lastig!
- Om die reden is het ‘vermoeden van bewijs’/’vermoeden van causaliteit’
ingevoerd. De NAM moet dus nu gaan betwisten dat het niet aan hen te wijten is.
Uitspraak ECLI:NL:Rechtbank Noord-Nederland:2017:715: is een principiële uitspraak.
Daarnaast zijn er diverse uitspraken van de HR geweest over de immateriële
schadevergoeding.
De TCMG (Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen) is via het bestuursrecht
ontstaan maar past civiele procedures toe.
Er ontstaat een massaclaimprobleem, want er zijn 400.000 omwonenden, waarvan
80.000 schade hebben en 40.000 daarvan meervoudige schade.
Smartengeld: art. 6:95 BW
- Vermogensschade is vatbaar voor volledige vergoeding
- Maar: ander nadeel loopt via art. 6:106 lid 2 BW
Ander voordeel: een billijke vergoeding mogelijk voor lichamelijk letsel voor de aantasting
van de eer en de goede naam mogelijk.
Of via een ‘andere wijze’ door:
1) een psychiatrisch erkend ziektebeeld (zoals in de uitspraak Taxibus);
2) een inbreuk gemaakt op fundamentele rechten (zoals in de uitspraak Baby Kelly,
ouders moesten de keuze hebben om het kind niet geboren te laten worden);
3) recht op integriteit persoon en veiligheid van de woning (in de uitspraak
Oudejaarsrellen, waarin de politie dus niet kwam).
Als we dit toepassen op de aardbevingenkwestie: men moet de omstandigheden wegen
en er is een mogelijkheid tot smartengeld (angst-schade).
De Hoge Raad wees een arrest over een gedetineerde in de EBI (Vught). De gedetineerde
was eigenlijk niet meer vluchtgevaarlijk, maar zat alsnog een jaar vast in de EBI. De
gedetineerde heeft een schadevergoeding gekregen van €35 per dag (voor 350 dagen).
De Hoge Raad zei hierover dat het niet voldoende is dat er een fundamenteel recht (recht
op vrijheid) is geschonden/er een inbreuk in op is gemaakt, maar dat er meer nodig is
voor een immateriële schadevergoeding. Soms kan er wel door een nadelig gevolg een
aantasting in de persoon worden aangenomen. Zie hier weer bijvoorbeeld de uitspraak
Renteneurose (na val heeft de man de dwang om schadevergoeding te ontvangen
ontwikkeld).
De Hoge Raad heeft een prejudiciële vraag gesteld over de aardbevingsschade
(ECLI:NL:HR:2019:1278). De vraag is of mijnbouwschade leidt tot andere aantasting van
de persoon?
- Het antwoord is: Ja, geestelijk letsel. Dus toch aantasting van de persoon ‘op
andere wijze’.
- Toch afhankelijk per geval, soms is een gevolg zo nadelig dat aantasting
(automatisch) kan worden aangenomen.
- Wanneer men individueel de hoogst mogelijke schadevergoeding probeert te
halen ontstaan er lange wachtrijen.
- Maar forfaitair toewijzen dan? Dus slechts voor personen die het gebied bewonen
etc.
- Wat is wijsheid, individueel of forfaitair?
HR 19 juni 2019, ECLI:NL:HR:2019:1223 ‘Mothers of Srebrenica’
De casus: er werd een compound bezet in een oorlogssituatie. Daar zaten dus een aantal
mannen die geen kant op konden. Maar de overige mannen en vrouwen werden van
elkaar gescheiden en Nederland hielp hierbij. De mannen werden echter nooit meer
teruggezien.
- Hof onderscheidt de twee situaties:
1) De mannen op de compound
2) De mannen buiten de compound
Voor 1 geldt: de Nederlandse soldaten hadden de keuze moeten geven om weg te gaan,
maar waarschijnlijk waren de mannen toch wel overleden.
Voor 2 geldt: de Nederlandse soldaten hadden niet mogen helpen, maar indien de
Nederlandse soldaten niet hadden geholpen was de schade waarschijnlijk toch wel
ontstaan (het overlijden van de mannen).
Het Hof oordeelt dat de staat voor 30% aansprakelijk kan worden gesteld.
- De Hoge Raad doet vervolgens zelf de zaak af en maakt weer hetzelfde
onderscheiden acht de staat voor 10% aansprakelijk voor de schade. Volgens de
HR is er strijd met art. 6 EVRM (feitelijk gebaseerde verassingsbeslissing).
‘De omstandigheden van het geval’
- ‘Pros ton kairon’: alles hangt af van de omstandigheden van het geval (Aristoteles)
- ‘Law in context’: context is bepalend en soms wordt er veel later pas geoordeeld
over de gebeurtenis die veel eerder plaatsvond dan het eindoordeel. De
handelingscontext is dan anders dan de beslissingscontext.
‘Verdiepend, hoe?’
- Drieslag van het privaatrecht: recht, rechtswetenschap en juristerij
- Begrijpen van het recht is belangrijk, want het recht zelf is aan verandering
onderhevig
‘De omstandigheden van het geval’
Uitspraak HBU/Saladin: De Hollandse Bank Unie (HBU) gaf beleggingsadvies aan Saladin.
HBU sloot alle aansprakelijkheid uit na het geven van verkeerd advies. Saladin
daarentegen zei dat HBU de deskundige was in dit verhaal.
De Hoge Raad zegt dat alles afhangt van ‘de omstandigheden van het geval’ en geeft
een aantal gezichtspunten waarnaar gekeken moet worden wie er aansprakelijk is en of
dus een exoneratiebeding rechtsgeldig overeengekomen kan worden geacht:
- de maatschappelijke positie en onderlinge verhoudingen van partijen;
- de zwaarte van de schuld (met inachtneming van de aard en de ernst van de bij
de gedragingen betrokken belangen);
- de aard en verdere inhoud van de overeenkomst;
- de wijze van totstandkoming van het beding;
- de mate waarin de wederpartij van de strekking van het beding op de hoogte was.
Aan de hand van deze punten beoordeelt de HR dat het exoneratiebeding rechtsgeldig
was.
Uitspraak Haviltex over de contract uitlegging: de Hoge Raad stelde dat bij de
totstandkoming van een overeenkomst, niet de letterlijke tekst, maar de bedoeling van
de partijen centraal staat. Het gaat om de betekenis die de partijen in de gegeven
omstandigheden redelijkerwijs over en weer aan het beding mochten toekennen. Verder
zijn de maatschappelijke positie, de rechtskennis en de gewoontes van de partijen
belangrijk.
Uitspraak ACAB: is ACAB beledigend? Dit hangt af of er sprake is van een feit van
algemene bekendheid etc.
Uitspraak door BVerfG 10 januari 1995 EU GRZ 1995: verkrachting binnen het huwelijk
was nog niet strafbaar gesteld, maar werd hier wel strafbaar gesteld. Dan zou er sprake
moeten zijn van een schending van het legaliteitsbeginsel (art. 7 EVRM). Toch is er
geoordeeld dat er geen schending van het legaliteitsbeginsel is geweest, want ‘het was
redelijkerwijs voorzienbaar dat binnen het huwelijk strafbaar zou zijn’. Hof past de
contextuele interpretatie toe in plaats van de letterlijke.
‘Casuïstische rechtsvinding’
Rechts is steeds minder goed te voorspellen.
- van hard & fast rule naar casuïstiek.
Uitspraak Ontvanger/Hamm:
Uitspraak IZA/Vrerink: is er sprake van eigen schuld? Sowieso 50% op grond van de
billijkheidscorrectie (zwakke verkeersdeelnemer krijgt een bredere bescherming).
Uitspraak Van Wijngaarden/Staat:
‘Stelling contextualisme’
- Privaatrecht heeft een ‘open texture’.
HR 28 april 2000, NJ 2000, 430 (Mesothelioom): een werknemer ontdekt vrij laat zijn
kanker in verband met het werken met asbest.
- De HR oordeelt: het beroep op een verjaringstermijn door de werkgever is niet te
verenigen met de maatstaven van redelijkheid en billijkheid.
Feiten kunnen nooit worden voorspeld, dus soms moet er toch anders worden geoordeeld
vanwege andere omstandigheden. Zo kan je het eens zijn over de feiten, maar niet over
de toepassing van het recht.
Privaatrecht contextualiseert steeds meer (Uitspraak Lindenbaum/Cohen): ethiek
(moraal) stroomt het recht binnen, zo ook politiek.
College 2) Het begrip ‘Privaatrecht’
In de loop der jaren zijn er steeds meer andere bronnen voor het privaatrecht.
Er zijn een aantal onzekerheden:
1) inherente normativiteit
2) globalisering van het privaatrecht
Dit heeft gevolgen voor privaatrechtswetenschap/doctrine.
‘Wat is privaatrecht’
- Er zijn vele bronnen: internationaal publiekrecht, EU-recht, nationaal
(on)geschreven recht, softlaw (onderlinge regelingen). En deze bronnen komen
nergens samen.
- Er zijn snelle ontwikkelingen (bijvoorbeeld het ‘zorgplicht’-begrip)
- Er is eigenlijk geen begrip voor het privaatrecht, maar slechts opsommingen
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jadacrum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
