Verdiepend privaatrecht
Hoorcollege 1 het perspectief: contextualisme
Het verdriet van Groningen
Vanaf 2012 vinden er in Groningen verschillende aardbevingen plaats. Zij hebben geen dodelijke
slachtoffers met zich meegebracht en ook nog geen ernstig letsel, maar wel veel beschadigde
gebouwen, huizen, bedrijven en ook veel onveiligheid en onzekerheid (ook angst voor een nieuwe
aardbeving).
Aantal bewoners hebben geprobeerd deze schade te verhalen op de NAM (Nederlandse
Aardolie Maatschappij) NAM heeft daar namelijk geboord ter winning van aardgas en
waarschijnlijk ontstaan hierdoor de aardbevingen.
= een civiele procedure
o Kwalitatieve aansprakelijkheid Art. 6:177 BW
Exploitant van de mijnbouwwerken draagt risico voor de schade welke hij heeft
veroorzaakt.
Maar: causaal verband tussen aardgaswinning aan de ene kant en de aardbevingen
aan de andere kant? Causale verband was moeilijk te bewijzen.
De vorderingen strandden hier heel vaak op, dus wetgever heeft een nieuwe
maatregel getroffen om dit causale verband makkelijker te bewijzen.
Art. 6:177a BW vermoeden van bewijs / causaliteit
Ook wel bekend als de omgekeerde bewijslast causale verband wordt dus
aangenomen en NAM moest causale verband betwisten / ontkrachten.
Voor burgers is een dergelijke civiele procedure echter veel lastiger dan bijvoorbeeld voor een NAM.
Het kost erg veel tijd en geld. Bovendien is een NAM een repeat-player: zij doen zulke civiele
procedures vaker.
Minister heeft vervolgens de NAM onder druk gezet. Hierdoor is er in 2015 een CVW opgezet. Een
centrum voor veilig wonen. Zij moesten vriendelijker zijn naar de burgers. Procedureel gezien was dit
echter geen oplossing.
ECLI:NL:RBNNE:2017:715
Rechtbank: ja er is een recht op immateriële schadevergoeding voor burgers die schade geleden
hebben.
Minister is ondertussen klaar met de NAM en wil een bestuursrechtelijke procedure waarin het
burgerlijke schadevergoedingsrecht wordt toegepast.
Past er in een bestuursrechtelijke procedure een verzoek tot immateriële schade?
Burger staat dan in een bestuursrechtelijke procedure tegenover de overheid en dus niet
tegenover de NAM
Bestuursrechter moet dan wel de bepalingen van boek 6 BW toepassen over
schadevergoeding, want het gaat namelijk over civiele schadevergoeding. Dit is wel gek want
tegen een dergelijk besluit kun je wel in bezwaar en beroep, maar de HR komt er dan niet
meer aan te pas want de hoogste rechter in het bestuursrecht is het CBRvS
Uiteindelijk Commissie immateriële schade Groningen minister adviseren of er smartengeld moet
komen voor Groningen i.v.m. de aardbevingen
,Smartengeld
Art. 6:95 BW: recht op vermogensschade en ‘ander nadeel’, dit laatste voor zover de wet op
vergoeding hiervan recht geeft
o ‘Ander nadeel’ art. 6:106 BW
Smartengeld is een billijke vergoeding, en dus niet volledig. Hangt af van:
lichamelijk letsel
aantasting eer en goede naam
‘op andere wijze in zijn persoon is aangetast’
o ‘andere wijze’:
1. Geestelijk letsel, psychiatrisch ziektebeeld objectieve maatstaven (erkend
ziektebeeld: erkende klachten welke aan te tonen zijn)
2. Inbreuk fundamentele rechten zoals:
Zelfbeschikkingsrecht
Baby Kelly arrest: de baby had hier recht op schadevergoeding omdat het
een verdrietig leven lijdt. Ouders recht op schade omdat de verloskundige
niet de goede informatie heeft gegeven, dus ouders hebben de keuze niet
kunnen maken of ze het kind geboren wilden laten worden ja of nee)
Recht op integriteit persoon en veiligheid woning
Oudejaarsrellen arrest: het huis werd belaagd door mensen, maar de politie
kwam niet opdagen. Bewoners van de woning hebben uren in doodsangst
gezet, werden geterroriseerd in hun eigen woning.
Een paar burgers vorderden smarten geld van de NAM
Rechtbank: voldoende ernstige inbreuk op fundamenteel persoonlijkheidsrecht, omdat een woning
keer op keer getroffen wordt door een aardbeving. (levert angst, onveiligheid, onzekerheid, verdriet,
zorg, frustraties etc.).
Schadevergoeding? Afhankelijk van alle omstandigheden van het geval, zoals de frequentie en de
zwaarte van de aardbevingen, periode, hoogte schade woning en afhandeling ervan en de
gezondheidsklachten
Indien dit alles ernstig genoeg is kan er sprake zijn van schadevoeding Angstschade
HR 15 maart 2019, ECLI:NL:HR:2019:736 (EBI)
Gedetineerde was vluchtgevaarlijk en werd opgesloten in de EBI. Op een gegeven moment was hij
niet meer vluchtgevaarlijk en mocht hij terug naar een normale gevangenis, maar men was hem
vergeten en hij heeft dus een jaar lang te lang in dat verzwaarde regime gegeten.
Gedetineerde vorderde schadevergoeding voor 35 euro per dag.
Voor een aantasting in de persoon op ‘andere wijze’ is schending van een fundamenteel recht niet
genoeg. Maar soms liggen de nadelige gevolgen van de onrechtmatige daad zo voor de hand dat een
aantasting in persoon kan worden aangenomen, dit is echter hier niet vastgesteld door de
feitenrechter. geen schadevergoeding. Het kan dus wel aanspraak geven voor immateriële
schade, maar dan moet er meer aan de hand zijn dan alleen een OD welke een inbreuk op levert op
een fundamenteel. Denk aan de ernstige nadelige gevolgen etc.
Annotatie: Lindenbergh spectrum tussen aan de ene kant de gevallen waarin de
normschending zelf genoeg is om smartengeld te rechtvaardigen en aan de andere kant de
gevallen waarbij het ook mede bepaald wordt door de omstandigheden en de ernst van de
gevolgen.
,Toestand benadeelde?
Sommige mensen zijn kwetsbaarder dan anderen Renteneurose arrest: de pleger van een OD
heeft een benadeelde te nemen zoals hij hem aantreft. De hoogte van de schadevergoeding wordt
dus mede bepaald door benadeelde die je aantreft
HR: 19 juli 2019, ECLI:NL:HR:2019:1278
Prejudiciële vragen over aardbevingsschade Groningen
Vraag 9: leidt mijnbouwschade tot ‘andere aantasting in de persoon’
Ja, in geval van geestelijk letsel
In geval van ‘aantasting in zijn persoon op andere wijze’?
Afhankelijk van individuele geval, niet forfaitair. Maar nadelige gevolge kunnen zo voor de
hand liggen dat aantasting kan worden aangenomen, en dat dit ten minste een bepaald
bedrag beloopt.
Aan de ene kant zeggen ze dus dat het een hoogst individuele uitkering is en dat je er geen
standaardbedragen op kan zetten. Maar aan de andere kant zegt de HR dat er wel een
minimum ingesteld kan worden.
Hoogst individueel? Lange wachtrijen, nieuwe procedurestress
Forfaitair? Enkele bewoning gebied en impact statement is niet genoeg
HR 19 juli 2019, ECLI:NL:HR:2019:1223 Mothers of Srebrenica
Aangespannen door een stichting: mothers of Sbrenica: dienen de belangen van nabestaanden van
slachtoffers. hier ging het om het grotere plaatje
Dutchbad bezette daar een compound en moest dat gebied beschermen. Gebied was eigenlijk een
safe area. Ze deden dat onder vlag van de Verenigde Naties. Op het moment dat de Bosnische
Servische troepen het gebied aanvielen, bleek dat het Duchtbad volstrekt onvoldoend bewapend was
en trokken zij zich terug op de compound. Alle mensen uit de omgeving die wat te vrezen hadden
van deze troepen zochten toevlucht op de compound. Er zat een deel op de compound en een deel
zat erbuiten. Deze mannen zijn uiteindelijk allemaal door de Bosnische Servische troepen
meegenomen in bussen en zijn vervolgens vermoord.
De stichting begint dan een vordering tegen de staat en houdt de staat aansprakelijk.
Hof: onderscheid tussen mannen binnen de compound en buiten de compound.
- Voor de mannen buiten de compound, waarbij het dutchbad geassisteerd heeft, is dit als
onrechtmatig aan te merken omdat er een zodanig risico aan zat dat deze mannen nooit
meer terug gevonden zouden worden. Dit had de soldaten moeten weerhouden van hetgeen
ze aan het doen waren.
Als de soldaten dit niet hadden gedaan, hadden deze mannen het dan überhaupt wel
overleefd? Hof zegt nee, de mannen hadden dit waarschijnlijk niet overleefd omdat de
troepen ze dan ook hadden aangevallen. Hof zegt hier dat er wel sprake is van onrechtmatig
handelen maar dat de staat hiervoor niet aansprakelijk is. Onrechtmatigheid lijdt niet tot de
schade want de schade was er sowieso geweest.
- Voor de mannen op de compound geldt dat de soldaten hen had moeten informeren over de
Servische troepen die aan de deur stonden zodat de keuze bij hen lag om op de compound te
blijven of deze te verlaten. Dat hebben ze niet gedaan. Maar ook als ze goed waren
geïnformeerd hadden deze mannen het misschien niet overleefd. Hof schatte de
, overlevingskans op 30% als ze wel goed geïnformeerd waren. Uiteindelijk is de staat
aansprakelijk voor 30% van de schade.
HR maakt ook het onderscheidt tussen mannen op de compound en mannen buiten de
compound. Voor de mannen buiten de compound was de redenering van de HR gelijk aan de
redeneringen van het hof. Dus ja het was onrechtmatig, maar de staat is niet aansprakelijk zij het dat
deze mannen het sowieso niet hadden overleefd.
Voor de mannen op de compound heeft de HR beslist dat zij inderdaad geïnformeerd moesten
worden. De kans dat zij het bij de goede informatie wel overleefd hadden is klein. Dit is eigenlijk een
feitelijk vraag, waarover de HR niet mag oordelen. Zouden eigenlijk de zaak terug moeten verwijzen
naar het hof, maar dat duurt te lang dus we doen het zelf af. De kans van overleving is 10%.
Staat voor 10% aansprakelijk.
Advocaat van de eisende partij is een verrassingsbeslissing welke in strijd is met art. 6 EVRM
Niet zomaar een perspectief..
De eeuwige omstandigheden van het geval
Arrest HBU/Saladin
Er was een beleggingsadvies van de Hollandse Bank Unie aan Saladin. Hij ging daar ook op
in, maar de beleggingen gingen in rook op en Saladin stelde HBU hiervoor aansprakelijk.
HBU beroept zicht echter op een exoneratieclausule welke zich bevond in de overeenkomst.
Saladin: je kan geen beroep doen op een exoneratieclausule indien je als professionele partij
advies geeft aan een consument.
HR: Kon HBU een beroep doen op het exoneratiegeding?
Afhankelijk van de omstandigheden van het geval:
o Zwaarte van de schuld
o Aard en verdere inhoud van de overeenkomst
o Maatschappelijke positie en verhouding partijen
o Wijze van totstandkoming
o Mate waarin de wederpartij daarvan op de hoogte was
Aan de hand van deze omstandigheden wordt er beoordeelt of een beroep op het
exoneratiebeding toegestaan is ja of nee.
Conclusie in dit arrest: hier mocht het wel
Haviltex arrest
uitleg van een contract
A.C.A.B
all caps are basterds beledigend ja of nee?
Niet zonder meer, hangt af van de omstandigheden: hoe wordt het gebruikt, hoe gedraagt
men zich en vindt de politieagent het zelf aanstootgevend?
EHRM 22 november 1995, NJ 1997 1
een Engelsman die was veroordeeld voor verkrachting van zijn eigen vrouw. Zij waren al
feitelijk uit elkaar. Hij werd vervolgd, maar zijn verweer was: verkrachting in het huwelijk kan
niet, de wet stelt alleen verkrachting buiten het huwelijk strafbaar. Strafrechter had hem
desondanks veroordeeld. Engelse man beweert dat het in strijd is met het legaliteitsbeginsel,
omdat hij niet kon weten dat het strafbaar was: het was niet voorzienbaar en dit is derhalve
in strijd met art. 7 EVRM.
EHRM oordeelt dan dat de veroordeling niet in strijd was met het legaliteitsbeginsel omdat
de essentie van het legaliteitsbeginsel het voorkomen van willekeurige vervolging en
