Week 1 Belastingen als moreel fenomeen – Hoofdstuk 1 en 2
Hoofdstuk 1 - Inleiding
Vrijheid
Natuurlijk beperken belastingen als afgedwongen bijdrage aan de schatkist onze vrijheid (inbreuk op
eigendomsrecht i.e. negatieve vrijheid). Maar zonder belastingen is geen rechtsorde mogelijk die de
maatschappij ondersteunt, en dus geen vrijheid voor het individu (mogelijkheid tot zelfontplooiing i.e.
positieve vrijheid). Belastingen maken niet alleen vrijheid mogelijk maar ook de bescherming van
eigendom.
Mensen maken wederkerig elkaars vrijheid mogelijk door bij te dragen aan de schatkist. De staat
fungeert hier als intermediair.
Hoofdstuk 2 – Staat, maatschappij, recht en belastingen
De verschillende functies van de belastingwet leiden tot een omvangrijke ingreep in de vrijheid van de
burgers. De beperking van de vrijheid dient gerechtvaardigd te kunnen worden doordat daarmee
fundamentele waarden van de samenleving worden gediend zoals een vergroting van vrijheid in haar
verschillende aspecten, gelijkheid, solidariteit en zekerheid. Anders verliest het belastingstelsel haar
legitimiteit.
Legitimiteit
Recht bestaat uit verschillende rechtsbronnen: wet, verdragen, gewoonte en rechtsbeginselen. Deze
laatste categorie recht, rechtsbeginselen, is van fundamenteel belang: zij vormen de normatieve
grondslag van de rechtsorde. Wil overheidshandelen, zoals belastingheffing legitiem zijn, dan moet
het de toets aan rechtsbeginselen kunnen doorstaan. Handelen in overeenstemming met de wet
(legaliteit) is daarvoor niet voldoende. De eis van legitimiteit gaat daarmee verder dan legaliteit.
De binding aan het recht leidt tot een vrijwillige aanvaarding van belastingheffing. Burgers dienen er
daartoe op te kunnen vertrouwen dat deze belastingheffing rechtvaardig is, dat wil zeggen
gerechtvaardigd kan worden vanuit fundamentele waarden en rechtsbeginselen, met name beginselen
van behoorlijke wetgeving. Dit betekent dat belastingheffing afgestemd dient te zijn op de wensen,
behoeften en belangen van de leden van de maatschappij. De staat dient dus responsief te zijn ten
opzichte van de maatschappij.
Macht die wordt aanvaard transformeert in gezag. De uitoefening van gezag is daarmee gebaseerd op
vertrouwen. Gezag heeft daarmee een belangrijke gevolg: een verhoging van de compliance.
Vertrouwen
Vertrouwen kan worden gedefinieerd als ‘de overtuiging dat anderen ons niet met opzet kwaad zullen
aandoen, zeker niet als ze dit kunnen vermijden’. Het is zinvol om onderscheid te maken tussen twee
soorten vertrouwen.
Institutioneel vertrouwen betreft vertrouwen in instituties zoals wetgeving, rechtspraak of overheid.
Bij sociaal vertrouwen gaat het om vertrouwen in medemensen.
Er zou sprake kunnen zijn van een spill-over effect indien er sprake is van vertrouwen in bepaalde
instanties: een neiging tot vertrouwen zou kunnen worden gecreëerd, waardoor er ook vertrouwen is in
andere situaties of in de interactie met andere instanties of zelfs in de interactie met de medemens.
Machiavelli: vertrouwen en legitimiteit
Machiavelli betoogt expliciet dat de vorst in woord en verschijning een toonbeeld van
betrouwbaarheid moet zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper baksteen75. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.