In het tweede jaar Social Work op de Hogeschool Utrecht schreef ik een onderzoeksrapport over middelengebruik als risicofactor van delictgedrag.
In dit verslag werk ik mijn onderzoek uit door een uitgebreide aanleiding, uitwerking van interviews, brononderzoek, etc.
Ik heb met dit verslag een 8...
Onderzoeksrapport
Integrale Portfolio Manou M.
Sociale Veiligheid
Onderzoeken
Beoordelende docent: Herma Tigchelaar
,Onderzoeksrapport.................................................................................................................1
Inleiding............................................................................................................................. 1
Hoofdstuk 1: Onderzoeksplan............................................................................................2
1.1: Aanleiding............................................................................................................... 2
1.2: Doel, relevantie en probleemomschrijving..............................................................5
1.3: Hoofd- en Deelvragen:...........................................................................................6
1.4: De relevantie van de onderzoeksvraag voor de beroepspraktijk Social Work.........6
Hoofdstuk 2: Methode........................................................................................................7
2.1: Onderzoeksontwerp...............................................................................................7
2.2: Participanten en procedure....................................................................................7
2.3: Betrouwbaarheid en validiteit..................................................................................8
2.4: Operationalisatie van begrippen.............................................................................8
2.5: Ethische afwegingen..............................................................................................9
2.6: Methode van data-analyse...................................................................................10
Hoofdstuk 3: Resultaten...................................................................................................11
3.1 Resultaten interviews............................................................................................11
3.1.1 Oorzaken.......................................................................................................12
3.1.2 Kenmerken middelengebruiker......................................................................13
3.1.3 Traject............................................................................................................ 13
3.1.4 Aanpak........................................................................................................... 14
3.1.5 Nazorg........................................................................................................... 14
3.2 Resultaten bronnenonderzoek...............................................................................15
3.2.1 Feiten............................................................................................................. 15
3.2.2 Oorzaken.......................................................................................................16
3.2.3 Kenmerken middelengebruiker......................................................................16
3.2.4 Aanpak........................................................................................................... 16
Hoofdstuk 4: Conclusies, aanbevelingen en kritische terugblik........................................17
4.1 Conclusies deelvragen en hoofdvraag...................................................................17
4.2 Aanbevelingen.......................................................................................................19
4.3 Kritische terugblik: reikwijdte en beperkingen........................................................19
Literatuurlijst onderzoek....................................................................................................... 20
Bijlagen................................................................................................................................. 22
Bijlage A: Topiclijst/vragenlijst..........................................................................................22
Bijlage B: Uitwerking data analyses.................................................................................23
Onderzoeksrapport
Inleiding
Binnen de werkplaats Sociale Veiligheid is de groep aan het werk gegaan met het
onderzoek gericht naar het lectoraat 'Werken in justitieel kader' waar de opdrachtgever
Gercoline van Beek aan is gekoppeld. Zij heeft aan de studenten gevraagd de risicofactoren
te behandelen die gaan over herhaald delictgedrag. Eén van de risicofactoren is
middelengebruik en deze zal dan ook behandeld worden in het onderzoek.
1
,De aanleiding van het onderzoek is voortgekomen uit bronnenonderzoek waar o.a. uit een
buitenlandse studie bleek dat meer dan 42% van de delicten niet gepleegd zouden zijn als
er geen alcohol of andere middelen in het spel waren. Ook persoonlijke meningen uit
podcasts en andere artikelen lieten zien hoe groot het probleem is. Na het doen van
bronnenonderzoek zijn hoofd- en deelvragen opgesteld waar het onderzoek op zal worden
gebaseerd. De hoofdvraag is:
'Wat kan een sociaal werker betekenen voor een persoon bij middelengebruik als reden voor
herhaald delictgedrag?'.
In het onderzoek is gebruikgemaakt van een kwalitatief onderzoek door middel van twee
half-gestructureerde interviews met professionals.
Het onderzoeksrapport zal beginnen met de aanleiding. Deze is gebaseerd op
bronnenonderzoek. Vervolgens wordt het probleem en de doelstelling verder uitgelegd.
Hieraan worden hoofd- en deelvragen gekoppeld. Er zal daarna een begripsafbakening
worden gebruikt om optimale duidelijkheid voor de lezer te scheppen. Het
onderzoeksrapport zal vervolgd worden met de verantwoording van de methodes die
gebruikt zijn voor het onderzoek. Dan worden de resultaten per deelvraag voorgedragen.
Hieruit zullen conclusies worden getrokken in het volgende hoofdstuk. Op basis van de
conclusies op de hoofd- en deelvragen zullen er aanbevelingen worden gegeven voor de
betreffende praktijkorganisatie en eventueel vervolgonderzoek. Er zal ten slotte een kritische
terugblik gepresenteerd worden waarin wordt gereflecteerd op het volledige onderzoek.
Hoofdstuk 1: Onderzoeksplan
1.1: Aanleiding
Binnen de werkplaats Sociale Veiligheid is er vraag geweest onderzoek te doen naar de
risicofactoren van herhaald delictgedrag. Deze risicofactoren zijn op een rijtje gezet en
verdeeld onder de groepsgenoten. In dit onderzoek zal de risicofactor ‘middelengebruik’
worden behandeld. Om de urgentie van deze risicofactor te onderzoeken is er
gebruikgemaakt van bronnenonderzoek.
Er is uit verschillende studies gebleken dat er veel samenhang is tussen middelengebruik en
delictgedrag. Zo is er uit een buitenlandse studie gebleken dat meer dan 42% van de
2
, (gewelddadige als geweldloze) misdaden niet waren gebeurd als er geen alcohol of andere
middelen in het spel waren (Young et al., 2021). Een andere studie bevestigde met een
onderzoek wederom dat personen die veel alcohol dronken een grotere kans hadden op het
plegen van een gewelddadig delict (Dietze, et al., 2013).
Bennett en Halway ontdekten dat van de verdachten van een delict 27% het idee had dat
het middelengebruik invloed had op hun vonnis en dat het de kans op het plegen van het
delict vergrootte. Daarnaast kwamen Häakkänen en Laajasalo erachter dat het gedrag van
middelengebruikers anders was dan dat van niet-middelengebruikers. Dit zou kunnen
helpen in onderzoek en vertelt dat er wel degelijk verschil zit tussen de manier van delicten
plegen van middelengebruikers en niet-middelengebruikers (Hammond et al., 2009).
In 2021 is er een literatuurstudie gedaan gebaseerd op Nederlands onderzoek. Hierin wordt
aan de hand van typeringen van gedetineerden in de afgelopen 15 jaar de ernst van het
probleem verhelderd. Hierbij is ook verslavingsproblematiek in kaart gebracht en wanneer er
(problematisch) middelengebruik aan delictgedrag voorafging. Van de volwassen
gedetineerden in voorlopige hechtenis of reguliere detentie blijkt uit verschillende studies 12-
14% een problematisch alcoholgebruiker te zijn geweest het jaar voor of gedurende
arrestatie. Wat betreft problematisch drugsgebruik was dat 15-43% van de gedetineerde
volwassenen. Ook werd duidelijk uit de registraties van DJI over 2019 en 2020 de helft van
de volwassen gedetineerden een verslaving heeft, liet een studie van de Universiteit Leiden
zien (Nationale Drug Monitor, 2023).
In een scriptie is onderzoek gedaan naar de relatie tussen middelengebruik en crimineel
gedrag. Dit was in opdracht van de sectordirectie TBS van de Dienst Justitiële Inrichtingen
(DJI) van het Ministerie van Justitie. Middelengebruik zou een ontremmende werking
hebben die de kans op geweld plegen vergroot. Overigens denken professionals dat
middelengebruik slechts een deel is van het proces dat leidt tot het plegen van delict en dat
andere factoren als omgeving en familie ook veel uitmaken (Ganpat et al., 2007).
Er zijn veel verschillende regels rondom beleid, wetgeving en preventie van middelen. Het
Trimbos Instituut, het landelijk Nederlands kennisinstituut voor geestelijke gezondheidszorg,
verslavingszorg en maatschappelijke zorg zet deze overzichtelijk op een rij. Het doel van het
volksgezondheidsbeleid is om preventie en hulpverlening voor drugsgebruikers voorop te
stellen en ze te ontmoedigen door te gaan met gebruiken. Ook willen ze normalisering
tegengaan omdat dit (vooral tijdens het uitgaan) heel erg is gebeurd. Het Justitiebeleid houdt
zich o.a. bezig met De Opiumwet: de belangrijkste wet rondom drugsgebruik. Hierin staan
bijvoorbeeld verboden middelen (Nationale Drug Monitor, 2023). Wat betreft alcohol ligt de
focus van het volksgezondheidsbeleid heel erg bij het voorkomen en terugdringen van
problematisch alcoholgebruik, uitgewerkt in het Nationaal Preventie Akkoord. Een aantal
belangrijke wettelijke kaders die uitwerking hebben op het nationale alcoholbeleid zijn
bijvoorbeeld De Alcoholwet, De Wegenverkeerswet, De Mediawet en de Accijnsheffing op
alcoholhoudende dranken. Daarnaast zijn bijvoorbeeld preventie, verslavingszorg en
voorlichting ook erg belangrijk (Nationale Drug Monitor, 2023).
Ook de raad van de gemeente Brummen heeft in 2017 besloten om beleidsnota preventie
middelengebruik vast te stellen wegens de risico's van middelengebruik. Blijvende
hersenschade of sociaal isolement zijn hier voorbeelden van. D.m.v. signalering, advisering,
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manouchanike. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,96. Je zit daarna nergens aan vast.
