lOMoARcPSD|945481
Samenvatting - Compleet - Controleleer
Minor OAT (Avans Hogeschool)
StudeerSnel wordt niet gesponsord of ondersteund door een hogeschool of universiteit
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
Controleleer
OAT 2009/2010
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
Inhoudsopgave
Algemeen....................................................................................................................................3
Controleproces........................................................................................................................4
Standaardteksten controleprogramma.....................................................................................8
Beoordeling van de interne beheersing...................................................................................9
Cijferanalyse.........................................................................................................................10
Deelwaarnemingen & Steekproeven.....................................................................................12
Controle-informatie...............................................................................................................13
Risicomodel..........................................................................................................................15
De waardenkringloop............................................................................................................16
Functiescheidingen...............................................................................................................16
Verklaringenstelsel...............................................................................................................17
Accountantsverslag en Management letter...........................................................................17
De onafhankelijkheid van de accountant (VGC)..................................................................18
Samenstellingsopdracht........................................................................................................20
Structuur van de regelgeving................................................................................................22
Fraude en witwassen.............................................................................................................23
Immateriële Vaste Activa.........................................................................................................25
Materiële vaste activa...............................................................................................................28
Financiële vaste activa, kapitaalbelangen & consolidatie.........................................................32
Verbonden partijen................................................................................................................33
Vlottende activa........................................................................................................................34
Eigen vermogen........................................................................................................................41
Voorzieningen / NIBOV / GNB...............................................................................................43
Langlopende schulden..............................................................................................................47
Kortlopende schulden...............................................................................................................48
Verkopen...................................................................................................................................50
Inkopen.....................................................................................................................................52
Productie...................................................................................................................................55
Lonen & salarissen en pensioenen............................................................................................60
Typologie Agrarische en extractieve bedrijven........................................................................63
Typologie Dienstverlening........................................................................................................65
Typologie Dienstverlenende bedrijven met eigen goederenbeweging.....................................66
Typologie Dienstverlenende bedrijven met goederen eigendom van derden...........................68
Typologie Dienstverlenende bedrijven met specifieke reservering..........................................69
Typologie Dienstverlenende bedrijven zonder specifieke reservering.....................................71
Typologie Overige dienstverleningsbedrijven..........................................................................73
Overige activiteiten...................................................................................................................74
Incidentele activiteiten..........................................................................................................74
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
Algemeen
Controleren is het toetsen van de werkelijkheid aan normen. Accountantscontrole is het
geheel van werkzaamheden dat er op gericht is een (relatief) hoge mate maar niet absolute
mate van zekerheid te verkrijgen omtrent de getrouwheid van een verantwoording, die in de
accountantsverklaring in positief geformuleerde bewoordingen als redelijke mate van
zekerheid wordt weergegeven. Begrenzingen accountantsfunctie:
- Doelstellingen accountantsfunctie
- Deskundigheid
- Vaktechniek
- Economische factoren
- Ethische normen
- Onaanvaardbare functiecombinaties
De doelstellingen van de accountantsfunctie zijn volgens de NV COS het plannen en
uitvoeren van de controle, waardoor er een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat
de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Het doel van de controle van
de jaarrekening is de accountant in staat stellen een oordeel te geven of de jaarrekening in alle
van materieel belang zijnde opzichten in overeenstemming is met de van toepassing zijnde
grondslagen van financiële verslaggeving. Omdat een accountant niet het gehele jaar
aanwezig is bij een organisatie maakt de accountant gebruik van de maatregelen van interne
controle. Er wordt immers in de verklaring bij de jaarrekening een oordeel over het gehele
jaar gegeven. Zonder een adequaat systeem van bestuurlijke informatievoorziening (AO) en
interne controle is het onmogelijk voor een accountant een oordeel te vormen voor de
jaarrekening.
Axiomatisch voorbehoud is het volgende:
o Niet deskundig zijn op alle gebieden
o Niet voortdurend aanwezig zijn
o Feiten die niet uit de administratie blijken
o Doorbreken interne controle door leiding
o Samenspanning
o Een bepaalde mate van onnauwkeurigheid is maatschappelijk aanvaardbaar
Het controleproces is in het algemeen het geheel van controlehandelingen, die door de
accountant en zijn assistenten worden uitgevoerd, volgens een door hem opgesteld
controleplan en daarmee samenhangende werkprogramma’s met als doel de getrouwheid van
een jaarrekening te kunnen vaststellen als basis voor de daarbij af te geven
accountantsverklaring.
- Vaststellen van normen
- Waarnemen van werkelijkheid en toetsen aan normen
- Trekken van conclusies en het kenbaar maken van die conclusies
Fasenindeling van het controleproces volgens de risicoanalytische aanpak:
- Vaststellening controleopdracht
o Nieuwe opdracht
o Continuering opdrachten
o Opdrachtbevestiging
o Andere wensen rapportering
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
o Opvolging zware adviezen AO
- Planning & Voorbereiding controle
o Kennis nemen van de bedrijfsactiviteiten
o Beschrijving en analyse van de AO/IC (initiële cijferanalyes)
o Vaststellen bestaan AO/IC
o Inventarisatie risico's en evaluatie opzet AO/IC
Bepaling controletolerantie
Inschatten inherent risico
Risico’s rubriceren per proces c.q. jaarrekeningpost en welke
controledoelstelling wordt bedreigd?
Opstellen planningsmemorandum (welke zaken verdienen extra
aandacht)
o Samenstellen controleplan en werkprogramma's
- Bepaling controleaanpak
o Initiele organisatiebeoordeling, o.a.opzet informatievoorziening (inclusief
automatisering)
o Inschatting IB risico
o Inschatting cijferanalyserisico (fouten intern niet gezien en kans op niet zien
bij accountantscontrole)
o Bepalen controlestrategie
o Opstellen controleplan
o Beschrijving en analyse van de AO/IC
o Vaststellen bestaan AO/IC
o Inventarisatie risico's en evaluatie opzet AO/IC
- Tussentijdse controles
- Eindejaarscontrole
- Evaluatie en afronding van de controle
Controleproces
Het controleproces in het algemeen
Controle kan worden omschreven als: ‘het vormen en kenbaar maken van een oordeel over
een bepaald object, of bepaalde objecten, door toetsing aan normen’. Het controleproces in
algemene zin omvat dus drie onderdelen:
1) Het vaststellen van normen waaraan getoetst zal worden
2) Het waarnemen van de in de werkelijkheid optredende controleobjecten en het
vergelijken met de gekozen normen
3) Het trekken van een conclusie uit deze vergelijking en het kenbaar maken van die
conclusie
Doelstelling algemene controle: met een bepaalde nauwkeurigheid en zekerheid vaststellen
dat de jaarrekening een getrouw beeld verschaft van vermogen en resultaat van de te
controleren huishouding en voorts voldoet aan de wettelijke bepalingen van verslaggeving.
Effectiviteit van het controleproces: zijn de juiste controlehandelingen gekozen om het
uiteindelijke doel, het vaststellen van de getrouwheid, te bereiken. Efficiency van het
controleproces: het doel bereiken met zo weinig mogelijke middelen.
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
Afbeelding 1.1 Voorbereiding van de controle
Vaststelling controleopdracht
Bij de vaststelling van de controleopdracht wordt een opdrachtbevestiging (ook wel
‘engagement letter’ genoemd) opgesteld.
o Nieuwe opdracht (zie vragen hierna)
• Oriënterende bespreking • Toereikende deskundigheid
• Haalbaarheidsonderzoek • Offerte maken
• Integriteit organisatie en top • Contact met vorige accountant
o Continuering opdrachten (idem)
o Opdrachtbevestiging (idem)
• Fraudebepalingen • Onafhankelijkheid
• Tarieven • Naleving wet en regelgeving
• Eisen aan de organisatie • Verantwoordelijkheden
• Planning in de tijd en organisatie en accountant
oplevering stukken (acv +
Rapporten)
o Andere wensen rapportering
o Opvolging zware adviezen Adm. Org. (en gevolgen bij niet honoreren daarvan door de
organisatie)
Voorbereiding controle en bepaling controleaanpak
Hier wordt het planningsmemorandum opgesteld die wordt uitgewerkt in de volgende fase tot
een controleplan en werkprogramma’s per controlesegment. De controlestrategie is
vervolgens het uitgangspunt voor het op te stellen controleplan en de daarvan af te leiden
werkprogramma’s. Bij de voorbereiding wordt naar de volgende punten gekeken:
o Kennis van de bedrijfsactiviteiten
o Ondernemingsrisico’s
o Externe en interne factoren
o Jaarrekening en strategisch plan (missie, producten, SWOT, noodzakelijke
investeringen etc)
o Relaties verbonden partijen (consolidatie, IB risico’s, intercompany, hoe intern
beoordeeld?)
o Juridisch kader (statuten, stuctuur, toepasselijke wetgeving)
o Gesprekken leiding (= bezoeken vestiging, branche-info, jrr concurr.)
o Beschrijving en analyse van de AO/IC
o Vaststellen bestaan AO/IC
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
o Inventarisatie risico's en evaluatie opzet AO/IC
o Samenstellen controleplan en werkprogramma's7
o Bepaling controletolerantie
o Inschatten inherent risico
o Risico’s rubriceren per proces c.q. jaarrekeningpost en welke controledoelstelling
wordt bedreigd?
o Initiële cijferanalyse, bedoeld om:
Inzicht in ontwikkeling kosten/opbrengsten
Aanwijzingen over functioneren interne organisatie/IB
Ongebruikelijke saldi
Dreigende discontinuïteit?
o Opstellen planningsmemorandum (welke zaken verdienen extra aandacht)
Bepaling controleaanpak
o Initiele organisatiebeoordeling, o.a.opzet IB stuctuur informatievoorziening (inclusief
automatisering)
o Inschatting IB risico (post/proces)
o Inschatting cijferanalyserisico (fouten intern niet gezien en kans op niet zien bij
accountantscontrole)
o Bepalen controlestrategie (s/g)
o Opstellen controleplan en uitwerken controleprogr.
o Beschrijving en analyse van de AO/IC
o Vaststellen bestaan AO/IC
o Inventarisatie risico's en evaluatie opzet AO/IC
o Bedrijfsverkenning
o Samenstellen controleplan en werkprogramma’s
Tussentijdse controles
In deze fase worden procesgerichte controlehandelingen uitgevoerd. Deze fase zal in het
algemeen worden afgesloten met een management-letter.
Eindejaarscontrole
In deze fase zal de nadruk liggen op verantwoordingsgerichte controlehandelingen die een
direct verband vertonen met de verschillende posten van de jaarrekening (ook een afsluitende
cijferbeoordeling). De jaarrekening zal getoetst worden aan de toepasselijke regelgeving en
niet uit de balans blijkende verplichtingen. Gebeurtenissen na balansdatum zijn te vinden door
informatie via notulen, laywersletter, afloopcontrole, LOR, cijferanalyses, tussentijdse
overzichten, bespreking met leiding of toezichthouder.
Evaluatie en afronding van de controle
Het vooruitkoppelen van bevindingen naar de controleopdracht voor het volgende boekjaar en
vastleggen op welke punten hij wil voorstellen om de controleopdracht voor het volgende
boekjaar te wijzigen en/of wijzigingen in de controleaanpak te brengen. Tevens gemotiveerd
besluiten de te verstrekken accountantsverklaring.
Vaststellen controleaanpak
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
Onder planning wordt verstaan het vaststellen van de algehele controleaanpak voor de
opdracht en het ontwikkelen van een controleplan, om het accountantscontrolerisico tot een
aanvaardbaar laag niveau te reduceren.
Identificeren opdrachtkenmerken bepalend voor de reikwijdte
Denk hierbij aan de gebruikte financiële verslaggeving, de specifieke door de bedrijfstak
gestelde verslaggevingseisen en de vestigingsplaats van de filialen van de huishouding.
Vaststellen doelstellingen met betrekking tot rapportages
Dit wordt gedaan om de tijd van de controle en de soort communicatie te kunnen plannen.
Hierbij kan worden gedacht aan het vastleggen van deadlines voor tussentijdse rapportages en
de eindrapportage en belangrijke data voor te verwachten besprekingen met de leiding van de
huishouding en de organen belast met governance.
Beoordelen belangrijke factoren bepalend voor kernpunten controleplan
Zoals het bepalen van de bij de controle te hanteren toleranties en het vooraf identificeren van
mogelijke risico’s. deze beoordeling zal geschieden aan de hand van een initiële cijferanalyse
en een initiële beoordeling van de interne beheersing.
Opstellen controleplan en werkprogramma’s
Tussentijdse controle
Eindejaarscontrole
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
, lOMoARcPSD|945481
Evaluatie en afronding
Standaardteksten controleprogramma
Organisatiebeoordeling
De accountant beoordeelt de opzet van de AO/IB aan de hand van organisatie- en
procedurebeschrijvingen, taak- en bevoegdheidsregelingen, vragenlijsten en interviews.
Wijzigingen ten opzichte van de voorgaande controle beoordeelt hij op relevantie voor zijn
controleaanpak. Bij de beoordeling besteedt de accountant aandacht aan:
de functiescheiding tussen;
de procedures en richtlijnen inzake:
De accountant stelt het bestaan van de AO/IB vast door middel van enkele in de tijd gespreide
lijncontroles. De goede werking van de AO/IB toetst de accountant met behulp van het
beschreven stelsel van controlemaatregelen.
Cijferbeoordeling
Nadat de accountant de aansluiting heeft vastgesteld tussen de intern opgestelde overzichten
met de financiële administratie verricht de accountant een diepgaande cijferbeoordeling op de
piste omzet, de ontwikkeling in de tijd en t.o.v. de begroting:
-
Opvallende afwijkingen zijn richtinggevend voor de verdere controlewerkzaamheden.
Verbandscontroles
De accountant stelt vast, dat intern de volgende verbanden:
worden gelegd en geanalyseerd. Ter toetsing van de werking van de AO/IB zal hij een aantal
zelfstandig vaststellen.
Overige gegevensgerichte controles (detailcontroles)
Gedownload door Sjaak Banaan (rdpnnbrg@live.nl)
