H1: Kievan Rus, The Mongols and the Rise of Muscovy
Slavs and Vikings & the conversion of the Slavs
- De Slaven kwamen op in de 6e eeuw → verdreven door migratie uit Azië en in zuid
afgegrensd door kanaat van Khazaren, ze deden vooral aan landbouw
- Vikingen: Rus stamt hier wss vanaf: Vikingen kwamen via handelsroutes 8e-10e
eeuw → volk van Rus handelde ook met Byzantium → invasie Vikingen zorgde tot
versterkte handelsposten Scandinavië <-> Byzantium
- Kiev: hoofdstad, rond 9e eeuw Russische kanaat als mogendheid met meerdere
Slavische groepen → Vikingen/Slaven werden één → rijk van Kiev-Rus
- Poging tot serieuze staat uit losse federatie warlords → viel uiteen
- Dorpsgemeenschappen: volksvergaderingen, elite waren vertrouwelingen vorst
- 972: overlijden vorst Sviatoslav → opvolgingsstrijd → Vladimir wint
- Vladimir: bekeert tot christendom voor eenheid rijk en legitimatie bewind → gebruik
geweld → bekering zorgde voor nieuwe contacten Byzantium
- Opkomst Slavisch, Orthodox-Byzantijns christendom met samenwerking kerk/vorst
The attempt to consolidate the Kievan State
- Opvolger Iaroslav zette unificatie stammen voort (1019-54), gaf monniken opdracht
voor nationale geschiedschrijving → ontstaan Russische identiteit
- Opstelling Pravda: codificatie van bestaand gewoonterecht → uitvechten van
stammen conflicten afgeschaft
- Dood Iaroslav: opnieuw opvolgingsconflict & binnenvallende nomadenvolken →
prinsen verenigden zich in strijd tegen Kipchak-volk
- Rijk uiteen vanaf 1130, ontwikkeling feodale samenleving door fragmentatie en
opkomst landheren
Mongols and Mongol rule
- 13e eeuw: opkomst stepperijk van Dzjengis Khan → verenigde nomadische
stammen, versloeg Russische prinsen 1223, nieuwe invasie 1237
- Russische rijk werd vazalstaat van kanaat vd Gouden Horde → weinig verandering
behalve meer belasting, maar ook gebruik handelsroutes naar Eurazië ivm stabiliteit
Mongolen, geen politieke invloed meer voor de burger
- Rol religie groter voor russische identiteit, ook toename monasticisme
- Gediminas (1316-41): LItouwen invloedrijke macht: verovering oa Polen en Kiev →
verslaan Gouden Horde 1362 → opvolgingsstrijd Litouwse rijk → een met de Poolse
Kroon en werd dus katholiek → ook Kiev-Russische rijk mee in Poolse Kroon
- Novgorod: belangrijke handelsstad door Baltische zee en bebost bewoond
achterland → later Hanzestad, speciale status in Kiev-Rus tot 1136
- Stad koos vorst 1136: Novgorod de Grote → stad werd rijk maar weinig politieke
invloed, wel veel macht zelf van Mongolen, dreigingen: Zweden en Teutoonse orde
- Novgorod geen Oost-SLavische Russische staat ivm interne politieke verdeeldheid,
Litouwen niet vanwege religieuze verdeeldheid en oriëntatie op het Westen
Princes and local communities & the rise of Moscow
- 12e eeuw: kans één groot Rus rijk klein → veel lokale prinsen met regeringsgebied
→ soort ‘persoonlijk bezit’, toebehorend aan dynastie: politieke verbrokkeling
, - Economie: belang handel nam af, landbezit toe, meer ggb → Russen een feodaal
volk, anders dan EU: ggb was alleen zonder vazallen, geen wederkerige verhouding
edel/onderdaan, kormlenie
- Moskou: vorstendom rond 1263, Ivan I vertegenwoordiger van Rus vorstendommen
bij kanaat vd Gouden Horde 1327 → Moskou verantwoordelijk voor innen van
tributen van vorstendommen, opvolgers bedachten afspraken tegen versnippering
The orthodox church & the split in the orthodox church
- 15e eeuw: kerk rijk/machtig door giften, metropoliet verbleef in Moskou, ivm krimping
Byzantium ging Orthodoxe Kerk focussen op spiritueel voortbestaan geloof ipv
politiek, monnikenrepubliek op eiland Athos belangrijk hiervoor
- Metropoliet Kiprian probeerde rivaliserende Rus vorsten te overtuigen/verenigen
- Kloosters: belangrijke rol kolonisatie omvangrijke bossen in noord/oost Rus → door
werken monniken werden boeren op zoek naar grond aangetrokken
- Uit het hesychasme ontstond het schilderen van iconen
- Concilie van Ferrara 1438-39: mogelijke hereniging Oosterse en Westerse kerk →
Byzantijnse afgevaardigden erkenden uiteindelijk suprematie van kerk v Rome
- 1448: kerk v Moskou erkende niet meer ondergeschiktheid aan Byzantium (en dus
aan Rome) → na Val van Constantinopel zochten Rus gelovigen naar nieuwe
identiteit kerk → Moskou bood dit en begon weg naar soevereine staat
The breakdown of the Golden Horde
- Expansie Moskou en achteruitgang Gouden Horde gingen samen op → veldslag
1380 tussen Rus-Moskovisch leger onder Dimitri I en generaal Mamai die macht
kanaat hadden overgenomen: Slag op het Koelikovo-veld
- Kanaat strafte Rus prinsen, Rus prinsen konden wel Kanaat verslaan via
samenwerking → Kanaat viel langzaam uiteen doordat Tartaarse generaal (MOG)
met eigen leger voor zichzelf begonnen
H2: Ivan IV and the expansion of Muscovy
Muscovy as a sovereign state
- Vanaf 1460: focus op expansie Moskou, gevarieerd volk, expansie makkelijk door
afwezigheid natuurlijke grenzen in Noordoosten, maar ook grenzen
wankel/kwetsbaar → voortdurend bedreigd van buitenaf
- Novgorod veroverd: was economisch sterk, politiek zwak, onder bescherming van
Gouden Horde → verval → nieuw patroon: Litouwen of Moskovische rijk →
uitnodiging LIT prins → Mosk vorst Ivan III stuurde leger → annexatie in 1478
- Ivan III: verwierf loyaliteit van enkele Litouwse vorsten, weerstond dreiging uit van
khan Akhmat in 1480 uit ZO → Mongoolse overheersing officieel voorbij
Government and society in Muscovy
- Moskovische rijk groeide: uitbreiding bestuur nodig, meer structuren dan feodale
stelsel voor grondstoffen en onderdanen → nieuwe dienaren/ambten, postsysteem
- Vorst moest minder afhankelijk zijn van edelen/boyaren, meer van getrainde
ambtenaren, edelen status voortaan vooral aan loyaliteit gebonden ipv grondbezit
, - Politiek systeem: gebaseerd op compromis vorst/edelen, dus niet altijd autocraat,
lokale edelen ook veel macht → dit was nodig voor uitgestrektheid/afgelegenheid →
hun macht was invulling vd staat, kormlenie, weinig scheiding publieke/private sfeer
- Er was wederzijdse afhankelijkheid boyaren/vorst: stabiele heerser voor nieuw grond
en interne rivaliteit voorkomen, vorst gebruikte edelen voor bestuur
- 15e eeuw: in stand houden mythe absolute soevereiniteit, ook ingewikkelde verdeling
van officiële posities onder boyarenfamilies, lokale gemeenschappen/
volksvergaderingen (mir) belangrijk
- Bestuur was dus: samenwerking tussen dorpsgemeenschappen, lagere vorsten en
de vorst → afhankelijk aan elkaar, gebaseerd op gedeelde christelijke cultuur
- Sociaal-cultureel: traditioneel, hiërarchisch, verantwoordelijkheid naar ondergeschikt,
scheiding sferen man/vrouw, weinig experimenten → tegen vernieuwing/hervorming
Moscow the third Rome
- 15e eeuw: breekt orthodoxe kerk van Moskou met Oosterse kerk BY, status versterkt
door Val van Constantinopel 1453
- Idee groeide dat kerk Rome geen goede kerk meer was, BY ook niet ivm instemming
Rome op Concilie van Florence, Moskou nu derde Rome, autoriteit Oosterse
christendom in Moskou
- Grote verantwoordelijkheden/druk op nieuwe verantwoordelijkheden Moskou, kerk
benadrukte dit → poging tot bescherming kerk bezittingen tegen confiscatie prins,
Ivan III: probeerde in bezit vd kerkelijke grondbezittingen te komen
- Meningsverschil kerk: of de kerk zich moest binden aan heersers of onafhankelijk
daden van de prins moest beoordelen aan de hand van de Bijbel
- Compromis kerk/staat 1525: Ivan IV beloofde niet aanraken bezittingen kerk → kerk
beloofde staatskerk te zijn onder bescherming prins/tsaar → vormde het idee van
derde Rome → heilige/exclusieve afkomst Rus volk onderstreept
Ivan IV: personality and ideology and his attempted reforms
- Aan de macht in 1533, in groeiperiode Moskou, ook kwetsbaar door open grenzen:
Teutoonse ridders, DE/ZW en stepperijken
- Eerste met tsaar titel → zag zichzelf als verlosser vd mensheid → hiervoor moest hij
onbeperkte macht hebben → hij mocht morele voorschriften overtreden → kerk
tegen, opvattingen Ivan IV leken op die van Machiavelli
- Voor Ivans Ideeën was beperking invloed kerk als moreel instituut en rivaliserende
edelen nodig → systeem van kormlenie
- Kormlenie: nodig voor directere betrokkenheid lokale gemeenschappen, hogere
edelen zouden belastingen over gebied regelen ipv lokale elites
- Uitvoering kormlenie: moeizaam ivm te grote afstand voor direct contact dorp/staat
→ Ivan zette door: hij benoemde nieuwe adviseur uit lagere edelen ipv boyarenclans
- Verder: haalde banden aan met kerk, benoemde eliteleger van boyaren voor
Moskou, in ruil voor landbezit bij Moskou, GGB’s moesten soldaten leveren/uitrusten
The cossacks and the conquest of Kazan- The Baltic Wars
- Kozakken (rondtrekkende ruiters/jagers zonder heerser, afhankelijk van roof/handel):
poging tot alliantie voor problemen kwetsbare zuidgrens → gingen vaak alliantie aan
voor economische zekerheid
