Biologie Voor Jou
VWO5 Hoofdstuk 2 Waarneming en gedrag
Paragraaf 2.1 Het zintuigstelsel
Soorten receptoren
Zintuigen kunnen externe prikkel (prikkels van buiten het lichaam) ontvangen, maar ook
interne prikkels (prikkels vanuit het interne milieu).
Er zijn verschillende groepen receptoren:
Proprioceptoren = registreren een verandering van de spanning van een spier of
een verandering in de stand van een lichaamsdeel
Mechanische receptoren = reageren op uiteenlopende vormen van mechanische
energie, zoals aanraking, druk, beweging en geluid
Gehoor- en evenwichtsreceptoren zijn mechanische receptoren met fijne
haartjes. Er ontstaan impulsen door buiging van de haartjes.
Tast- en drukreceptoren zijn mechanische receptoren waarin een impuls
ontstaat als het celmembraan wordt vervormd door druk/aanraking.
Chemische receptoren kunnen binden met bepaalde moleculen uit de omgeving
vb: smaakreceptoren binden opgeloste moleculen.
Temperatuurreceptoren zitten in de huid en er ontstaan impulsen door warmte en
kou.
Pijnreceptoren bevinden zich in het hele lichaam en zijn uiteinden van bepaalde
neuronen. Impuls ontstaat door extreme druk, temperaturen of door stoffen die
vrijkomen bij beschadiging of ontsteking van weefsel.
Lichtreceptoren zintuigcellen waarin een impuls ontstaat door licht
Ontstaan
Prikkel = verandering in je omgeving
Zintuigcel = zet prikkel om in impuls
Adequate prikkel = zintuig is gevoelig voor één soort prikkel
Drempelwaarde = prikkeldrempel = beneden de drempelwaarde wordt de prikkel niet
waargenomen (ontstaat er geen impuls)
Langdurig dezelfde prikkel?
Gewenning (adaptie) = de drempelwaarde wordt hoger. Bij de meeste receptorcellen
treedt adaptie op.
Bij welke niet?
Pijnzintuigen
Impulsen ontstaan vanaf een bepaalde drempelwaarde, de prikkeldrempel.
De drempel licht is een adequate prikkel, omdat de prikkeldrempel erg laag is.
De gevoeligheid van een zintuig kan aangepast worden als een prikkel langdurig is. Dit heet
een adaptie.
, Paragraaf 2.2 Het oog
De bouw van de ogen [Binas 87C.2]
harde oogvlies = witte gedeelte, een stevig vlies en geeft bescherming
hoornvlies = doorzichtig zodat licht het oog binnen kan vallen, voorzetting harde
oogvlies aan voorzijde
iris = gekleurde deel van het oog
pupil = opening in de iris
ooglens = ronde lens achter pupil en iris, hier omheen zit het straalvormig lichaam
vaatvlies = bevat veel bloedvaten, zorgt voor voeding voor groot deel van het oog
netvlies = binnenste laag van de wand van het oog met lichtreceptoren
gele vlek = in centrum van netvlies, met de
lichtreceptoren hierin kun je het scherpst
zien, deze worden door een laag neuronen
verbonden aan de oogzenuw
blinde vlek = in netvlies waar oogzenuw het
oog verlaat, doorgang bloedvaten
glasachtig lichaam = geleiachtig, houdt
netvlies op zijn plaats
Hoornvlies + ooglens + straalvormig lichaam zorgen
ervoor dat een scherp beeld op het netvlies ontstaat.
Accommoderen
Accommoderen = boller en platter maken van de
lens: scherpstellen beeld
De ooglens kan bol en plat worden m.b.v. de lensbandjes, die aan het straalvormig lichaam
vastzitten
Zien in verte
- Kringspieren in straalvormig lichaam ontstaan, doorsnede groot
- Lensbandjes strak gespannen
- Platte lens
Zien van dichtbij
- Kringspieren in straalvormig lichaam trekken zich samen, doorsnede kleiner
- Lensbandjes niet strak gespannen
- Bolle lens
Lichtbreking
Negatieve lenzen (hol) spreiden (= divergeren) de lichtstralen
Positieve lenzen (bol) bundelen (= convergeren) de lichtstralen
Hoe boller de lens, hoe kleiner de brandpuntafstand (f) (= afstand tussen as van de lens en
brandpunt (F)
1 1 1
+ =
v b f
Bij een bolle lens met een vast brandpuntafstand wordt de beeldafstand (b) kleiner
naarmate de voorwerpafstand (v) groter wordt
v = voorwerp tot lens-as
b = lens tot scherm
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmijnvdwielen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,66. Je zit daarna nergens aan vast.