'An introduction to social
psychology' hoofdstuk 2 - 7
geschreven door:
MTP1
De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Op Stuvia vind je het grootste aanbod aan samenvattingen en collegeaantekeningen. De
documenten zijn geschreven door jouw medestudenten, specifiek voor jouw opleiding!
www.stuvia.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Samenvatting van het boek ‘An introduction to social psychology’ Hoofdstuk 2 – 7
Auteurs boek: Hewstone, M., Stroebe, W., & Jonas, K.
Editie: 5
ISBN: 978-1-444-33544-6
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 2 Research Methods in Social Psychology ............................................................................. 2
Hoofdstuk 3 Social Perception and Attribution....................................................................................... 9
Hoofdstuk 4 Social Cognition ................................................................................................................ 20
Hoofdstuk 5 The Self ............................................................................................................................. 26
Hoofdstuk 6 Attitudes ........................................................................................................................... 38
Hoofdstuk 7 Strategies of Attitude and Behaviour Change .................................................................. 45
Let op: alleen de pagina's 203 - 210 en 225 - 228 van hoofdstuk 7 zijn samengevat.
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Hoofdstuk 2 Research Methods in Social Psychology
Sociaal psychologen ontwikkelen theorieën omdat zij antwoorden willen krijgen op sociale
fenomenen. Een theorie is een verzameling van abstracte concepten, ook wel constructen genoemd.
Een voorbeeld van een construct is agressie. Naast constructen worden binnen een theorie ook
variabelen gevormd. Een variabele is een meetbare representatie van een construct. Een variabele
die past bij het construct agressie is bijvoorbeeld de bereidheid om iemand pijn te willen doen.
Variabelen die op zich zelf niet duidelijk zijn moeten gedefinieerd worden, dit wordt
operationaliseren genoemd. Een hypothese is een voorspelling over de relatie tussen variabelen.
Een theorie moet testbaar zijn, wil men een theorie kunnen onderbouwen. Binnen de psychologie
wordt gewerkt met de wetenschappelijke methode. Dit houdt in dat theorieën worden getest aan de
hand van een stappenplan waarbij onderzoekers op zoek gaan naar bewijs voor de hypothese. Bewijs
brengt vaak een limiet of bepaalde randvoorwaarden met zich mee. Wanneer bewijs
randvoorwaarden heeft, dan geldt dat een psychologisch effect alleen onder bepaalde
omstandigheden optreedt. Bij sommige onderzoeken wordt geen nieuwe data verkregen, maar
gebruikt men bestaande resultaten van diverse onderzoeken. Dit wordt ‘archiefonderzoek’ genoemd.
Onderzoeksmethoden
experimenten, quasi-experimenten en survey onderzoek
Wat zijn de sterke en zwakke punten van onderzoeksmethoden binnen de sociale psychologie?
Experimenten en quasi-experimenten - Een experiment is een onderzoeksmethode waarbij de
onderzoeker opzettelijk variabelen verandert, zodat hij daarna de gevolgen van de verandering kan
onderzoeken. Het quasi-experiment en een gerandomiseerd experiment (true randomised
experiment) verschillen van elkaar qua setting waarin de gegevens worden verzameld en in de mate
van controle die de onderzoeker heeft over de onderzoekscondities.
Bij een quasi-experiment zijn proefpersonen niet random ingedeeld bij de verschillende
onderzoekscondities. Dit gebeurt vaak wanneer de onderzoeker geen controle heeft over bepaalde
factoren in de onderzoekscondities. Er worden dan bestaande groepen vergeleken. Een quasi-
experiment zier er vaak realistisch en alledaags uit. Bij een gerandomiseerd onderzoek worden
proefpersonen, zoals de naam al doet vermoeden, wel random ingedeeld. Dit gebeurt via aselecte
toewijzing (random allocation of random assignment). Elke proefpersoon heeft dan een gelijke kans
om toegewezen te worden aan elke groep. Een gerandomiseerd experiment ziet er kunstmatig en
‘gemaakt’ uit. De onderzoeker heeft dan ook volledige controle over de factoren in de
onderzoekscondities.
In onderzoekscondities bestaan onafhankelijke en afhankelijke variabelen. Onafhankelijke variabelen
zijn variabelen die kunnen worden gemanipuleerd. Afhankelijke variabelen zijn de variabelen die de
onderzoeker wil meten. Een onderzoeker van een quasi-experiment heeft meestal geen controle
over wie er wordt blootgesteld aan welke onafhankelijke variabele. Bij een gerandomiseerd
experiment heeft de onderzoeker volledige controle over de onafhankelijke variabele en over degene
die wordt blootgesteld aan deze variabele.
Uitspraken doen over de resultaten van een quasi-experiment kan ‘gevaarlijk’ zijn. Black en Bevan
(1992) hebben onderzoek gedaan naar de neiging van agressief gedrag van mensen onder vier
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
verschillende condities:
1. Mensen die bij een bioscoop in de rij wachten om een film te zien waarin agressie voorkomt;
2. Mensen die bij een bioscoop in de rij wachten om een film te zien waarin geen agressie voorkomt;
3. Mensen die net een film hebben gezien waarin agressie voorkwam;
4. Mensen die net een film hebben gezien waarin geen agressie voorkwam.
Uit het onderzoek blijkt dat het kijken naar een film waarin agressie voorkomt de neiging tot
agressief gedrag verhoogd. Maar: de proefpersonen bij dit onderzoek zijn niet random ingedeeld. De
proefpersonen hebben bijvoorbeeld zelf kunnen kiezen of zij een film mét of zonder agressie wilden
zien. Het zou goed kunnen dat de mensen in onderzoekscondities 1 en 3 van nature al meer agressief
zijn dan de mensen in onderzoekscondities 2 en 4. Zij worden dan juist aangetrokken door films met
agressie. Het resultaat van het onderzoek is dus wellicht onbetrouwbaar.
Vaak is het echter zo dat een quasi-experiment de enige optie is om een sociaal fenomeen te
onderzoeken. Ethische en praktische overwegingen maken het onmogelijk om proefpersonen
random in te delen in de verschillende onderzoekscondities. Bij een veldexperiment (field
experiment) worden de controleerbaarheid van een laboratoriumexperiment en het realisme van
een quasi-experiment gecombineerd.
Een goed voorbeeld van een veldexperiment is een experiment gebaseerd op het verhaal van de
barmhartige Samaritaan. Aan theologiestudenten wordt verteld dat zij meedoen aan een onderzoek
over godsdienstig onderwijs. Het experiment start individueel in het eerste gebouw, daarna moeten
de studenten individueel naar een tweede gebouw om het experiment zogenaamd te voltooien. De
onderzoeker vertelt dat de student haast moet maken of dat de student op rustig tempo naar het
tweede gebouw kan gaan. In de deuropening van het tweede gebouw zit een ‘slachtoffer’, een
persoon die hulp nodig heeft. In dit gedeelte van het onderzoek zit de afhankelijke variabele
verscholen: de mate van hulp die de theologiestudent biedt aan het slachtoffer. Uit het onderzoek
blijkt dat hoe meer haast een student heeft, hoe minder hij geneigd is om hulp te bieden.
Survey onderzoek - Bij een survey onderzoek wordt op systematische wijze vragen gesteld aan
proefpersonen in de steekproef. Sampling/steekproeftrekken is het random selecteren van een
deelverzameling proefpersonen uit de populatie. De deelverzameling proefpersonen representeert
dan, mits de steekproef groot genoeg is, de gehele populatie. Twee hoofdtypen van sampling zijn
probabilistisch en non-probabilistisch sampling. De basisvorm van probabilistisch sampling is de
enkelvoudige aselecte steekproef (simple random sample). Iedereen in de populatie heeft een even
grote kans om in de steekproef te komen. De meest bekende vorm van non-probabilistisch sampling
is de quotasteekproef. Van tevoren wordt vastgesteld welke variabelen van belang zijn, bijvoorbeeld
leeftijd en geslacht. Vervolgens worden quota, categorieën, bepaald (bijvoorbeeld even grote
groepen jonge, middelbare en oude mannen en vrouwen). De respondenten worden dan door de
interviewer zelf ingedeeld aan de hand van deze kenmerken, in dit geval leeftijd en geslacht.
Bij experimenten en quasi-experimenten worden onafhankelijke variabelen gemanipuleerd, bij
surveys worden al bestaande niveaus van relevante variabelen gemeten. Bij surveys is er geen
controle over de onafhankelijke variabelen. Het kan immers zijn dat onafhankelijke variabele A de
afhankelijke variabele B beïnvloed, maar ook A kan variabele C beïnvloeden die op haar beurt
variabele B beïnvloed. Het is dus onmogelijk om zekere uitspraken te doen over de causaliteit van
onafhankelijke variabelen bij surveyonderzoek. Een onderzoek dat de zekerheid over causaliteit kan
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
vergroten is de longitudinale onderzoeksmethode. Longitudinaal onderzoek is onderzoek waarbij
herhaaldelijk en steeds op dezelfde manier metingen worden verricht om een ontwikkeling in kaart
te brengen. Het principe bij dit soort survey onderzoek is als volgt: als variabele A op tijdstip 1
variabele B voorspelt op tijdstip 2 (na correctie voor verschillen in variabele B op tijdstip 1), dan is het
zekerder dat variabele A een causaal effect heeft op variabele B.
Kwalitatieve benaderingen - Kwantitatieve analyse van data houdt in dat data wordt uitgedrukt in
getallen. Dit maakt mogelijk dat onderzoekers statistiek kunnen toepassen. Statistische analyses
leveren vaak duidelijke en interpreteerbare uitkomsten. Nadelen van kwantitatieve analyse zijn dat
data verkeerd geïnterpreteerd kan worden (verkeerde betekenisgeving aan data) of dat data
gesimplificeerd wordt.
Een alternatief is kwalitatieve analyse. Hierbij wordt data uitgedrukt in taal. De focus ligt op de
inhoud en de betekenis van de woorden van proefpersonen. Kwalitatieve analyse is nodig omdat niet
alle fenomenen kunnen worden geobserveerd of gemeten, denk bijvoorbeeld aan attitudes van
mensen. Kwalitatief onderzoek richt zich meer op het beschrijven van fenomenen dan op het
verklaren van fenomenen. Ook richt het zich meer op hoe het gedrag tot uiting komt en minder op
hoe gedrag is veroorzaakt. Redevoeringanalyse (discourse analysis) is een verzameling van methoden
voor het analyseren van gesprekken en teksten. Het doel is het kenbaar maken van hoe mensen
gebeurtenissen interpreteren en hoe zij betekenis geven aan de wereld.
Een pionier in de onderzoeksmethodologie binnen de sociale wetenschappen is Donald T. Campbell
(1917-1996). Hij bedacht triangulatie (triangulation): het gebruik van meerdere
onderzoeksmethoden om een fenomeen te onderzoeken. Meerdere methoden samen geven een
betere basis voor het maken van conclusies dan één methode.
Onderzoek binnen de sociale psychologie nader bekeken
Wat zijn de belangrijkste elementen van een sociaal psychologisch onderzoek?
Kenmerken van het sociaal psychologisch onderzoek - Het experimentele scenario is de context
waarin het onderzoek is gepresenteerd aan proefpersonen. Bij sommige experimenten, zoals bij het
gehoorzaamexperiment van Milgram, heeft de onderzoeker een assistent (confederate). De
proefpersoon denkt dat deze zogenaamde assistent ook een proefpersoon is, maar in werkelijkheid
speelt hij onder een hoedje met de onderzoeker.
Het succes van een onderzoek hangt af van hoe goed de onafhankelijke variabelen kunnen worden
gemanipuleerd. Bij een manipulatiecheck wordt de effectiviteit van de onafhankelijke variabele
gemeten. Tijdens laboratoriumexperimenten is vaak sprake van misleiding bij proefpersonen. Dit kan
het achterhouden van informatie zijn, maar ook het aanpassen van het werkelijke doel. De reden
voor het toepassen van misleiding is voorkomen dat de proefpersoon zich anders gaat gedragen als
hij of zij weet wat de onderzoeker van hem of haar verwacht. Tegenwoordig wordt misleiding binnen
onderzoek vaak niet moralistisch en niet praktisch gevonden (proefpersonen zullen in volgende
onderzoeken bijvoorbeeld aangepast gedrag vertonen omdat ze verwachten dat ze weer worden
misleid). Debriefing is een verplicht onderdeel van de ethische regels bij een onderzoek. De
onderzoeker legt dan aan de proefpersoon het doel van het onderzoek uit en hij of zij beantwoordt
eventuele vragen van de proefpersoon.
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
