Gerodontologie en specifieke groepen: de toepassing
College 1: Zorg en behandelplanning
= het opstellen van een gestructureerd plan voor de zorg en behandeling van patiënten
→ identificeren van de behoeften van de patiënt, het stellen van doelen, selecteren van
passende behandelingen en het monitoren van de voortgang
Stappen in het planproces:
1. Kennismaking en anamnese: het leren kennen van de patiënt, het verzamelen van
medische geschiedenis en het identificeren van problemen.
2. Aanvullend onderzoek: foto’s, navraag, hypotheses
3. Diagnoses en prognoses: op basis van onderzoek worden diagnoses gesteld en
prognoses voor het verloop van de aandoening gemaakt.
4. Behandelingsopties kiezen: verschillende behandelingsmogelijkheden worden
overwogen en gekozen op basis van effectiviteit.
5. Nazorg en evaluatie: de voortgang van de behandeling wordt geëvalueerd en indien nodig
worden aanpassingen gemaakt.
Factoren in zorg en behandeling:
− Mondgezondheid: de gezondheid van het gebit en tandvlees wordt geëvalueerd, inclusief
diagnose en behandeling van tandheelkundige aandoeningen.
− Algemene gezondheid: de invloed van algemene gezondheidsproblemen zoals diabetes,
hartziekten en neurologische aandoeningen op mondgezondheid wordt besproken.
− Individueel gedrag en sociale omgeving: het gedrag van de patiënt en de ondersteuning
van de sociale omgeving, inclusief mantelzorgers, worden overwogen bij het opstellen
van het behandelplan.
Casusbespreking:
− De casus betreft een 76-jarige man die gediagnosticeerd is met de ziekte van Parkinson.
Hij heeft restverschijnselen na een CVA, een 3-voudige hernia die hem regelmatig
immobiel maakt en beginnende diabetes.
− De patiënt heeft een hoogopgeleide achtergrond en werkte voorheen aan een
universiteit. Hij is afhankelijk van zorg vanwege het doorgemaakte CVA en zijn
immobiliteit.
− De mondgezondheid van de patiënt wordt besproken, inclusief mogelijke complicaties
zoals droge mond en parodontale problemen.
− Klachten en wensen: geen klachten, de wens is behoud dentitie en geen pijn.
− Diagnose en prognose: prognose dentitie is redelijk goed, m.u.v. 44 (breuk); beginnende
wortelcariës, veel recessies als gevolg van poetstrauma’s en parodontitis; beperkte
mondopening is complicerende factor.
1
, Gerodontologie en specifieke groepen: de toepassing
Uitwerking casus:
− Het doel is om de mondgezondheid van deze meneer te behouden en verdere problemen
te voorkomen, omdat een goede mondgezondheid essentieel is voor zijn algehele welzijn
en kwaliteit van leven.
− Deze meneer wil geen klachten ervaren en zijn tanden behouden zonder pijn. Hij heeft
mogelijk moeite met mondverzorging, dus hij wil waarschijnlijk ook ondersteuning bij het
schoonhouden van zijn gebit.
− Mantelzorgers kunnen worden betrokken door hen te informeren over de specifieke
zorgbehoeften van deze meneer en hen te betrekken bij het uitvoeren van de
mondverzorging, indien nodig.
− In de colleges is geleerd over het belang van preventieve maatregelen, communicatie
met patiënten en het betrekken van hun sociale omgeving bij de zorg. Deze concepten
zijn relevant voor het ontwikkelen van een passend zorgplan voor deze meneer.
− De zorg voor deze meneer zou voornamelijk gericht moeten zijn op preventie van verdere
problemen, zoals cariës en parodontitis. Dit kan worden bereikt door regelmatige
controles, voorlichting over mondhygiëne en indien nodig aanvullende behandelingen
(zoals EC40 op laesies, poetsen met Duraphat).
College 2: Werkcollege, verstandelijke beperking
Stap 1: screening
De casus betreft een 71-jarige mevrouw met een verstandelijke beperking, die ongeveer het
niveau heeft van een kind van 10 jaar oud. Ze wordt begeleid door haar zus bij haar bezoeken aan
de gezondheidszorg. Mevrouw gebruikt de volgende medicatie: Amlodipine, corticosteroïde
inhaler (pufje), Alendroninezuur (bisfosfonaat) en Metformine. Het eerste bezoek vond plaats in
mei 2021.
Als mondhygiënist zou ik het volgende vragen:
− Aan mevrouw zelf, in een vriendelijke en begrijpelijke toon: "Hoe gaat het met uw mond
vandaag? Heeft u ergens pijn of ongemak gevoeld?"
− Aan haar zus, die haar begeleidt: "Kunt u mij wat meer vertellen over de mondgezondheid
van mevrouw? Heeft ze moeite met poetsen of andere dagelijkse
mondverzorgingsgewoonten?"
− Aan de zus: "Heeft mevrouw onlangs enige veranderingen in haar mondgezondheid
opgemerkt waarover ik op de hoogte moet zijn?”
− Aan de zus: "Kun je me vertellen of mevrouw eventuele speciale behoeften heeft tijdens
de behandeling? Zijn er bepaalde dingen waar ik rekening mee moet houden?"
− Aan mevrouw: "Gebruikt u uw inhaler regelmatig? En zo ja, spoelt u dan ook uw mond of
poetst u uw tanden na het gebruik ervan "
Status gebit: Er is geen sprake van prothetische voorzieningen of implantaten. Er is wortelcariës
vastgesteld in de elementen 16, 15, 25, 26 en 45. Parodontaal vertoont ze een PPS-score van 3,
met pockets van 7 mm (16d), 5 mm (15d), 4 mm (26d) en 7 mm (36d), evenals meerdere
angulaire botdefecten. Haar plaque-index is 55% en haar bloedingsindex is 79%.
2
, Gerodontologie en specifieke groepen: de toepassing
Om een volledig beeld te krijgen van de mondgezondheid van mevrouw en om een passend
behandelplan op te stellen, zou ik het volgende willen weten/ onderzoeken:
− Voorgeschiedenis: achterhalen of mevrouw eerder restauratieve of chirurgische
tandheelkundige ingrepen heeft ondergaan, evenals haar zelfzorg zoals poetsen en
interdentaal reinigen. Bovendien is het belangrijk om te informeren naar haar
dieetgewoonten en of ze rookt, aangezien deze factoren invloed hebben op haar
mondgezondheid.
− Röntgenfoto's: Om de exacte omvang van de wortelcariës en de parodontale gezondheid
te bepalen, kan het noodzakelijk zijn om röntgenfoto’s te maken.
− Gebitsstatus: Naast de al bekende gegevens is het van belang om de conditie van andere
elementen en parodontale weefsels te onderzoeken om eventuele bijkomende cariës of
parodontale aandoeningen te identificeren.
− Mondinspectie en palpatie van de kaak: Een grondige inspectie van de mondholte,
inclusief het slijmvlies, de gingiva en de elementen, samen met palpatie van de
kaakregio, kan helpen bij het opsporen van mogelijke ontstekingen, neoplasmata
(tumoren) of andere afwijkingen die verder onderzoek vereisen.
− Instructies: Gezien de hoge plaque-index en aanwezigheid van bloedingen, is het van
belang om de zelfzorg van mevrouw te evalueren en eventueel aanvullende instructies te
geven.
De medicatie die mevrouw gebruikt, heeft verschillende doelen en mogelijke bijwerkingen op de
mondgezondheid:
− Amlodipine: hypertensie (hoge bloeddruk); bijwerkingen als droge mond, gingivale
hypertrofie (overmatige groei van tandvlees) en verhoogd risico op gingivitis en
parodontitis.
− Corticosteroïde inhaler: behandeling van astma of COPD; langdurig gebruik kan leiden
tot orale candidiasis, vertraagde wondgenezing en een verhoogd risico op cariës.
− Alendroninezuur (bisfosfonaat): behandeling van osteoporose; langdurig gebruik kan
leiden tot osteonecrose van de kaak (bot sterft af) na tandheelkundige ingrepen, vooral
bij patiënten met een slechte mondhygiëne of parodontale ziekte.
− Metformine: Dit medicijn wordt voorgeschreven voor de behandeling van diabetes type
2. Hoewel metformine over het algemeen geen directe invloed heeft op de
mondgezondheid, kan het bij sommige patiënten leiden tot een verhoogd risico op
parodontitis als gevolg van een verminderde immuunrespons.
Stap 2: probleemstelling
Wat zijn zaken waar je rekening mee moet houden?
− De verstandelijke beperking van mevrouw en haar niveau van begrip, wat invloed kan
hebben op haar vermogen om instructies te begrijpen en op te volgen tijdens de
tandheelkundige behandelingen en de mondverzorging thuis.
− De aanwezigheid van wortelcariës en parodontale problemen, zoals diepe pockets en
botdefecten, die de tandheelkundige behandeling kunnen compliceren en een meer
geïndividualiseerde benadering vereisen.
− De hoge score van plaque en bloeding, wat wijst op een matige mondhygiëne en
mogelijk aanvullende instructies en begeleiding noodzakelijk maakt.
3
