Samenvatting van alle relevante passages van het boek Religions of the Ancient World van Johnston voor het vak Alles is Religie van Kim Beerden aan de Universiteit Leiden jaar 2019/2020.
Samenvatting Alles is Religie tentamen 2019 getoetste passages uit
Religions of the ancient world van Johnston
Fritz Graf: What is Ancient Mediterranean Religion? (2-16)
Hoofdlijn: Religies in de antieke mediteraanse wereld stonden in contact door assimilatie
en dissimilatie.
In de mediteraanse wereld hadden goden verschillende namen en lokale rituelen, maar de
goddelijke wereld werd in het hele gebied op dezelfde manier gedefinieerd. De middellandse
zee faciliteerde handel, migratie en diplomatie en daarmee cultuuroverdracht. Ook
empirebuilding (bijvoorbeeld overblijfselen van de Hellenistische koninkrijken ten gevolge
van Alexander de Grote en de expansie van het Romeinse Rijk) zorgde voor meer eenheid. De
2e eeuw na Christus kenmerkt zich door grote relatief uniforme rijken, alleen Perzië ontstond
pas later (3e eeuw) als uniform rijk.
Vanaf de 3e eeuw had het mediteraanse gebied meer of minder dezelfde religies en
deze homogeniteit maakte contact gemakkelijk. Hoewel taal en schrift anders was waren de
sociaal-economische structuren ook gelijk: stadsstaten met gelijke idealen en leefwijzen met
een tempel, kalender en festivals, en veel commercie. Gemeenschappelijke en culturele
geschiedenis zorgde voor nog meer eenheid en cultuuroverdracht.
Voorbeeld Cybele:
Cybele was van oorsprong Phrygisch en werd daar Matar (moeder) genoemd. Ze werd staand
frontaal afgebeeld. Ze kwam in Griekenland in de 8e of 7e eeuw en werd daar Meter Oreia
(bergen moeder) genoemd. De Grieken beeldden haar eerst ook staand af, maar al snel
veranderde dit en werd ze op een troon tussen panters weergegeven. De Oostelijke Grieken
helleniseerden Cybele en noemden haar Kybebe.
Termen van contactoverdracht
Interpretatio= ‘to treat the divine names of other religious systems as translations of one’s
own: a divine name, in this reading, is nothing more than a linquistic marker, different in each
individual culture, for a divine entity whose existence transcends thos cultures.’ Het is dus een
antieke term waarmee eigen gebruik en interpretatie van andere religies werd beschreven.
Syncretisme= syncretisme is een begrip gebruikt bij vroegere historici gebruikt om menging
van antieke religies te beschrijven (term uit de christelijke theologie, het was een normatieve
term).
Hybriditeit= tegenwoordig gebruiken we het begrip hybriditeit. Dit betekent assimilatie en
adaptatie van immigranten of inheemse culturen aan de dominante cultuur (stamt uit de
koloniale tijd).
Syncretisme en hybriditeit beschrijven het proces van transfer en assimilatie van de
mediteraanse religies vanaf de neolithische periode tot de opkomst van het christendom niet
accuraat. Het gaat namelijk niet alleen om de mate van aanpassing, maar het gaat om een veel
breder proces van uitwisseling.
Culten en rituelen
Culten en rituelen leken door de osmose en assimilatie in de basis op elkaar op de
mediteraanse wereld, maar rituelen waren wel belangrijk voor steden om zichzelf te
identificeren en verandering van rituelen kon dus verandering van identiteit betekenen.
,Assimilatie van goden was dus veel makkelijker dan van rituelen, ondanks dat er wel af en toe
zaken werden overgenomen.
In de Grieks-Romeinse wereld werden offers gedaan door een gemeenschappelijk banket
met de goden te hebben (men offerde en de priester en gasten aten het vlees), maar in de
Mesopotamische wereld en Egypte was het verbranden van het offervlees gebruikelijk. Later
kwam dit ritueel ook langzaam vanuit Indo Europa via het West-semitische oosten naar
Griekenland.
,John Scheid: Religions in Contact (112-126)
Hoofdlijn: De antieke wereld bestond uit overlappende religies die over het algemeen
vreedzaam samenleefden, op enkele conflicten na.
Rome had tot het begin van het Christendom meerdere religies; de publieke religies omvatte
alle burgers, maar elke burger behoorde ook toe aan allerlei religieuze subcategorieën (zoals
bijvoorbeeld beoefening van de huisreligie). De christelijke religie bestond lang in co-
existentie naast de publieke Romeinse godsdienst en ook naast het jodendom en later de
islam. De antieke wereld bestond dus uit overlappende religies. De stadsstaten rondom Rome
hadden allemaal hun eigen religies ondanks structurele gelijkenis. Rome was onderdeel van
de Latin League die dertig verschillende stadsstaten bevatte en die allemaal offerden tot
Jupiter op de Monte Cavo. Van bekering tot de religie van een andere stadsstaat was nooit
sprake, aangezien je religie en zelfs je initiatie tot een cult bepaald werd door je sociale
situatie en niet door persoonlijke voorkeur.
De Griekse stadsstaten functioneerden ongeveer gelijk als de Romeinse. In Joodse gebieden
waren ook Griekse stadsstaten en die leefden naast elkaar. In Egypte bestonden Griekse culten
ook naaste de Romeinse culten en de antieke Egyptische religie en in Alexandria leefden
Griekse groepen door elkaar met Joden. Contacten waren echter niet altijd vredevol.
Conflicten en verzet
In Rome werden sommige culten en rituelen af en toe verboden (bijv. Isus en Bacchus) maar
nooit permanent en het was altijd tijdelijk om de publieke orde te herstellen. Ook de Joden
kwamen regelmatig in opstand door de geleidelijke hellenisering van Judea. De Grieken in
Alexandria protesteerden tegen de Romeinse tirannie. De Romeinen overwonnen ook
gebieden in West-Europa en de lokale religies werden vaak gemengd in de Romeinse religie
waarbij de lokale elite priesters werden. De overwonnen gebieden wezen de Romeinen dus af
als machtshebbers, maar hun goden niet perse.
Contact en acculturatie: Romeins hellenisme
De traditionele religie van de 6e eeuw v.C. kwam van de Etrusken en vanaf de tweede eeuw
v.C. was er veel invloed van de Grieken in religieuze kunst, architectuur, literatuur, goden
(Hercules, Apollo, Castor en Pollux) en namen de Romeinen ook Griekse riten over. De
Romeinen namen heel bewust delen van de ‘hoge cultuur’ van de Grieken over en benoemden
het ook als Grieks-Romeinse riten of kunst, dit is een goed voorbeeld van zelfacculturatie.
Van deze hellenisering van de Romeinse cultuur was ook sprake op het gebied van Romeinse
religie; de Romeinen namen Griekse riten over en beschouwden zichzelf zo als Grieken dat ze
hun ‘hoge Griekse cultuur’ ook wilden verspreiden.
Expansie
Door de integratie van Latijn-sprekende gebieden in de Romeinse stadsstaat in de eerste eeuw
n.C. kregen deze steden ook de Romeinse religie. Deze groeiende integratie van de Romeinse
religie hield aan tot het moment dat alle vrije mannen Romeins burgerschap kregen in 213
n.C.. De Romeinse steden behielden echter wel nog hun eigen rituelen en kenmerkende
religieuze eigenschappen binnen de Romeinse religie.
, Unificatie van de wereld
De periode van vrede na de sterke expansie van de Romeinen zorgde voor enorme toename
van acculturatie. Er kwamen echter weinig nieuwe goden meer in de Romeinse publieke
religie, maar op niveau van het huishouden kwamen er wel veel nieuwe godheden. De nieuwe
Romeinse gebieden begonnen zichzelf echter steeds meer te zien als Romeinen (zoals de
Romeinen dat in de tweede eeuw v.C. bij de Grieken hadden gedaan). Pluraliteit van religie
was de norm en daarom waren er weinig conflicten (op conflict met de Christenen na, waarbij
niet de religie zelf het probleem vormde maar disbalans van de openbare orde en vijandigheid
van de christenen zelf naar de Romeinse staat en polytheïstisch godsdiensten).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anna98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
