College aantekeningen
Uitgebreide hoorcollegeaantekeningen Toezicht en Rechtshandhaving, cijfer: 8
Uitgebreide hoorcollegeaantekeningen van het vak Toezicht en Rechtshandhaving. Vak afgerond met een 8
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 39 pagina's
Voorbeeld 4 van de 39 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Toezicht en Rechtshandhaving – hoorcollege week 1Open boek tentamen met essay vragen.
Doel regulering accountants: borgen vertrouwen in het feit dat accountants hun werk goed doen.
- Voorheen vooral toezicht op zichzelf, accountantstoezicht is vrij jong
Dit college:
- Wat is toezicht?
- Waarom is er toezicht? Beschermen van bepaalde publieke belangen
- Door wie?
- Waar richt toezicht zich op?
- Toezicht in het publieke belang
- (zie slides)
Drie manieren om naar toezicht te kijken:
1. Juridische invalshoek: toezicht is het handhaven van wet- en regelgeving
- Er zijn ook toezichthouders die niet zo zeer handhaven in het as van wet- en regelgeving, maar meer
kwaliteitstoezicht houden. Bijvoorbeeld de norm ‘goed onderwijs’, die is vrij open en breed – de wet
zegt niets over de precieze invulling
2. Economische invalshoek: toezicht is het realiseren van publieke waarde en het vergroten van welvaart
- Bijvoorbeeld ervoor zorgen dat er eerlijke mededinging is, level playing field, etc. zodat consumenten
en marktspelers optimaal functioneren
- Agency problemen m.b.t. uiteenlopen van het publieke belang en het private belang van
ondernemingen. Wat winst zal maken, zal niet altijd in het publieke belang zijn of grote risico’s kennen
- Vb. collectieve goederen, als een bedrijf wegens winstoogmerk water of lucht vervuilt, dat gaat ten
koste van de maatschappelijke welvaart
3. Psychologische invalshoek: toezicht is het positief beïnvloeden van gedrag van personen
- Je probeert ervoor te zorgen dat bedrijven etc. zich houden aan de wet, maar alleen via sancties is heel
inefficiënt
Deelprocessen van toezicht:
Wat is toezicht dan? Volgens Algemene Rekenkamer en kabinet…
- Informatieverwerving
- Oordeelsvorming
- Invloedsvorming
Dit is geen vast chronologisch rijtje. Kan zijn dat je je als toezichthouder zorgen maakt over een bepaalde
ontwikkeling, dus je laat je daarover uit
- Vb. Autoriteit Persoonsgegevens: ik vind dat de maatschappij geen geld moet betalen aan hackers,
want dan houd je die criminaliteit in stand. Hier was geen onderzoek aan vooraf gegaan, maar was
toch een oordeel.
Wat is toezicht? (zie slides)
Belangrijk onderscheid…
Extern toezicht:
Intern toezicht:
Interbestuurlijk toezicht: niet de focus van dit vak
Belangrijke categorieën van toezicht…
Nalevingstoezicht: door (veelal) publieke organisaties (vaak op rijksniveau) op burgers en bedrijven
Uitvoeringstoezicht: (zie slides)
Waarom is er eigenlijk toezicht?
Economische verklaring: toezicht is er, omdat markten niet perfect werken
- Marktfalen
,(zie slides)
Voorbeeld: AFM van een aantal jaren geleden. MKB kon heel moeilijk leningen etc. sluiten bij banken. Wat
gebeurt er dan? Er springt iemand in dat gat, zogenoemde schaduwbanken die dan jaarlijks tot 400% aan rente
rekenen. Alternatieve financiering MKB is ondoorzichtig en spuugduur.
- Toezichthouder signaleert aan de overheid om maatregelen te nemen om ondernemers te
beschermen
Marktfalen: AFM zegt van, accountants in het leven geroepen om jaarrekeningen te controleren etc. in het
publieke belang, maar tegenwoordig is dat meer een verdienmodel. In de structuur van de accountantssector
zit een inherente vorm van marktfalen, omdat je een financiële prikkel hebt om winst te willen maken. Dit
wordt meer in de hand gewerkt omdat accountants werken volgens het partnermodel, dus je krijgt te maken
accountants die een aandeel hebben in het kantoor en dan meer gericht zijn op winst etc.
Beperkte rationaliteit / bounded rationality: we lijden daar allemaal aan, we zijn gevoelig voor bepaalde
prikkels en reclame.
- We moeten burgers beschermen tegen hun beperkte rationaliteit
- Vb. ruim 600 (web)winkels gebruiken ‘koop nu, betaal later’-optie, mensen kunnen hierdoor in
financiële problemen komen
- Vb. bij beleggingsproducten. Vergelijkbaar met de film Boiler room, je gaat mensen actief benaderen
voor slechte aandelen. Gebeurt ook in de realiteit: AFM getipt over ‘sucker lists’, mensen die veel
middelen hebben maar wel vrij kwetsbaar zijn voor dit soort dingen.
Asymmetrische informatie: ook een van de redenen waarom je toezicht hebt
- Belangentegenstelling / principal-agentproblem
- Moral hazard
- Complexiteit van (financiële) producten
Denk bijvoorbeeld aan een stuk of 19 energieleveranciers die failliet gingen na de stijging van energieprijzen
door de Rusland-Oekraïneoorlog. Gevolgen:
- Mensen waren hun voorschot kwijt
- Mensen moesten bij andere leveranciers terecht en die nieuwe deals waren een stuk duurder
- Weinig transparantie hieromtrent
Externe effecten: handelen van bedrijven kan externe effecten hebben, vb. vuurwerkramp Enschede – een
bedrijf sloeg zonder vergunning vuurwerk op middenin het centrum van Enschede
Collectieve goederen: die staan ook onder toezicht, vb. wegens het milieu, de volksgezondheid
- Vb. schepen die giftige stoffen naar Afrika exporteren
- Inmiddels zie je dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een zaak heeft aangehangen tegen
bedrijven die vieze brandstoffen exporteren naar lage lonen-landen. Ze zeggen dat dit verboden is
o.g.v. een beleidsregel. De bedrijven zeiden dat dit niet echt uit de wet blijkt, maar Rb. Den Haag heeft
ILT in het gelijk gesteld
Toezicht en vertrouwen: “toezicht is niet alleen het controleren van naleving maar ook het verspreiden van
vertrouwen in het systeem” – M. van Twist
- Vertrouwen in het systeem? Toezicht zorgt voor een bepaalde voorspelbaarheid waar je op kunt
anticiperen als bedrijf
- Bevorderen stabiliteit economie
Gewenste maatschappelijke opbrengsten van toezicht?
WRR 2013, in hun rapport zeggen ze…
- Veel discussies zegt men: toezicht draagt bij aan naleving wet- en regelgeving
- Sterke oriëntatie op lasten
- Echter, WRR zegt dat er in toezicht veel meer focus moet komen op publiek belang
,WRR zegt ook van: verruiming van perspectief noodzakelijk. Je moet verder kijken dan incidenten van vandaag,
je moet de publieke belangen expliciet als uitgangspunt nemen bij toezichtvraagstukken.
- Dit lijkt evident, maar bij een sterke nadruk op nalevingstoezicht is de mate van naleving van wet- en
regelgeving het dominante vertrekpunt
WRR zegt…
- Neem publieke belangen mee (ga dus voorbij aan slechts nalevingstoezicht)
- Breng maatschappelijke opbrengsten in kaart
- Speel in op de governance-structuur: breng in kaart en volg het gehele maatschappelijke krachtenveld,
incl. bestaande checks and balances. Bepaal welke rol toezicht het beste kan vervullen in dat
krachtenveld
- Verstevig de reflectieve functie van toezicht. Toezichthouders zijn bij uitstek geschikt om vroegtijdig
problemen te signaleren waar publieke belangen in het geding zijn of waar kansen liggen
WRR: een reflectieve toezichthouder agendeert, spiegelt en voedt actief het publieke debat over ‘de staat van
de sector’
- Reflecteren op het domein van toezicht betekent het signaleren van domein overstijgende en
grensoverschrijdende maatschappelijke ontwikkelingen
- Reflectie: ook het analyseren van knelpunten in wet- en regelgeving i.r.m. eigen functioneren,
maatschappelijke en sectorale ontwikkelingen die risico’s met zich meebrengen
- Dus… reflecteer en kijk naar ontwikkelingen die grensoverschrijdend zijn etc. Proactief opstellen t.a.v.
maatschappelijke ontwikkelingen
Maar…
Wat zijn publieke belangen die het toezicht moet beschermen?
- Kan op gespannen voet staat, vb. volksgezondheid nabij Tata Steel, versus economisch belang
Wie bepaalt wat publieke belangen zijn op het moment dat de publieke belangen niet of niet volledig in wet-
en regelgeving zijn gevangen?
- Moet de toezichthouder zich hier wel over uitspreken? Democratische legitimatie? Mag je een mening
hebben of ben je slechts uitvoerder?
Hoe moet de toezichthouder zich in dit debat opstellen?
- Eigen mening of is dit een politieke taak?
Hoe legt toezichthouder verantwoording af?
- Ook wanneer hij zelf een rol speelt in definiëring publiek belang?
- Wie controleert de toezichthouder?
- In tegenstelling tot andere landen hebben toezichthouders in NL geen rechtstreekse lijn van controle
met parlement o.i.d.
Casus: samen financiële criminaliteit bestrijden
- 5 Nederlandse banken: ABN Amro, ING, Rabobank, Triodos Bank en Volksbank hebben hun krachten
gebundeld in de strijd tegen financiële criminaliteit
- Autoriteit Persoonsgegevens: de Witwaswet is onrechtmatig, want een te grote inbreuk op privacy
- Afweging? Wat zou je betrekken?
o Theorie Sparrow: verboden en schadelijk
o Drempelbedrag hanteren voor omslaan van privacy als belang naar criminaliteitsbestrijding
als belang
Pas boven dat bedrag ga je controleren en privacy schenden
Risicovolle bedrijven en risicovolle sectoren: indien drempelbedrag (10.000 euro
bijvoorbeeld) is overschreden, daarna ga je daar ook controleren onder het
drempelbedrag
o Controle? Bijvoorbeeld 2 keer per jaar 2 weken controleren, bewaartermijn van 1 á 2 jaar –
indien je gedurende drie of vier controles een trend ontdekt dan voor langere periode een
controle uitvoeren
Ander voorbeeld over de ACM: afspraken tussen bedrijven over duurzaamheid
- Als bedrijven duurzamer willen worden of duurzamer willen opereren, dan kunnen afspraken tussen
bedrijven dat wellicht bevorderen (in de zin van Transactie Monitoring Nederland (TMNL)
, - ACM is markttoezichthouder en kijkt naar marktmisbruik
- Afspraken maken onderling mag niet, maar in het kader van duurzaamheid willen we daar wel enige
kaders voor opstellen
NB over publieke belangen: publiek belang is niet statisch. Zelfs iets als volksgezondheid is statisch, omdat je
meer leert over wat wel of niet de gezondheid stimuleert en bijvoorbeeld ontwikkelingen over fillers o.i.d.
- Voorbeeld: liberalisering van de energiemarkt, idee erachter is dat wij allemaal zo min mogelijk zouden
betalen voor onze stroom wegens marktwerking en concurrentie. Autoriteit Consument en Markt hield
toezicht hierop, kijken of we niet belazerd werden met welkomstpremies etc.
- Door de energiecrisis vielen de energieleveranciers met bosjes, bleek toen dat er best veel cowboys
waren die grote risico’s namen etc. Er waren lage toetredingsdrempels, iedereen kon wel beginnen
met een energiebedrijf
Onderzoek… ACM had de overtuiging dat zij vooral de liberalisering van de markt moesten ondersteunen. ‘Het
is niet onze rol om ervoor te zorgen dat energieleveranciers niet failliet gaan, we moeten vooral de
leveringszekerheid controleren’.
- Dus publieke belang was 20 jaar geleden; liberalisering en lage prijzen voor de consument
- Nu zou dat juist zijn van, leveringszekerheid, geen idiote prijzen, etc.
Uitkomst onderzoek: ACM is toezicht anders gaan vormgeven, extra eisen gecreëerd voor energieleveranciers
om faillissementen te voorkomen
- Stelden voorheen liquiditeitseisen voor 6 maanden aan middelen, maar geen solvabiliteitseisen – nu
stellen ze solvabiliteitseisen
Wie hout er toezicht?
Toezichthouders in soorten en maten:
Rijksinspecties: oudste en meest bekende toezichthouders. Toezichthouders die onderdeel zijn van een
departement. O.a.:
- Onderwijsinspectie, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, Inspectie Leefomgeving en Transport,
Inspectie SZW
Belastingdienst/douane
Markttoezichthouders: De Nederlandsche Bank, AFM, ACM, Kansspelautoriteit
- Gericht op financiële markten vaak (DNB)
- AFM: goede werking van de kapitaalmarkt
Lokaal toezicht: 12 provincies, 20 waterschappen, 400 gemeenten (bouw- en woningtoezicht, milieutoezicht)
- Gemeenten nog best een grote taak, vb. vergunningen geven en daar toezicht op houden
Verschillende typen toezichtrelaties:
- Onder toezicht gestelde is bekend
o Bijvoorbeeld de DNB houdt toezicht op Nederlandse banken zoals ING
- Onder toezicht gestelde is onbekend
o Vb. iedereen die op Koningsdag eten aanbiedt op een marktkraampje valt onder het toezicht
van de NVWA
Soms wordt in het toezicht gebruik gemaakt van andere partijen / certificerende instellingen.
Waar richt toezicht zich op? De filosofie van toezicht
Kun je de IGJ verwijten dat een individuele arts bijvoorbeeld een fout maakt tijdens een operatie? Kan je de
DNB verwijten dat een bank failliet gaat? Of de AFM dat een bank een woekerpolis hanteert?
Voormalige bestuurder AFM zei dat er 3 haunting questions zijn voor de toezichthouder, die hem altijd
bezighouden:
- Waarom was je er niet?
- Waarom heb je niets gezien?
- Waarom heb je te weinig gedaan?
DNB gaat over financiële gezondheid, AFM gaat over zorgvuldige behandeling van klanten
- Want… je wilt ook bankruns voorkomen indien het financieel slecht lijkt te gaan bij een bank
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hrzx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,06. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen